Buzz
Soạn bài Phần 2: Viết về một tác giả văn học trang 65-81 trong Chuyên đề 3 Chuyên đề Văn 11 Kết nối tri thức giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Chuyên đề Ngữ văn 11 một cách hiệu quả.
Soạn bài Viết về một tác giả văn học - Kết nối tri thức
I. Mục đích viết
Viết về một tác giả văn học là cách thể hiện kết quả tiếp nhận và đánh giá những nội dung về tiểu sử, tác phẩm,... của tác giả bằng ngôn ngữ viết.
Bài viết về một tác giả có thể có nhiều mục đích khác nhau, đối tượng hướng đến cũng khác nhau như:
- Khi muốn giới thiệu, quảng bá, bài viết cần cung cấp thông tin đầy đủ về tiểu sử, quá trình sáng tác, những thành tựu nổi bật trong sự nghiệp văn học của tác giả. Lúc này văn bản được viết dưới dạng văn bản thông tin.
- Khi tập trung vào nghiên cứu văn học, bài viết thường trình bày những phát hiện từ nghiên cứu về phong cách nghệ thuật hoặc những giá trị văn chương đặc biệt của tác giả được lịch sử văn học ghi nhận. Lúc này, văn bản có tính chất luận điểm nổi bật.
- Khi tập trung vào trải nghiệm, cảm nhận, bài viết là sự thể hiện cảm xúc, cảm nhận, trải nghiệm cá nhân về một hoặc một số giá trị nổi bật nhất trong sự nghiệp văn học của tác giả, thể hiện sự đồng cảm, tri âm của người viết. Lúc này, văn bản được viết có tính chất biểu cảm, có thể được coi là văn bản văn học.
Câu hỏi (trang 65 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Bạn muốn đạt được mục tiêu gì khi viết về tác giả văn học đã chọn?
Trả lời:
Mục đích khi viết về một tác giả văn học là để hiểu rõ hơn về cuộc đời, sự nghiệp, phong cách sáng tác của tác giả đó, từ đó nhận biết được giá trị trong việc sáng tác của tác giả.
II. Cách tiếp cận viết bài
Dựa trên các tài liệu đã chuẩn bị, để thực hiện bài viết về một tác giả văn học, bạn có thể lựa chọn một trong những cách tiếp cận sau đây:
1. Giới thiệu về sự nghiệp văn học của một tác giả
Đây là kết quả của việc nghiên cứu sâu về tác giả. Để viết bài theo hướng này, cần phải hiểu rõ về tác giả thông qua việc đọc rộng và có nguồn tài liệu đa dạng về tác phẩm của ông. Bài viết cần giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp văn học của tác giả, bao gồm cả tiểu sử và các thành tựu trong sự nghiệp văn chương, từ đó đánh giá vị trí của ông trong văn học hiện nay.
Đọc văn bản Tố Hữu – Nhà thơ cách mạng (Nguyễn Văn Long) và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi 1 (trang 69 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Bài viết đã cung cấp những thông tin đáng chú ý nào về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Tố Hữu?
Trả lời:
Bài viết cung cấp thông tin về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Tố Hữu:
- Tiểu sử của tác giả bao gồm tên, năm sinh, quê quán, gia đình, quá trình học tập và hoạt động cách mạng, cũng như các giải thưởng ông đã đạt được.
- Giới thiệu về sự nghiệp nghệ thuật của tác giả: Các tác phẩm, quan niệm sáng tạo, nội dung sáng tạo qua các giai đoạn.
- Viết về những thành tựu và hạn chế trong văn chương của Tố Hữu.
Câu hỏi 2 (trang 69 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Trong bài viết, việc triển khai thông tin đã được tác giả thực hiện như thế nào?
Trả lời:
Tác giả trình bày thông tin bằng cách giới thiệu về tiểu sử của nhà thơ Tố Hữu và sau đó tập trung vào sự nghiệp văn chương của ông. Ông đề cập đến cả những thành tựu và hạn chế của tác phẩm thơ của Tố Hữu, kết thúc bằng việc đề cập đến những giải thưởng mà ông đã nhận được.
Câu hỏi 3 (trang 69 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Bạn có nhận xét gì về những ý kiến đánh giá về nhà thơ Tố Hữu được trình bày trong bài viết?
Trả lời:
Nhận xét về nhà thơ Tố Hữu trong bài viết là quan điểm cá nhân của người viết dựa trên việc phân tích và nghiên cứu các tác phẩm của ông. Bằng cách này, bài viết giúp người đọc hiểu rõ hơn về con người và sự nghiệp thơ ca của Tố Hữu.
2. Nghiên cứu phong cách nghệ thuật của một tác giả văn học
Bài viết nghiên cứu về phong cách nghệ thuật của tác giả là kết quả của việc đọc sâu. Để viết theo hướng này, người viết cần hiểu sâu về phong cách nghệ thuật và áp dụng kiến thức lí luận để nhận diện phong cách của tác giả. Cần phân tích cách mà phong cách nghệ thuật được thể hiện qua các ví dụ, sau đó đưa ra nhận xét, đánh giá về đóng góp của tác giả cho văn học.
Đọc văn bản Nguyễn Tuân, một phong cách độc đáo và tài hoa (Nguyễn Đăng Mạnh) và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi 1 (trang 74 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Bài viết đã nhận diện về phong cách của Nguyễn Tuân như thế nào?
Trả lời:
Nguyễn Tuân thường tập trung vào một điểm và sử dụng một cách tổng hợp cách khảo sát từ các lĩnh vực văn hóa khác nhau để khám phá sự đa dạng và độc đáo của sự vật. Ông luôn nhìn nhận sự vật từ nhiều góc độ và đưa ra những phát hiện độc đáo, từ đó thu hút sự chú ý của độc giả.
Câu hỏi 2 (trang 74 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Cách mà tác giả minh họa được chú ý ở điểm nào?
Trả lời:
Cách mà tác giả minh họa được chú ý ở việc phá vỡ những quy tắc thông thường. Ông luôn cố gắng đổi mới, thoát khỏi sự thông thường. Khái niệm “công chức” trong văn chương ông sử dụng như một cách châm biếm việc tuân thủ quy tắc trong văn chương. Ông luôn tìm kiếm, khám phá những điều mới mẻ và diễn giải chúng một cách độc đáo, khác biệt, hướng tới sự sáng tạo trong văn chương.
Câu hỏi 3 (trang 74 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Dựa vào cách viết của Nguyễn Tuân, một tác giả có phong cách độc đáo và tài hoa, bạn hãy chọn và tìm ra các ý chính cho bài viết nghiên cứu về phong cách nghệ thuật của một tác giả trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11.
Trả lời:
Các ý chính cho bài viết nghiên cứu về phong cách nghệ thuật của Kim Lân qua truyện ngắn Vợ nhặt:
- Tình tiết truyện độc đáo không chỉ phản ánh hoàn cảnh xã hội Việt Nam thời đó mà còn làm nổi bật những trái tim đau đớn, những niềm vui, và những ước mơ, niềm tin vào tình yêu.
- Nghệ thuật tạo hình nhân vật và diễn biến tình huống phức tạp.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật độc đáo với những tính cách, suy nghĩ và hoàn cảnh đa dạng.
- Nghệ thuật sử dụng ngôn từ tinh tế, giản dị, chân thực và sâu sắc.
3. Miêu tả đặc điểm của một tác giả văn học
Bài viết về đặc điểm của một tác giả văn học là kết quả của sự tiếp nhận và khám phá về tác giả từ trải nghiệm và cảm nhận cá nhân. Người viết có thể tập trung vào những đặc điểm đặc trưng nhất của tác giả (cuộc đời và sáng tác văn học). Sử dụng lối viết cá nhân để thể hiện suy nghĩ, cảm xúc và ấn tượng của mình trong việc mô tả nhà văn.
Đọc văn bản Hồ Xuân Hương – kỳ nữ, kỳ tài (Trần Thị Trâm) và trả lời câu hỏi:
Câu hỏi 1 (trang 78 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Tác giả bài viết đã ấn tượng về điều gì trong cuộc đời và thơ ca của Hồ Xuân Hương?
Trả lời:
Một điểm đặc biệt trong thơ của Hồ Xuân Hương không chỉ là sự dũng cảm vượt qua số phận cá nhân mà còn là sự chống lại bạo quyền thời xưa và những phong tục cũ kỹ đóng bức tường ngăn cách giữa con người và hạnh phúc.
Câu hỏi 2 (trang 78 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Những dòng văn nào trong bài viết thể hiện sự cảm thông, tôn trọng của tác giả đối với nhà thơ Hồ Xuân Hương?
Trả lời:
Các đoạn văn trong bài viết thể hiện rõ sự cảm thông, tôn trọng của tác giả đối với nhà thơ Hồ Xuân Hương:
- Hồ Xuân Hương được vinh danh là một biểu tượng văn chương nổi bật...
- Xuân Hương là một người phụ nữ quả cảm, không theo khuôn phép xưa nay...
- Trái tim của Xuân Hương chứa đựng nỗi đau của một thời đại đầy bi kịch.
- Nàng cảm nhận thế giới qua mọi giác quan, từ đôi mắt xanh non mới lạ, đôi tai thính nhạy đến xúc giác mạnh mẽ...
- Mục tiêu cuối cùng mà Xuân Hương khao khát là hạnh phúc cho con người, giải phóng phụ nữ khỏi sự trói buộc nghiệt ngã của lễ giáo phong kiến.
Câu hỏi 3 (trang 78 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Bài viết đã giúp bạn hình dung được một Hồ Xuân Hương như thế nào trong đời và trong thơ?
Trả lời:
Bài viết giúp tôi hiểu thêm về cuộc đời và sự nghiệp thơ ca của Hồ Xuân Hương – “Bà chúa thơ Nôm”.
III. Thực hành viết
1. Chuẩn bị
- Xem lại hồ sơ đọc để hiểu rõ về một tác giả văn học đã chọn:
+ Thông tin về tiểu sử, quá trình sáng tác, thành tựu của tác giả.
+ Giá trị đặc biệt của một hoặc vài tác phẩm nổi bật của tác giả.
+ Cảm nhận về cuộc đời và tác phẩm của tác giả.
- Chọn hướng viết và mô tả về nội dung, cách thức triển khai.
2. Lập dàn ý
Bài viết xoay quanh sự nghiệp văn học của một tác giả
Mở đầu: Giới thiệu về tác giả, nhận xét tổng quan về vị trí hoặc những thành tựu đáng chú ý của tác giả.
Phần chính:
- Trình bày các thông tin cơ bản, đáng chú ý nhất về cuộc đời, lưu ý đến những yếu tố ảnh hưởng lớn đến sự sáng tác của tác giả:
+ Hoàn cảnh sinh ra (quê quán, gia đình, tuổi thơ,...);
+ Quá trình học vấn và trưởng thành;
+ Hành trình tiến vào văn học;
+ Văn hóa xã hội và văn học.
- Quá trình sáng tác: Trình bày các thông tin về các giai đoạn sáng tác liên quan đến các tác phẩm theo từng thể loại.
- Những thành tựu nổi bật: Các giải thưởng, sự tôn vinh từ công chúng văn học (trích dẫn ý kiến đánh giá của các nhà nghiên cứu về các tác phẩm tiêu biểu, về sự nghiệp văn học,...).
Kết luận: Khẳng định vai trò, vị thế của tác giả trong lịch sử văn học dân tộc, trong xã hội hiện nay.
Bài viết tập trung vào việc nghiên cứu phong cách nghệ thuật của một tác giả văn học
Mở đầu: Giới thiệu về tác giả, đưa ra nhận định tổng quan về phong cách nghệ thuật của tác giả.
Phần chính:
- Trình bày tổng quan về phong cách nghệ thuật của tác giả - kèm theo trích dẫn một số ý kiến đáng chú ý.
- Phân biệt phong cách nghệ thuật của tác giả, đề cập đến các khía cạnh, biểu hiện khác nhau.
- Miêu tả rõ phong cách nghệ thuật của tác giả (hoặc một khía cạnh đặc biệt) thông qua việc phân tích một số điểm (đề tài, hình tượng đặc trưng, loại nhân vật đặc biệt, thể loại đặc trưng, đặc điểm ngôn từ...) hoặc qua việc phân tích một hoặc một số tác phẩm nổi bật (ví dụ: Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân qua tác phẩm Chữ người tử tù/ Sông Đà; Phong cách nghệ thuật của Thạch Lam qua tác phẩm Dưới bóng hoàng lan/ Gió lạnh đầu mùa/ Hai đứa trẻ; Phong cách nghệ thuật của Nam Cao qua tác phẩm Chí Phèo/ Lão Hạc;...).
Phần kết: Xác nhận vị trí của tác giả trong lịch sử văn học hoặc trong nền văn học Việt Nam.
Bài viết tập trung vào việc xây dựng chân dung một tác giả văn học
Mở đầu: Trình bày những ấn tượng sâu sắc nhất của người viết về cuộc đời và tác phẩm của tác giả.
Phần chính:
- Diễn đạt những cảm xúc, suy tư, trải nghiệm cá nhân về các vấn đề liên quan đến cuộc đời và tác phẩm của tác giả, từ đó, làm rõ những điểm nổi bật nhất về nội dung, nghệ thuật thể hiện qua các ví dụ đáng chú ý.
- Trong quá trình diễn đạt, nên kết hợp dẫn lời, dẫn ý từ các nhà phê bình chuyên môn để có thông tin đa nguồn, tăng tính thuyết phục cho bài viết.
- Khi đánh giá về tác giả, nên thực hiện các so sánh, liên tưởng, giả định.
Phần kết: Thảo luận về những cảm xúc mà cuộc sống và tác phẩm của tác giả đã mang lại hoặc những ý kiến từ độc giả về sức hút của tác giả.
3. Viết
- Tận dụng tối đa các tư liệu đã thu thập cũng như các ý tưởng đã ghi chép trong quá trình đọc dưới dạng phiếu.
- Bài viết có thể được thực hiện bởi cá nhân hoặc nhóm học sinh, viết tại lớp hoặc tại nhà tùy thuộc vào yêu cầu và điều kiện cụ thể.
4. Sửa đổi, hoàn thiện
- Kiểm tra tính chính xác của các trích dẫn, kể cả từ văn bản văn học đã được phân tích, đánh giá, giới thiệu cũng như từ các bài nghiên cứu, phê bình, giới thiệu mà bạn đã tham khảo.
- Rà soát lại bài viết về mặt logic và mạch lạc, có thể sắp xếp lại hoặc chỉnh sửa các phần, câu văn làm ảnh hưởng đến tính nhất quán của bài viết.
- Đảm bảo bài viết đúng chính tả và sử dụng từ ngữ, cấu trúc câu chính xác.
IV. Báo cáo kết quả
1. Phương thức tổ chức
- Đọc và thảo luận theo nhóm:
+ Thông tin về tác giả đã được lựa chọn để viết bài;
+ Về loại văn bản đã được viết;
+ Đọc một bài cùng nhóm, nhận xét hoặc đổi bài cho nhau để đóng góp ý kiến.
- Đánh giá: Dựa trên hệ thống tiêu chí đánh giá các loại bài viết để tự đánh giá hoặc đánh giá bài viết của bạn trong nhóm.
- Lựa chọn bài mẫu để đọc và thảo luận trước lớp.
2. Tiêu chí đánh giá bài viết
Để việc nhận xét, đánh giá về bài viết phù hợp với yêu cầu của từng hình thức viết khác nhau, cần thiết lập nhóm tiêu chí riêng. Có thể tham khảo các gợi ý trên trang sau:
- Tiêu chí nhận xét, đánh giá bài viết theo phương diện giới thiệu sự nghiệp văn học của một tác giả
- Tiêu chí nhận xét, đánh giá bài viết theo phương diện nghiên cứu phong cách nghệ thuật của một tác giả văn học
- Tiêu chí nhận xét, đánh giá bài viết theo phương diện xây dựng chân dung một tác giả văn học
Câu hỏi 1 (trang 82 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Sưu tầm những bài viết hay về tác giả văn học để tham khảo mở rộng kiến thức và học hỏi thêm về cách viết.
Trả lời:
Những bài viết nổi bật về tác giả Nguyễn Trãi:
- Cuộc đời và sự nghiệp anh hùng dân tộc - danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn (Tổng hợp: Queen Group.)
- Hồ sơ về Nguyễn Trãi (Nguồn: truongthptnguyentraithuongtin.vn)
Câu hỏi 2 (trang 82 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Trong các bài viết bạn thu thập được, hãy xác định và tìm hiểu cách tác giả đã triển khai phong cách viết theo hướng nào.
Trả lời:
'Nguyễn Trãi' (Nguồn:https://loiphong.vn/): Bài viết tập trung vào việc giới thiệu sự nghiệp văn học của tác giả Nguyễn Trãi.
Giới thiệu: Giới thiệu về tác giả Nguyễn Trãi, nhận xét chung về vị trí hoặc những thành tựu nổi bật của tác giả.
Nội dung:
- Trình bày các thông tin cơ bản, đáng chú ý nhất về cuộc đời và những yếu tố ảnh hưởng lớn đến sự sáng tạo của tác giả Nguyễn Trãi.
- Cuộc đời của Nguyễn Du.
- Quá trình sáng tác: Thể hiện các giai đoạn quan trọng trong sự nghiệp sáng tác, kể cả những tác phẩm theo từng thể loại.
- Một số thông tin khác về Nguyễn Du.
Tóm tắt bài viết: Đánh giá vai trò, vị trí của Nguyễn Du trong lịch sử văn học dân tộc và trong đời sống xã hội.
Câu hỏi 3 (trang 82 sách Chuyên đề học tập Ngữ văn 11): Viết bài giới thiệu về một tác giả (tự chọn) theo một trong các hướng triển khai khác nhau.
Trả lời:
Nếu nhắc đến Nguyễn Du, chúng ta sẽ nhớ đến một nhà thơ lớn của dân tộc Việt Nam, một danh nhân văn hóa toàn cầu. Ông không chỉ góp phần quan trọng vào văn học dân tộc mà còn nổi tiếng trên toàn thế giới với tác phẩm Truyện Kiều. Nguyễn Du thực sự là một hiện tượng trong văn học Việt Nam và thế giới.
Nguyễn Du, tức Tố Như, hiệu là Thanh Hiên, sinh năm 1765 và qua đời năm 1820, quê ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Cha ông là quan lớn trong triều Lê, và anh trai cùng cha khác mẹ cũng làm quan trong triều. Mặc dù mồ côi cha mẹ sớm (9 tuổi mất cha, 12 tuổi mất mẹ), nhưng tuổi thơ ông trải qua nhiều biến động, phải tha hương nhiều nơi, từ quê cha, quê mẹ đến quê vợ ở Thái Bình. Giai đoạn đó, lịch sử nước nhà chứng kiến nhiều rối ren, với cuộc nổi dậy của nhân dân chống lại phong kiến, như phong trào Tây Sơn do Nguyễn Huệ lãnh đạo. Những biến cố đó ảnh hưởng sâu sắc đến tâm hồn và suy nghĩ của Nguyễn Du, khiến ông luôn trung thành với triều Lê và căm ghét sâu sắc với quân Tây Sơn. Có thể nói, cuộc sống chật vật và thời cuộc đầy biến động đã tạo nên một Nguyễn Du sâu hiểu văn học và lòng nhân ái với những kẻ nghèo khổ. Ông được xem là một trong những nhà văn giỏi nhất nước Nam thời ấy.
Nguyễn Du được coi là một thiên tài văn học từ khi còn nhỏ, là một bậc thầy trong việc sử dụng tiếng Việt, và được xem là ngôi sao sáng chói trên bầu trời văn học Việt Nam. Ông để lại cho thế hệ sau một kho tàng văn học phong phú với hơn ngàn tác phẩm, bao gồm cả chữ Hán và chữ Nôm. Trong đó, các tác phẩm bằng chữ Hán như Thanh Hiên thi tập gồm 78 bài, Bắc hành tạp lục 125 bài, Nam trung tạp ngâm 40 bài... còn các tác phẩm bằng chữ Nôm như văn chiêu hồn, Văn tế, và tiêu biểu nhất là tác phẩm Truyện Kiều, còn được biết đến với tên gọi khác là Đoạn trường Tân Thanh.
Các tác phẩm của Nguyễn Du thể hiện tình cảm chân thành và sâu sắc của tác giả đối với cuộc sống và con người, đặc biệt là những con người bất hạnh và những người phụ nữ tài hoa bạc mệnh như Thuý Kiều, Đạm Tiên... Các tác phẩm của ông còn truyền tải triết lí về thân phận bất hạnh của phụ nữ trong xã hội cũ, và nhấn mạnh vấn đề thân phận của những người phụ nữ tài hoa bạc mệnh. Đồng thời, các tác phẩm của Nguyễn Du cũng phản ánh sâu sắc bản chất tàn bạo của chế độ phong kiến, và ca ngợi tình yêu tự do và khát vọng hạnh phúc (như tình yêu giữa Kim và Kiều, nhân vật Từ Hải)...
Với những đóng góp của mình cho văn học Việt Nam, Nguyễn Du được coi là đại thi hào dân tộc. Các tác phẩm của ông để lại cho thế hệ sau những giá trị nội dung, tư tưởng và nghệ thuật sâu sắc. Dù thời gian trôi qua, cái tên Nguyễn Du vẫn để lại dấu ấn sâu sắc trong văn học nước nhà, trong lòng bạn đọc qua nhiều thế hệ, như nhà thơ Tố Hữu đã viết:
Nghìn năm sau, vẫn nhớ về Nguyễn Du.
Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày.
Tham khảo các bài soạn trong Chuyên đề Văn 11 Chuyên đề 3: Đọc, viết và giới thiệu về một tác giả văn học hay khác:
