Soạn văn 11 Cánh diều - Trái tim Đan-Kô chi tiết

Nội dung chính

Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 5, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Đọc trước Trái tim Đan-Kô, tìm hiểu thêm về tác giả Mác-xim Go-rơ-ki và tác phẩm Bà lão I-déc-ghin.

Phương pháp giải:

Chú ý chọn thông tin phù hợp, phục vụ việc đọc hiểu.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

* Tác giả

- Mác-xim Go-rơ-ki (Macxim Gorki) (1868-1936), sinh ra tại Nizhny Novgorod.

- Mồ côi khi mười tuổi, ông được ông bà nuôi dưỡng, bà ông là người rất giỏi kể chuyện. Cái chết của ba ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống của ông.

- Ông đã đi bộ xuyên qua Đế chế Nga trong 5 năm, làm nhiều công việc khác nhau và tích luỹ kiến thức để sử dụng vào các tác phẩm sau này.

- Trong vai trò là một nhà báo làm việc cho một tờ báo của tỉnh, ông đã viết các bài dưới bút danh Legudii Khlamida.

- Ông bắt đầu sử dụng bút danh Gorky (“sự đắng cay”) vào năm 1892 trong thời gian làm việc ở Tiflis. Tên phản ánh sự tức giận của ông về cuộc sống ở Nga khi đó và sự quyết tâm nói lên sự thực đắng cay.

* Bà lão I-déc-ghin 

- Bà lão I-déc-ghin của Macxim Gorki là một trong những sáng tác ở giai đoạn đầu của ông, vào cuối thế kỷ XIX. Truyện ngắn này mang tính dân gian cao và là một trong những sáng tác điển hình trong bút pháp lãng mạn của nhà văn. Thông qua tác phẩm, M.Gorki mang lại những hình ảnh đầy lãng mạn và hiện thực về con người. Hay nói đúng hơn, đó là những bức tranh về tính cách. Tác giả ca ngợi nhiệt thành những giá trị chân chính của con người.

- Tóm tắt tác phẩm: Câu chuyện là cuộc gặp gỡ giữa bà lão I-dec-ghin và nhân vật tôi. Vào một buổi tối trong vườn nho, bà lão đã kể cho nhân vật tôi nghe những câu chuyện cổ tích trên đồi thảo nguyên và về cuộc đời mình.

Trong khi đọc 1

Câu 1 (trang 6, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chú ý cách tác giả mô tả phong cảnh thiên nhiên.

Phương pháp giải:

Đọc đoạn văn đầu, chú ý những câu văn mô tả phong cảnh thiên nhiên.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Cách mô tả phong cảnh thiên nhiên:

+ Trên mặt biển nổi lên một đám mây đen nặng nề, có đường viền gân guốc…

+ Đám mây trườn vào thảo nguyên…

+ Biển động ầm ầm…

→ Cách mô tả phong cảnh thiên nhiên mang nét bí ẩn, kì bí và huyền ảo.

Trong khi đọc 2

Câu 2 (trang 6, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hãy tưởng tượng về hoàn cảnh của đoàn người.

Phương pháp giải:

Đọc đoạn hai, tóm tắt câu chuyện để thấy được tình cảnh của đoàn người.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Hoàn cảnh của đoàn người: Những người đang sống yên bình trong khu rừng gần thảo nguyên. Tuy nhiên, trong thời kỳ khó khăn, những người từ nơi khác đến đuổi họ vào khu rừng sâu, nơi chỉ có đầm lầy và bóng tối. Có những người mất mạng, những người ở lại chịu đựng nhiều khó khăn. Họ phải lựa chọn giữa trở lại đánh nhau với những người mạnh hơn hoặc tiến sâu vào khu vực đó để tìm lối thoát.

Trong khi đọc 3

Câu 3 (trang 7, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Ngoại hình, cử chỉ và từ ngữ của Đan-kô như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn ba, tìm những chi tiết liên quan đến ngoại hình, cử chỉ và từ ngữ của nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Nhân vật Đan-kô: 

+ Một chàng trai trẻ đẹp, mạnh mẽ. 

+ Rất dũng cảm.

+ Anh khuyên mọi người không ngồi đó mà hãy đứng lên và hành động, tiến về phía rừng để tìm lối thoát. 

+ Anh đã dẫn dắt mọi người đi. 

Trong khi đọc 4

Câu 4 (trang 8, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Con đường và khu rừng được miêu tả như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn giữa của đoạn ba, tìm những chi tiết miêu tả con đường và khu rừng đang đi qua.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Đặc điểm: 

+ Rừng đen om…

+ Cây cối vươn lên chắn đường…

+ Cành cây vướng víu nhau, rễ bò lan khắp nơi…

+ Rừng ngày càng sâu hơn…

→ Con đường mà đoàn người đi qua gặp vô vàn khó khăn, đầy gian khổ, khó đi. 

Trong khi đọc 5

Câu 5 (trang 8, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tâm trạng và thái độ của đoàn người diễn biến như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn giữa của đoạn ba, tìm những chi tiết thể hiện tâm trạng của đoàn người khi gặp phải cơn bão.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Tâm trạng phát triển: 

+ Mọi người hoảng sợ.

+ Đoạn đường trở nên gian khổ khiến họ mệt mỏi, chán nản.

+ Tuy nhiên họ xấu hổ không dám thừa nhận sự yếu đuối của mình. 

+ Họ dồn hết sự tức giận lên Đan-kô.

→ Khi trên đường gặp phải những khó khăn, đặc biệt là cơn dông bão khiến tất cả đều sợ hãi mất tinh thần nhưng không dám thừa nhận về sự yếu đuối của mình và họ dồn hết sự tức giận lên Đan-kô vì cho rằng anh không biết đường dẫn họ đi và làm họ phải chịu như vậy. 

Trong khi đọc 6

Câu 6 (trang 9, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Những chi tiết nào cho thấy tình cảm và suy nghĩ của Đan-kô đối với đoàn người?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn tiếp theo, chú ý hành động của những người xung quanh và suy nghĩ của nhân vật để thấy được suy nghĩ của nhân vật.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Những chi tiết: 

+ Đan-kô nhìn đám người mà anh gánh nặng tư tưởng và họ giống như thú vật…

+ Trái tim anh đang đập mạnh vì sự tức giận nhưng lòng nhân từ đã làm dịu bớt sự giận dữ đó…

+…sự suy nghĩ của họ khiến anh đau lòng…

- Trước sự tức giận, sự trách móc từ đám người, Đan-kô ban đầu tức giận vì anh đã cố gắng giúp họ nhưng họ lại tức giận với anh. Tuy nhiên, lòng nhân từ đã giúp anh giữ được bình tĩnh nhưng anh đau lòng vì họ lại đánh giá anh như vậy. 

→ Anh rất yêu thương, có tình cảm sâu sắc với mọi người dù mọi người đối xử với anh như thế nào.

Trong khi đọc 7

Câu 7 (trang 9, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chú ý hành động của Đan-kô

Phương pháp giải:

Đọc đoạn tiếp theo và chú ý hành động của Đan-kô trước sự tức giận của mọi người.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Hành động: 

+ Đan-kô mở rộng lòng ngực, anh ta lấy trái tim ra để làm đèn soi đường, trái tim phát ra ánh sáng như ngọn đèn...

→ Dù bị mọi người trách móc sai lầm về mình nhưng Đan-kô vẫn không từ bỏ, anh sử dụng trái tim của mình để làm đèn soi đường, đẩy lùi bóng tối. Anh tiến về phía trước.

Trong khi đọc 8

Câu 8 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

 Nơi mà đoàn người đã đến như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn tiếp theo và chú ý khung cảnh nơi mà mọi người đến.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Khung cảnh:

+ Khung cảnh tươi sáng xuất hiện, Mặt Trời rực rỡ trên thảo nguyên mênh mông, cỏ ngời sáng, sông lấp lánh ánh vàng. 

→ Một nơi ở rất tuyệt vời chan hòa ánh nắng cây cỏ tươi tốt. 

Trong khi đọc 9

Câu 9 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhân vật “tôi” nghĩ về những điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc đoạn cuối và đưa ra suy nghĩ của nhân vật “tôi”.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Nhân vật “tôi” rất khâm phục trái tim dũng cảm của Đan-kô và rất tôn trọng kính phục trí tưởng tượng của nhân loại để sáng tạo bao nhiêu truyền thuyết đẹp đẽ và đầy khí phách

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Văn bản Trái tim Đan-kô có mấy người kể chuyện? Đó là những ai và họ kể chuyện như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài và tìm ra những người kể chuyện.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Có hai người kể chuyện. 

- Bà lão kể và nhân vật “tôi” kể chuyện. 

- Hai câu chuyện: Câu chuyện nhân vật tôi kể về bà lão I-dec-ghin và câu chuyện về Đan-kô mà bà lão I-dec-ghin kể cho nhân vật tôi nghe.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hãy tóm tắt câu chuyện về chàng Đan-kô. Bối cảnh (không gian, thời gian) diễn ra các sự kiện trong câu chuyện có gì đáng chú ý?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài và tìm ra những sự kiện chính để tóm tắt được câu chuyện.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Tóm tắt: 

+ Bà lão kể về câu chuyện chàng Đan-kô.

+ Những người trong bộ lạc kết tội Đan-kô và muốn trừng phạt anh khi dẫn họ vào rừng sâu.

+ Đan-kô xé lồng ngực, lấy ánh sáng trái tim soi cho đoàn người thoát khỏi khu rừng.

+ Cảm nhận của nhân vật tôi về Đan-kô sau câu chuyện của bà lão I-dec-ghin.

- Bối cảnh

+ Không gian: Không gian rừng già, đầm lầy nguyên sinh gắn với huyền thoại về người anh hùng của bộ lạc. Đây là không gian chỉ tồn tại trong câu chuyện, không gắn liền với cuộc sống thực của con người trong thời điểm câu chuyện diễn ra. 

+ Thời gian: Mơ hồ, không xác định, được bao phủ trong màn sương của huyền thoại, của kí ức xa xưa qua lời kể của bà lão I-den-ghin. 

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích tình thế, diễn biến tâm trạng và hành động của đoàn người khi di chuyển trong rừng rậm.

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài và tập trung vào những diễn biến tâm trạng của đoàn người trong rừng rậm.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đứng trước một khu rừng rậm rạp, con người mỗi lúc một kiệt sức thì con người lại lộ ra bộ mặt yếu hèn và nhút nhát của mình. Trước đó thì họ xin anh dẫn họ đi, bây giờ họ lại bắt đầu đổ lỗi cho Đan-kô. Họ mắng mỏ, họ bảo anh phải chết đi. Mặc dù Đan-kô rất phẫn nộ trước hành động ấy nhưng anh lại nhận ra rằng “Anh yêu họ và nghĩ rằng không có anh, có lẽ họ chết mất”. Một chàng trai có tấm lòng vị tha và yêu thương con người mặc cho bị đối xử tệ bạc nhưng vẫn quyết định cứu mọi người. 

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Đánh giá về cách mà nhân vật “tôi” tiếp nhận và hiểu về câu chuyện về Đan-kô.

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài và tập trung vào cách mà nhân vật “tôi” tiếp nhận và hiểu về câu chuyện.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Nhân vật “tôi” đã tiếp nhận và hiểu về câu chuyện về Đan-kô một cách sâu sắc và đầy suy tư. Qua lời kể của bà lão, nhân vật “tôi” đã nhận ra những giá trị về lòng dũng cảm, tình yêu thương và nhân văn mà Đan-kô đã mang lại. Anh ta đã cảm nhận được sức mạnh của câu chuyện và nhận thức rõ ràng về ý nghĩa của nó đối với cuộc sống của mình. Điều này khẳng định rằng, dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, câu chuyện về Đan-kô vẫn là một nguồn cảm hứng và sự động viên lớn lao cho con người.

Sau khi đọc 8

Câu 8 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Đánh giá về tình thế và cảm xúc của đoàn người khi đến nơi mới.

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài và tập trung vào tình thế và cảm xúc của đoàn người khi đến nơi mới.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đoàn người đến nơi mới với tâm trạng phấn khích và hứng khởi. Khung cảnh tươi sáng với ánh nắng rực rỡ, cỏ xanh mướt và sông lấp lánh ánh vàng đã khiến họ cảm thấy hạnh phúc và bình an. Đây là một không gian tuyệt vời, nơi mà họ có thể tìm thấy sự an ủi và niềm vui sau những ngày dài đi lạc trong rừng rậm. Tình thế và cảm xúc tích cực này đã thể hiện sự hy vọng và hi vọng vào một tương lai tươi sáng và hạnh phúc.

Sau khi đọc 9

Câu 9 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Có ý kiến cho rằng: Văn bản Trái tim Đan-kô chứa đựng thông điệp có ý nghĩa triết lí nhân sinh về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng. Em tán thành hay phản đối quan điểm đó? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc toàn bài và hiểu ý kiến và đưa ra quan điểm.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Em tán thành quan điểm.

- Cá nhân và cộng đồng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Cá nhân tạo nên cộng đồng và cộng đồng đoàn kết sẽ che chở và bảo vệ cá nhân phát triển mạnh mẽ.