Câu 1
Câu 1 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Xác định bố cục, niệm, luật, vận, nhịp của bài thơ.
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức về thơ thất ngôn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Bố cục: 4 phần (đề – thực – luận – kết)
+ Đề (2 câu đầu): giới thiệu tình hình đất nước bị giặc Tây xâm lược
+ Thực (2 câu tiếp): mô tả chi tiết khung cảnh loạn lạc
+ Luận (2 câu tiếp): chuyển sang nhìn vấn đề trong một bối cảnh rộng hơn
+ Kết (2 câu cuối): tình cảm yêu nước, thương dân, lo lắng cho vận mệnh đất nước
- Niệm: chữ thứ hai của câu 1 là “trắc” niệm với chữ thứ hai của câu 8 cũng là “trắc”, chữ thứ hai của câu 2 là “bằng” niệm với chữ thứ hai của câu 3 cũng là “bằng”, chữ thứ hai của câu 4 là “trắc” niệm với chữ thứ hai của câu 5 cũng là “trắc”, chữ thứ hai của câu 6 là “bằng” niệm với chữ thứ hai của câu 7 cũng là “bằng”.
- Vận: chỉ hiệp theo một vận ở các câu 1, 2, 4, 6, 8 (Tây – tay – bay – mây – này)
- Đối: Câu thứ ba đối với câu thứ tư, câu thứ năm đối với câu thứ sáu.
- Nhịp: Bài thơ ngắt nhịp 2/2/3 ở các câu 1, 3, 4, 5, 6 và ngắt nhịp 4/3 ở các câu 2, 7, 8. Đây là cách ngắt nhịp tạo được cảm xúc đồn đại, biến đổi.
=> Kết luận: Bài thơ tuân thủ quy định về luật, niệm, vận của một bài thơ thất ngôn bát cú luật trắc vận bằng theo luật Đường.
Câu 2
Câu 2 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Trong sáu câu đầu, hình ảnh cuộc đua giặc của người dân được miêu tả bằng những từ ngữ nào?
Phương pháp giải:
Vận dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh cuộc đua giặc của người dân được miêu tả bằng những từ chạy nhanh, bám víu (từ láy), tan nát nước, nhuốm màu mây là những từ rất gợi tình, gợi cảm, vẽ ra được bức tranh loạn lạc, tang thương với những con người yếu ớt, không nơi nương tựa.
Câu 3
Câu 3 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Theo em, tác giả muốn gửi gắm điều gì qua hai câu thơ cuối?
Phương pháp giải:
Vận dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Tác giả bày tỏ sự lo lắng, thương xót cho người dân, cho vận mệnh đất nước, đồng thời cũng thể hiện sự thất vọng, sự trông đợi, sự chất vấn,… đối với những “trang đẹp loạn”, những người có khả năng và trách nhiệm trước thời cuộc.
Câu 4
Câu 4 (trang 13, SGK Ngữ văn 8, tập 2)
Xác định các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ và chỉ ra tác dụng của chúng.
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức về biện pháp tu từ
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Biện pháp tu từ đảo ngữ ở các câu 3, 4, 5, 6 => Tác dụng: nhấn mạnh sự yếu ớt, không nơi nương tựa của con người trong cảnh loạn lạc.
- Câu hỏi tu từ ở cuối bài thơ không nhằm mục đích tìm kiếm câu trả lời mà câu trả lời đã nằm ngay trong câu hỏi => Tác dụng: nhấn mạnh nội dung người viết muốn gửi gắm: dân tộc này cần người có trách nhiệm đứng ra gánh vác, đối phó với ngoại xâm.