Buzz
Soạn văn lớp 11 Thực hành tiếng Việt: Một số hiện tượng phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường: đặc điểm và tác dụng (phần tiếp theo) trang 51 Tập 2, bản ngắn nhất nhưng vẫn đầy đủ ý được soạn thảo theo sách Ngữ văn lớp 11. Kết nối tri thức giúp học sinh dễ dàng hơn trong quá trình soạn văn 11.
Soạn văn lớp 11 Thực hành tiếng Việt trang 51 Tập 2 - phiên bản ngắn nhất với chủ đề Kết nối tri thức
* Một số hiện tượng phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường: đặc điểm và tác dụng (phần tiếp theo)
Câu 1 (trang 51 sách giáo khoa Ngữ văn 11 Tập 2): Trong các câu thơ dưới đây, câu nào thể hiện sự sáng tạo của tác giả thông qua việc phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường? Bạn suy luận từ đâu để đưa ra kết luận đó?
a. Xanh om cổ thụ tròn xoe tán,
Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ.
(Hồ Xuân Hương, Khung cảnh của mùa thu)
b. Trên bầu trời đêm ấy, trăng đã lên rất nhiều,
Ánh sáng lan tỏa khắp các con đường.
(Xuân Diệu, Đêm trăng)
Giải đáp:
a. - Đặc điểm của hai câu thơ: “xanh om” và “trắng xóa” đã được đặt ở phần đầu của câu.
- Căn cứ vào cấu trúc câu để rút ra nhận định như vậy.
b. - Trong câu thơ thứ hai, xuất hiện hiện tượng đảo ngược cú pháp khi thành phần chủ ngữ được đặt ở cuối câu trong khi thành phần vị ngữ (động từ) lại được đặt ở đầu câu.
a. Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như triết lí, như cổ thi, kéo dài mãi đến khi mặt nước phẳng lặng của sông gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ vang vọng tận bờ bên kia, giữa tiếng gà reo vang vọng từ những xóm làng trên đồng trũng...
(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người đã đặt tên cho dòng sông?)
b. Khi lần đầu tiên đặt chân đến Cà Mau, người ta thường nói rằng, thôi thì, hãy thảnh thơi lang thang với vùng đất Cà Mau.
(Trần Tuấn, Cà Mau quê hương)
Giải đáp:
a. - Cách kết hợp không bình thường là: sử dụng từ “như”.
- Hiệu quả: Nhằm tôn vinh tính trầm lặng của sông Hương và những giá trị cổ xưa mà dòng sông thơ mộng này mang lại.
b. - Cách kết hợp không bình thường là: sử dụng “rằng”, “thôi thì”.
- Hiệu quả: Nhằm thông báo về chuyến hành trình đến với Đất Mũi Cà Mau.
Câu 3 (trang 51 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Tập 2):
Sau cuộc cãi vã, hai chàng trai miền Trung bên dưới ánh nắng chói chang trên những đồng phù sa màu mỡ từ hai từ “quê nhà” của nhà thơ Bắc.
(Trần Tuấn, Cà Mau quê hương)
Tìm những từ ngữ phù hợp để kết hợp với cụm từ ánh nắng trong câu trên. So sánh các cụm từ mà bạn tạo ra với cụm từ cái nắng miệt mài để nhận thấy tác dụng của sự kết hợp mà tác giả đã chọn.
Giải đáp:
- Các từ ngữ kết hợp với cụm từ “ánh nắng”: sáng chói, rực rỡ, phơi phới, lung linh,...
- Những cụm từ mà tôi tạo ra thường là các cụm từ tính từ mô tả sự sáng chói của mặt trời. Trong khi đó, cụm từ cái nắng miệt mài trong câu gốc nhấn mạnh vào sự chăm chỉ, bền bỉ của ánh nắng, tác giả đã nhân hóa ánh nắng để nó trở thành một phần của con người.
→ Tác dụng: làm cho miêu tả về các sự vật trở nên gần gũi hơn.
Câu 4 (trang 51 sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Phân tích đặc điểm của các cụm từ được in đậm trong hai câu sau và đánh giá giá trị biểu đạt của từng trường hợp:
a. Bây giờ là lượt bạn tôi trả lại nơi này một vài thân cây phượng thơ cùng với chút gió Lào cố quận.
(Trần Tuấn, Quê Hương Cà Mau)
b. Dòng Sông Đà trải dài như một vệt tóc u buồn, đầu tóc chân tóc trốn trong mây trời Bắc khởi điểm ra hoa ban hoa gạo tháng Hai và biển mây núi Mèo rực cháy bên kia núi đèo.
(Nguyễn Tuân, Thuyền Trên Sông Đà)
Giải đáp:
a. “nhánh phù sa”: nhánh sông phù sa.
- Cụm danh từ chỉ phạm trù sự vật trong tự nhiên. Cụm từ này giúp bài văn mang đặc điểm ký sự về cuộc hành trình của tác giả đến với Cà Mau.
b. - “dải tóc buồn bã”: sự kết hợp từ bất ngờ. Từ “dải” thường xuất hiện trong cụm từ “dải mây”, “dải sông”. Tác giả sử dụng cụm từ “dải tóc” để tạo thêm không khí thơ mộng cho câu văn. Ngoài ra, việc kết hợp “dải tóc” với “buồn bã” làm cho sự lãng mạn được tăng cường gấp đôi.
- “mây khói cuộn tròn, nương núi Mèo thắp lửa vào mùa xuân” là cụm từ mang tính mơ hồ do sắp xếp từ không tuân theo quan hệ logic. Để diễn đạt rõ ràng, nên viết là “mây khói cuộn tròn, lửa nương núi Mèo trong mùa xuân bốc mù.” Việc đảo ngược thứ tự từ tạo ra một sự mơ hồ, nhưng cũng tạo ra nhiều ý tưởng thú vị.
