Buzz
Bài thơ được chia thành bao nhiêu khổ? Vần trong bài thơ được sắp xếp như thế nào? Cách ngắt nhịp của các dòng thơ ra sao?
Nội dung chính
| Bài thơ mượn hình ảnh cây cau quen thuộc để khắc họa mẹ. Qua đó, bài thơ thể hiện sự vất vả của cuộc đời mẹ, tình yêu thương chân thành của con dành cho mẹ và sự đau đớn, buồn tủi khi quỹ thời gian của mẹ không còn nhiều, dường như ngày con xa mẹ đang đến gần. |
Chuẩn bị 1
Câu 1 (trang 44, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Bài thơ được chia thành bốn khổ. Vần được xếp theo kiểu chân vần: chữ cuối cùng của câu thứ hai vần với chữ cuối cùng của câu thứ tư trong mỗi khổ.
Phương pháp giải:
Đọc bài thơ, xác định vần và nhịp
Lời giải chi tiết:
- Bài thơ được chia thành 4 khổ
- Vần chân được xếp như sau: chữ cuối cùng của câu thứ hai vần với chữ cuối cùng của câu thứ tư trong mỗi khổ.
- Các dòng thơ được ngắt nhịp theo mô hình 2/2 hoặc 1/3
Chuẩn bị 2
Câu 2 (trang 44, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Bài thơ viết về ai và về điều gì? Ai là người thể hiện cảm xúc, tình cảm, suy tư trong bài thơ?
Phương pháp giải:
Đọc bài thơ, xác định nhân vật chính và tình cảm được thể hiện
Lời giải chi tiết:
- Bài thơ viết về mẹ và sự già dặn của người mẹ qua những năm tháng.
- Người thể hiện cảm xúc, tình cảm, suy tư trong bài thơ là người con
Chuẩn bị 3
Câu 3 (trang 44, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Bài thơ có những từ ngữ và biện pháp nghệ thuật nào nổi bật? Ý nghĩa của chúng là gì?
Phương pháp giải:
Đọc bài thơ, xác định các biện pháp nghệ thuật và giải thích ý nghĩa
Lời giải chi tiết:
- Hình ảnh cây cau và mẹ: Thông qua hình ảnh của cây cau và mẹ, nhà thơ thể hiện sự gần gũi và thân thiết, cũng như sự tiêu biểu của mẹ trong tâm trí con.
- Những hình ảnh đối lập như “Lưng mẹ còng rồi – Cau thì vẫn thẳng”, “Cau – Ngọn xanh rờn, Mẹ - đầu bạc trắng”: gợi ra sự liên tưởng về tuổi già khiến lòng người con quặn thắt khi “Cau gần với trời – Mẹ thì gần đất”.
- Biện pháp tu từ so sánh “Một miếng cau khô – Khô gầy như mẹ”: nhà thơ sử dụng hình ảnh mẹ già như miếng cau khô để diễn đạt sự già nua héo hắt của người mẹ. Từ đó, ông thể hiện sự quan tâm và tôn trọng sâu sắc đối với tuổi già của mẹ “Con nâng trên tay – Không cầm được lệ”.
- Câu hỏi tu từ
Chuẩn bị 4
Câu 4 (trang 45, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Kể tên một số bài thơ bốn chữ mà em đã học hoặc đã đọc
Phương pháp giải:
Tìm một số bài thơ bốn chữ. Đọc trước bài thơ Mẹ và tìm hiểu về tác giả Đỗ Trung Lai
Lời giải chi tiết:
Một số bài thơ bốn chữ: Mùa thu của em (Quang Huy), Hai chị em (Lưu Trọng Lư).
Chuẩn bị 5
Câu 5 (trang 45, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Đọc trước bài thơ Mẹ; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Đỗ Trung Lai.
Phương pháp giải:
Đọc trước bài thơ Mẹ và tìm hiểu về tác giả Đỗ Trung Lai
Lời giải chi tiết:
* Tác giả Đỗ Trung Lai:
- Tiểu sử: sinh năm 1950, quê Phùng Xá, Mỹ Đức, Hà Tây
- Con đường sự nghiệp:
+ Tốt nghiệp khoa Vật lý Đại học Sư phạm Hà Nội, sau đó dạy học trong quân đội và làm nhà báo.
+ Phong cách sáng tác: giọng thơ truyền thống trữ tình đậm thắm nhưng gửi gắm nhiều tâm sự, triết lý nhẹ nhàng, tự nhiên.
- Các tác phẩm tiêu biểu:
+ Đêm sông Cầu (thơ, 1990)
+ Anh em và những người khác (thơ, 1990)
+ Đắng chát và ngọt ngào (thơ, in chung, 1991)
+ Thơ và tranh (1998)
+ Người chơi đàn nguyệt ở Hàng Châu (truyện và ký, 2000)
Chuẩn bị 6
Câu 6 (trang 45, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Mỗi khi nghĩ về mẹ, em thường có cảm xúc gì? Hãy chia sẻ cảm xúc đó với các bạn
Phương pháp giải:
Chia sẻ cảm nghĩ của em về người mẹ kiêng yêu
Lời giải chi tiết:
Mỗi khi nghĩ về mẹ, em thường có cảm xúc biết ơn và tự hào. Mẹ dõi theo từng bữa ăn, giấc ngủ, mọi cung bậc cảm xúc vui buồn em đều có thể chia sẻ với mẹ. Mẹ hy sinh cho em nhiều mà chưa bao giờ mẹ đòi hỏi trả công. Với em, mẹ là người mẹ tuyệt vời nhất, cao cả nhất, vĩ đại nhất
Đọc hiểu 1
Câu 1 (trang 45, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Các từ ngữ nói về “mẹ” và “cau” ở khổ 1 và 2 có mối quan hệ với nhau như thế nào về nghĩa?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ hai khổ thơ đầu, chú ý các từ ngữ miêu tả mối quan hệ của “mẹ” và “cau”
Lời giải chi tiết:
Các từ ngữ nói về “mẹ” và “cau” ở khổ 1 và 2 có mối quan hệ đối lập với nhau về nghĩa.
- lưng mẹ “còng” >< cau “thẳng”
- cau “ngọn xanh rờn” >< mẹ “đầu bạc trắng”
- cau “ngày càng cao” >< mẹ “ngày một thấp”
- cau “gần trời” >< mẹ “gần đất”
Đọc hiểu 2
Câu 2 (trang 46, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Dòng 18 dùng để hỏi hay bộc lộ cảm xúc?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ câu thơ để xác định
Lời giải chi tiết:
Dòng 18 dùng để bộc lộ cảm xúc
Kết luận cuối bài 1
Câu 1 (trang 46, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Trong bài thơ Mẹ, nhận biết đặc điểm cụ thể của thể thơ bốn chữ về số tiếng và nhịp của từng dòng thơ, cũng như vần của bài thơ
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ, xem xét các đặc điểm của thể thơ bốn chữ để trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Đặc điểm của thể thơ bốn chữ trong bài thơ Mẹ:
- Số tiếng ở mỗi dòng thơ: 4
- Nhịp thơ: các dòng thơ thường ngắt nhịp 2/2 hoặc 1/3.
- Vần chân: chữ cuối cùng của câu hai vần với chữ cuối cùng của câu bốn trong mỗi khổ thơ.
Kết luận cuối bài 2
Câu 2 (trang 46, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Bài thơ Mẹ phản ánh cảm xúc của người con, tiết lộ sự xót xa khi thấy mẹ ngày càng già yếu, tuổi thơ đã bỏ lại xa
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ, xác định nhân vật trung tâm và cảm xúc được diễn đạt trong bài
Lời giải chi tiết:
Bài thơ Mẹ là lời của người con, bày tỏ cảm xúc xót xa thương cảm trước sự già dặn yếu đuối của người mẹ, không còn khỏe mạnh như ngày xưa
Cảm nhận chung sau khi đọc bài thơ: xót xa thương cảm trước hình ảnh gầy guộc già nua của người mẹ theo năm tháng
Kết luận cuối bài 3
Câu 3 (trang 46, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Liệt kê các từ ngữ được tác giả sử dụng để diễn đạt về “mẹ” và “cau” trong bài thơ. Phân tích biện pháp tu từ được áp dụng để miêu tả hình tượng của “mẹ” và “cau” và nhấn mạnh tác dụng của chúng
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ và xác định các từ ngữ liên quan đến “mẹ” và “cau”. Xác định các biện pháp tu từ và giải thích tác dụng của chúng
Lời giải chi tiết:
- Các từ ngữ về “mẹ” và “cau” trong bài thơ:
+ Mẹ: còng, đầu bạc trắng, thấp, gần đất
+ Cau: thẳng, ngọn xanh rờn, cao, gần với trời
- Biện pháp tu từ sử dụng:
+ Tương phản: “còng – thẳng, xanh rờn – bạc trắng, cao – thấp, trời – đất” => Tạo ra hình ảnh đối lập giữa “mẹ” và “cau” để làm nổi bật hình ảnh của người “mẹ” đang già đi theo năm tháng
+ So sánh: “Một miếng cau khô – Khô gầy như mẹ”: gợi lên hình ảnh già nua héo hắt của người mẹ => Thể hiện tình cảm thương mến kính trọng và đồng thời là nỗi xót xa, đau lòng trước tuổi già của mẹ “Con nâng trên tay – Không cầm được lệ”.
+ Câu hỏi tu từ: “Sao mẹ ta già?” => Thể hiện tâm trạng lo lắng, xót xa của người con khi thấy tuổi già của mẹ ngày một gần. Nhìn thấy mẹ già mòn héo hắt, con không kìm được nỗi buồn thương.
Kết luận cuối bài 4
Câu 4 (trang 46, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Phân tích các từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ trong hai khổ thơ cuối bài
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn trích, chú ý các câu thơ diễn đạt cảm xúc của người con
Lời giải chi tiết:
- Các từ ngữ, hình ảnh:
+ So sánh “mẹ” và “miếng cau khô”: Một miếng cau khô / Khô gầy như mẹ
+ Cử chỉ và cảm xúc của người con: Con nâng trên tay / Không cầm được lệ
+ Câu hỏi của người con: Ngâng hỏi trời vậy / - Sao mẹ ta già?
- Tình cảm của người con với mẹ:
+ Thương mẹ, xót xa, đau lòng khi nghĩ đến mẹ già nua “gần đất, xa trời”
+ Nhận ra sự thật của cuộc đời: mẹ đã già, yếu. Một mặt, ngạc nhiên, bất ngờ, mặt khác chấp nhận sự thật đó
Kết luận cuối bài 5
Câu 5 (trang 46, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Trong số các hình ảnh mà tác giả sử dụng để miêu tả người mẹ, bạn có ấn tượng sâu sắc nhất với hình ảnh nào? Tại sao?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ, chọn ra hình ảnh để lại ấn tượng sâu sắc nhất với bạn
Lời giải chi tiết:
Trong số các hình ảnh tác giả sử dụng để mô tả người mẹ, hình ảnh miếng cau khô - “khô gầy như mẹ” để lại ấn tượng sâu sắc nhất với tôi. Hình ảnh người mẹ gầy guộc được so sánh với miếng cau khô thể hiện sự vất vả, hy sinh suốt cuộc đời. Tất cả gợi lên những cảm xúc thân thương, quen thuộc giúp tôi dễ dàng đồng cảm và thấu hiểu cho mẹ, thương cho tuổi già của mẹ.
Nhận xét cuối bài 6
Câu 6 (trang 46, SGK Ngữ văn 7, tập 1)
Quan sát người thân trong gia đình qua những năm tháng, tôi nhận thấy họ đã trải qua nhiều biến đổi. Trên gương mặt của bố mẹ, đã xuất hiện nhiều nếp nhăn, và chị gái tôi cũng đã trở thành một phụ nữ trưởng thành. Trước những thay đổi đó, tôi càng trân trọng và yêu quý gia đình hơn.
Phương pháp giải:
Liên kết với thực tế gia đình của tôi
Lời giải chi tiết:
Bài tham khảo 1:
Qua những năm tháng, những người thân trong gia đình tôi đã trải qua nhiều sự thay đổi. Trên khuôn mặt của bố mẹ, đã xuất hiện nhiều nếp nhăn, và chị gái tôi cũng đã trở thành một phụ nữ trưởng thành. Trước sự thay đổi đó, tôi càng yêu quý và trân trọng hơn gia đình của mình.
Bài tham khảo 2:
Thấy tóc mẹ ngày càng có nhiều sợi bạc, và những vết chân chim bắt đầu xuất hiện ở khóe mắt. Mắt mẹ cũng không còn nhạy bén như trước, giờ đây mẹ phải nhờ tôi xâu chỉ cho mình. Nhận ra tuổi già của mẹ ngày càng lớn theo năm tháng, tôi cảm thấy thương mẹ vì đã luôn cống hiến hết mình để chăm sóc và vun vén cho tôi cùng gia đình. Tôi biết ơn mẹ, và sẽ cố gắng học hành và trở thành người có ích, để có thể chăm sóc và khiến mẹ tự hào.
