Buzz
Với việc soạn bài Thực hành tiếng Việt: Một số hiện tượng phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường: đặc điểm và tác dụng (tiếp theo) trang 51 Tập 2 Ngữ văn lớp 11 Kết nối tri thức, học sinh sẽ dễ dàng trả lời câu hỏi và soạn văn 11.
Soạn văn Thực hành tiếng Việt lớp 11 trang 51 Tập 2 - Kết nối tri thức
Câu 1 (trang 51 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Câu thơ nào dưới đây thể hiện sự sáng tạo của tác giả bằng cách phá vỡ những quy tắc ngôn ngữ thông thường? Bạn dựa vào điều gì để kết luận như vậy?
a.
Xanh om cổ thụ tròn xoe tán,
Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ.
(Hồ Xuân Hương, Cảnh thu)
b.
Trong vườn đêm đó có quá nhiều ánh trăng,
Ánh sáng lan tỏa khắp các con đường.
(Xuân Diệu, Trăng)
Đáp án:
a. Sự đảo lộn về cú pháp của hai câu: 'xanh om' và 'trắng xóa' được đặt ở phần đầu của câu thơ. Việc kết luận dựa vào cấu trúc câu.
b. Hiện tượng đảo ngược cú pháp ở câu thứ hai khi thành phần chủ ngữ được đặt ở cuối câu trong khi thành phần vị ngữ (động từ) lại đứng ở đầu câu.
Câu 2. (trang 51 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Chỉ ra cụm từ có cách kết hợp từ không bình thường và phân tích hiệu quả của cách kết hợp đó ở hai câu sau:
a. Đó là vẻ đẹp trầm mặc nhất của sông Hương, như triết lý, như cố thì, kéo dài mãi cho đến khi mặt nước phẳng lặng của nó gặp tiếng chuông chùa Thiên Mụ vang vọng tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du ngân vang tiếng gà...
(Hoàng Phủ Ngọc Tường, Ai đã đặt tên cho dòng sông?)
b. Khi khoác ba lô lần đầu để về Đất Mũi, thì, ta chỉ muốn thảnh thơi, lênh đênh với Cà Mau.
(Trần Tuấn, Cà Mau quê xứ)
Đáp án:
a. Cách kết hợp không bình thường đó là: từ 'như'. Điều này nhấn mạnh sự trầm mặc của sông Hương và giá trị cổ xưa mà dòng sông thơ mộng này mang lại.
b. Cách kết hợp không bình thường đó là: 'rằng' 'thôi thì'. Thông báo về chuyến hành trình về đất Mũi Cà Mau một cách rõ ràng.
Câu 3 (trang 51 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Thế là cãi nhau, hai thằng miền Trung dưới ánh nắng chói chang bên những hạt phù sa mọc lên từ hai chữ 'quê nhà' của thi sĩ đất Bắc.
(Trần Tuấn, Cà Mau quê xứ)
Tìm các từ ngữ có thể kết hợp hợp lý với cụm từ cái nắng trong câu trên. So sánh những cụm từ bạn tạo ra với cụm từ cái nắng miệt mài để thấy tác dụng của phương án kết hợp mà tác giả lựa chọn.
Đáp án:
Các từ ngữ kết hợp với cụm từ cái nắng: oi ả, nóng nực, oi bức,...
Những cụm từ em tạo ra thường là những cụm từ tính từ chỉ trạng thái oi ả của mùa hè. Trong khi đó, cái nắng miệt mài ở đây biểu hiện sự chăm chỉ, được tác giả nhân hóa để chỉ hoạt động của con người.
Tác dụng: làm cho câu văn với những sự vật trở nên thân thiện hơn.
Câu 4 (trang 51 sgk Ngữ văn 11 Tập 2): Nhận xét đặc điểm các cụm từ in đậm trong hai câu sau và phân tích giá trị biểu đạt của từng trường hợp:
a. Bây giờ là lượt của bạn tôi gửi lại nơi này mấy cọng phù sa thơ kèm chút gió Lào cố quận.
(Trần Tuấn, Cà Mau quê xứ)
b. Dòng Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một sợi tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng Hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân.
(Nguyễn Tuân, Người lái đò Sông Đà)
Trả lời:
a. 'đọt phù sa' ở đây chỉ giọt phù sa. Đây là cụm danh từ chỉ sự hiện diện của sự vật trong thiên nhiên. Cụm từ này giúp câu văn trở nên sinh động, kể lại hành trình của tác giả về đất Mũi Cà Mau.
b.
- 'áng tóc trữ tình': là cụm từ không ngờ đến. Từ “áng” thường thấy trong “áng mây”, “áng thơ”, “áng văn”. Cụm từ “áng tóc” ở đây được Nguyễn Tuân sử dụng để làm cho câu văn thêm phần thơ mộng. Thêm vào đó, việc kết hợp “áng tóc” với “trữ tình” làm cho câu văn trở nên hấp dẫn hơn.
- 'cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân' là cụm từ mang tính mơ hồ về nghĩa do sắp xếp từ không tuân theo quy luật logic. Nếu mô tả cụ thể, nó phải là “cuồn cuộn khói đốt nương vào mùa xuân, bốc mù trên những dãy núi của người Mèo”. Sự đảo lộn trật tự từ ở đây khiến cho đoạn văn trở nên mơ hồ, nhưng cũng kích thích sự sáng tạo và liên tưởng của độc giả nhiều hơn.
