Soạn về Con Cái Trong Gia Đình (chi tiết)

Soạn về Con Cái Trong Gia Đình

Tìm Hiểu Chung

Lời Giải Chi Tiết:

Tóm Tắt Văn Bản

     Truyện xoay quanh nhân vật Việt – một lính trẻ dũng cảm, bị thương, bị lạc đồng đội và nằm lại giữa chiến trường. Trong cơn mê man, anh hồi tưởng lại những kí ức tươi đẹp về gia đình và đồng đội. Việt và Chiến sinh ra trong một gia đình nông dân Nam Bộ có truyền thống yêu nước và mối thù sâu sắc với giặc Mỹ. Khi lớn lên, hai chị em giành nhau đi tòng quân, không ai chịu nhường ai nên nhờ chú Năm phân xử. Cuối cùng cả hai cùng nhau tham gia chiến trường. Trước khi lên đường, hai chị em đã lo toan chu đáo việc nhà cửa, rộng vườn. Chị Chiến đã trở thành một cô thiếu nữ ra dáng và đầy chín chắn “giống hệt như má”... Việt càng nhớ má, càng thương chị nhiều hơn, lại càng thấy rõ mối thù đè nặng trên vai. Những kí ức miên man sống lại trong tâm trí Việt cho đến khi đồng đội tìm thấy anh. Dù kiệt sức không bò đi được, nhưng một ngón tay còn cử động của Việt vẫn đặt ở cò súng và đạn đã lên nòng. Việt được đưa về bệnh viện dã chiến để phục hồi sức khỏe.

Bố Cục: 2 Phần

- Phần 1 (Từ Đầu Đến 'Bắt Đầu Xung Phong'): Việt Bị Thương Ở Chiến Trường, Ngất Đi Rồi Tỉnh Lại.

- Phần 2 (Còn Lại): Ký Ức Của Việt Về Câu Chuyện Hai Chị Em Tranh Nhau Đi Tòng Quân.

Câu 1

Câu 1 (Trang 63 SGK Ngữ Văn 12 Tập 2)

Đoạn Trích Con Cái Trong Gia Đình Được Trần Thuật Chủ Yếu Từ Điểm Nhìn Của Nhân Vật Nào? Cách Trần Thuật Này Có Tác Dụng Như Thế Nào Đối Với Kết Cấu Truyện Và Việc Khắc Họa Tính Cách Nhân Vật?

Lời Giải Chi Tiết:

Truyện Con Cái Trong Gia Đình Chủ Yếu Được Trần Thuật Dưới Góc Nhìn Của Nhân Vật Việt, Khi Anh Bị Thương Trong Trận Đánh, Lúc Mê Lúc Tỉnh. Lối Trần Thuật Này Cỏ Hai Tác Dụng Về Mặt Nghệ Thuật:

- Câu Chuyện Vừa Được Thuật, Kể Cùng Một Lúc, Tính Cách Nhân Vật Cũng Được Khắc Họa.

- Câu Chuyện Dù Không Có Gì Đặc Sắc Cũng Trở Nên Mới Mẻ, Hấp Dẫn Vì Được Kể Qua Con Mắt, Tấm Lòng Và Bằng Ngôn Ngữ, Giọng Điệu Riêng Của Nhân Vật.

- Nhà Văn Có Thể Nhập Sâu Vào Thế Giới Nội Tâm Của Nhân Vật Để Dẫn Dắt Câu Chuyện. Diễn Biến Của Câu Chuyện Vì Thế Mà Linh Hoạt, Có Thể Xáo Trộn Thời Gian, Không Gian, Không Phụ Thuộc Vào Trật Tự Thời Gian Tuyến Tính.

- Những Chi Tiết Ngẫu Nhiên Của Hiện Thực Chiến Trường Được Gợi Ra Từ Những Dòng Hồi Tưởng, Liên Tưởng Hết Sức Tự Nhiên. Nhà Văn Phải Thành Thạo Tâm Lý Ngôn Ngữ Nhân Vật Mới Có Thể Trần Thuật Theo Phương Thức Này.

- Người Kể Chuyện Cũng Bộc Lộ Ngày Càng Đầy Đủ Tư Cách, Tính Cách, Cảm Xúc Tình Cảm Của Chính Mình.

Câu 2

Câu 2 (trang 64 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Tác phẩm kể chuyện về một gia đình nông dân Nam Bộ. Truyền thống nào đã liên kết những người trong gia đình với nhau?

Lời giải chi tiết:

Truyền thống đấu tranh, chống giặc ngoại xâm đã kết nối các thành viên trong gia đình:

- Lời của chú Năm: 'Chuyện gia đình nó dài như sông, chú phân cho mỗi đứa một phần để ghi vào đó', con là sự kế thừa của cha mẹ không chỉ là kế thừa máu mà còn là kế thừa truyền thống. Đồng thời muốn hiểu về những đứa con phải hiểu về nguồn gốc của chúng, phải hiểu về truyền thống gia đình của chúng.

+ Chú Năm: đại diện cho truyền thống và bảo tồn truyền thống (trong ca dao, trong cuốn sổ).

+ Mẹ Việt cũng là biểu tượng của truyền thống, điều ấn tượng nhất ở người phụ nữ này là khả năng chịu đựng nỗi đau để sống và duy trì cuộc sống, chăm sóc con cái và chiến đấu.

- Việt và Chiến là hai đứa con của gia đình đã tự nguyện cầm súng đấu tranh báo thù cho ba mẹ bị giặc Pháp giết hại.

Câu 3

Câu 3 (trang 64 SGK Ngữ văn 12 tập 2)

Phân tích và so sánh tính cách của nhân vật Chiến, Việt để làm rõ sự kế thừa truyền thống của gia đình của những người con.

Lời giải chi tiết:

a. Đặc điểm tính cách chung của hai chị em

- Cả hai chị em đều sinh ra trong một gia đình chịu nhiều tổn thương (đều chứng kiến cái chết đau thương của cha và mẹ).

- Hai chị em đều có lòng căm thù với kẻ xâm lược. Dù còn nhỏ tuổi, lòng căm thù đã thúc đẩy hai chị em cùng một ý nghĩ: phải trả thù cho cha mẹ và có cùng ước vọng: được cầm súng chiến đấu.

- Tình thương là vẻ đẹp của tâm hồn hai chị em. Tình cảm này được thể hiện sâu sắc và cảm động nhất trong đêm hai chị em giành nhau đăng ký nhập ngũ và sáng hôm sau trước khi ra đi, hai chị em mang bàn thờ mẹ sang nhà chú Năm.

- Cả hai chị em đều là những chiến binh dũng cảm. Đánh giặc là niềm hạnh phúc lớn nhất của hai chị em Việt và Chiến cũng là của tuổi trẻ miền Nam trong những năm đó: 'Niềm vui của tuổi trẻ là trên trận trường chiến đấu với quân thù'

- Hai chị em Việt đều có phần ngây thơ, thậm chí có phần trẻ con (cạnh tranh bắt ếch, cạnh tranh thành tích bắn tàu chiến địch và cạnh tranh ghi danh vào quân đội).

b. Đặc điểm riêng

* Đặc điểm riêng của Chiến:

- Dù chỉ hơn Việt một tuổi nhưng Chiến trưởng thành hơn: Chiến có thể bỏ bữa ăn để viết tiểu luận gia đình. Chiến không chỉ 'nói như má' mà còn học được cách nói 'nghiêm túc' của chú Năm...

- Tính cách 'người lớn' ở Chiến còn thể hiện qua sự nhường nhịn. Dù có lúc cạnh tranh với em: cạnh tranh bắt ếch, cạnh tranh bắn tàu địch, cạnh tranh đăng ký nhập ngũ nhưng lúc nào cũng là em thắng, trừ việc đăng ký nhập ngũ.

- Chu đáo, trách nhiệm, hoạt bát: lo cho cả người sống (viết thư cho chị Hai, gửi em út thư) và người đã khuất (gửi bàn thờ mẹ sang nhà chú Năm; cho xã mượn nhà làm trường, đồ đạc và hai công mía gửi chú, ruộng cho bà con cày cấy…).

- Thừa kế tính cách, thói quen và hình ảnh của mẹ: cử chỉ, lời nói, cách sắp xếp nhà cửa giống hệt mẹ.

=> Nguyễn Thi đã xây dựng nhân vật Chiến không chỉ có cá tính mà còn phù hợp với độ tuổi và giới tính. Chiến là nhân vật được thể hiện qua kí ức của Việt nhưng đã tạo được ấn tượng sâu sắc.

* Đặc điểm riêng của Việt:

- Nếu Chiến có dáng vẻ của một người trưởng thành thực sự thì ở Việt là sự hồn nhiên, vô tư của một cậu bé đang lớn lên.

- Chiến nhường nhịn em bao nhiêu thì Việt tranh giành với chị bấy nhiêu.

- Đêm trước khi ra đi, Chiến nói với em những lời nghiêm túc trong khi Việt thì 'lăn kềnh ra ván cười khì khì', lúc lại rình rập 'bắt một con đom đóm ấp trong lòng bàn tay'.

- Khi nhập ngũ, Chiến mang theo tấm gương soi còn Việt lại mang theo một khẩu súng cao su.

- Tuy vô tư nhưng không ngăn cản Việt trở thành một anh hùng (ngay từ nhỏ Việt đã dám đối diện với kẻ đã giết cha mình. Khi trở thành một chiến binh, dù chỉ còn một mình, với đôi mắt không còn nhìn thấy gì, với hai bàn tay đau đớn, Việt vẫn quyết tâm sống sót bên quân thù).

=> Nhân vật Việt là một thành công lớn trong việc xây dựng nhân vật của Nguyễn Thi. Tuy vẫn còn trẻ con và hồn nhiên nhưng trước kẻ thù, Việt lại trở nên lớn lên, vững vàng như một chiến sĩ.

Đề bài 4

Đề bài 4 (trang 64 Sách Giáo Khoa Ngữ Văn Lớp 12 Tập 2)

Phân tích các dấu hiệu của xu hướng sử thi trong đoạn trích này?

Lời giải chi tiết:

- Tính sử thi của thiên truyện hiện diện qua việc ca ngợi truyền thống lớn của một dân tộc, thể hiện trong truyền thống gia đình.

- Cuốn sổ đó là lịch sử của gia đình, từ đó thấy lịch sử của quốc gia, dân tộc trong cuộc chiến chống Mỹ

- Số phận của những đứa con, những thành viên trong gia đình cũng là số phận của nhân dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ dữ dội.

- Câu chuyện của một gia đình kéo dài như dòng sông liên tục: 'Trăm dòng sông đổ vào biển, dòng sông của gia đình chúng ta cũng chảy về biển, nhưng biển thì rộng lớn... rộng bằng cả nước ta và xa hơn cả biển...'. Câu chuyện kể về một dòng sông nhưng nhà văn muốn chúng ta suy tưởng đến biển cả. Câu chuyện về một gia đình nhưng chúng ta cảm nhận được cả một tổ quốc đang chiến đấu mạnh mẽ bằng sức mạnh sinh ra từ những cảm xúc đau thương.

- Mỗi nhân vật trong câu chuyện đều là biểu tượng của truyền thống, đều mang trên vai trách nhiệm với gia đình, với Tổ quốc trong cuộc chiến tranh bảo vệ quốc gia vĩ đại. Tất cả các nhân vật đều có phẩm chất của những người anh hùng:

+ Nỗi thù hận sâu sắc với kẻ thù

+ Gan dạ, dũng cảm, khao khát chiến đấu hạ gục kẻ thù

+ Sự tận tâm, lòng trung thành cao cả, sự hy sinh với cách mạng và quê hương

=> Thiên truyện là một bài hát ca ngợi truyền thống chiến đấu bất khuất của những người nông dân Nam Bộ riêng và dân tộc Việt Nam nói chung.

Đề bài 5

Đề bài 5 (trang 64 Sách Giáo Khoa Ngữ Văn Lớp 12 Tập 2)

Trong suy nghĩ của anh (chị), đoạn văn nào gây ấn tượng nhất? Tại sao?

Lời giải chi tiết:

Một trong những đoạn văn đặc biệt và gây ấn tượng nhất trong câu chuyện là khi hai chị em Chiến và Việt cùng nhau đưa bàn thờ của mẹ sang nhà chú Năm ở cuối đoạn trích: “Cúng mẹ và nấu cơm xong… bữa này đưa qua khác”.

+ Tình cảm gia đình xúc động:

• Tình thương mẫu tử: hình ảnh của mẹ vẫn sống trong hình dáng của các con (ngoại hình của Chiến), trong tâm niệm của các con “Nào, đưa mẹ qua…lại đưa mẹ về”, hai chị em vượt qua con đường phảng phất mùi hoa cam trước khi mẹ vẫn đi.

• Tình thân chị em: 'Nghe tiếng chân chị, Việt thấy thương chị lạ'.

+ Sự chuyển biến, trưởng thành trong tư duy của những đứa con trước khi ra trận: 'Lần đầu tiên Việt mới thấy lòng mình rõ như vậy'.

+ Những đứa con cảm nhận sự căm thù sâu sắc với kẻ thù Mỹ: 'vẫn có mối thù…nó đang ghiên nặng trên vai'.

Bài Tập

Đề bài 1 (trang 64 Sách Giáo Khoa Ngữ Văn Lớp 12 Tập 2)

Phân tích đoạn đối thoại giữa Việt và Chiến trước khi nhập ngũ? Tính cách của hai nhân vật thể hiện ra sao qua đoạn đối thoại này?

Lời giải chi tiết:

Gợi ý:

- Điểm chung: đoạn đối thoại giữa Chiến và Việt trước khi nhập ngũ rất sinh động, thể hiện rõ tính cách và cá tính của từng nhân vật.

+ Thương yêu mẹ

+ Gánh nặng của mối thù gia đình.

+ Cùng chung quyết tâm đánh bại kẻ thù.

- Điểm riêng

+ Chiến thể hiện rõ tính cách, cá tính của người chị, một cô gái trưởng thành, trách nhiệm với việc nhà vào đêm trước khi lên đường.

+ Chiến có tính cách, cá tính trẻ con, là một cậu bé vô tư, trước khi lên đường, Việt vô tư 'lăn lênh ra ván, cười thỏa mái', vừa nghe vừa 'bắt một con đom đóm đậu trong lòng bàn tay' rồi ngủ quên không biết khi nào.

Tổng kết

Lời giải chi tiết: