Sốc ngược là gì? Tìm hiểu nguyên nhân gây sốc ngược

1. Định nghĩa: Sốc ngược là gì?

Sốc ngược là một loại phản ứng dị ứng cấp tính ở mức độ nghiêm trọng và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Các mạch và động mạch sẽ mở rộng đột ngột, dẫn đến sự tăng cường của sự thấm qua các mô. Điều này khiến phế quản trở nên quá nhạy cảm. 

Sốc ngược là một dạng phản ứng dị ứng cấp tính

Sốc ngược là trạng thái mà một số chất hóa học được giải phóng ra thông qua hệ miễn dịch, gây ra trạng thái sốc. Việc chẩn đoán nguyên nhân của tình trạng này cần dựa vào nhiều yếu tố khác nhau. 

Các triệu chứng lâm sàng có thể xuất hiện trên nhiều bộ phận như da, niêm mạc, hô hấp, tiêu hóa, tim mạch,... Sự tương tác giữa kháng nguyên và kháng thể sẽ tạo ra các chất trung gian hóa học, gây ra sự giãn mạch, làm giảm áp lực huyết gây nguy hiểm cho tính mạng của bệnh nhân. 

2. Cơ chế của sốc ngược là gì?

Theo nhận định, cơ chế gây ra sốc ngược bao gồm 3 giai đoạn như sau:

• Giai đoạn 1 - dễ kích ứng: Khi các chất gây dị ứng xâm nhập vào cơ thể, tình trạng sốc phản vệ sẽ bắt đầu phát sinh. Những chất gây dị ứng này có thể đi qua đường tiêm, tiếp xúc hoặc tiêu thụ, hoặc xâm nhập qua da,... Ở đây, chúng sẽ gặp gỡ với các tế bào miễn dịch được kích hoạt. Thông tin sẽ được truyền qua RNA và tạo ra interleukin (IL 1). 

TCD4 sẽ được kích hoạt bởi IL1, cùng với đó là sự tham gia của các phức hợp chuyển đổi lớp 1 và 3. Các loại tế bào của TCD4 bao gồm TH1 và TH2 cũng sẽ bị ảnh hưởng. TH2 có vai trò quan trọng đối với tình trạng sốc phản vệ khi sử dụng thuốc kèm với sự tham gia của IL4 và IL5, làm tăng sản xuất IgE. Các kháng thể IgE từ huyết tương sẽ đi qua màng tế bào. Sau đó chúng sẽ gắn kết ở phần trên của tế bào dưỡng. 

Cơ chế phát sinh được chia thành 3 giai đoạn khác nhau

• Giai đoạn 2 - phát bệnh: Các chất gây dị ứng sẽ kết hợp với IgE. Sau đó, chúng sẽ phát ra các chất trung gian như serotonin, histamin,...

• Giai đoạn 3 - sinh lý bệnh: Các chất trung gian sẽ tạo ra các tác động làm mở rộng động mạch, giảm áp lực huyết, làm co thắt phế quản và gây ra cảm giác đau ở vùng bụng. Động mạch não sẽ co lại gây ra cảm giác đau đầu, choáng và thậm chí là mất ý thức cho bệnh nhân. 

Hậu quả của cơ chế này làm tăng tính thẩm thấu của niệu quản. Đồng thời, phế quản trở nên quá nhạy cảm cũng khiến cho mạch ngoại biên giãn ra, tính thẩm thấu của thành mạch tăng lên, làm giảm thể tích tuần hoàn cũng gây ra huyết áp giảm. Các hoạt động của cơ tim cũng bị ảnh hưởng một cách nhất định. Ngoài ra, phế quản co thắt, các dây thanh quản sưng nề, đường hô hấp có khuynh hướng co lại cũng gây ra tình trạng suy hô hấp cấp. 

Sốc ngược có thể để lại những hậu quả nghiêm trọng

Sốc ngược sẽ chỉ xảy ra khi cơ thể của bạn có sẵn tình trạng dị ứng. Điều này có thể xảy ra ở một số người nhưng không nhất thiết phải xảy ra ở người khác. 

3. Những nguyên nhân phổ biến gây ra sốc ngược

Để ngăn chặn sự xâm nhập của các chất lạ vào trong cơ thể, hệ miễn dịch sẽ tự động sản xuất ra các kháng thể đặc hiệu. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hệ miễn dịch lại phản ứng quá mạnh với các chất vô hại như thức ăn. Lúc này, hệ miễn dịch sẽ kích hoạt chuỗi các phản ứng hóa học và gây ra hiện tượng dị ứng. 

Các loại thuốc uống, tiêm, truyền, thức ăn hoặc nọc của côn trùng đều là nguyên nhân khiến cơ thể bị sốc phản vệ. Một số nguyên nhân khác có thể là mất máu nhiều hoặc chấn thương nặng,...

Các loại thuốc kháng sinh, giảm đau, giãn cơ, gây tê hoặc gây mê đều là nguyên nhân phổ biến của tình trạng sốc phản vệ trong cơ thể. Nọc ong cũng là một trong những tác nhân phổ biến gây ra sốc phản vệ. Một số loại thực phẩm hàng ngày như trứng, đậu phộng, hải sản cũng thường gây sốc phản vệ vì dị ứng thức ăn. 

Các yếu tố dị ứng - nguyên nhân phổ biến gây sốc phản vệ

Khi người bệnh gặp sốc phản vệ, cần có sự hướng dẫn và can thiệp kịp thời từ các bác sĩ. Tình trạng này có thể dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Vì vậy, ngay khi phát hiện thấy cơ thể có những biến đổi đột ngột khi tiếp xúc với các chất lạ, cần phải xử lý ngay. Nếu bị dị ứng thức ăn, bạn cần chú ý đến các loại thực phẩm có thể gây dị ứng.

4. Triệu chứng nhận biết sốc phản vệ

Biểu hiện của tình trạng này thường xuất hiện trong vài phút sau khi tiếp xúc với dị nguyên. Cũng có trường hợp triệu chứng xuất hiện sau khoảng 30 phút hoặc thậm chí là sau đó. Số ít trường hợp, sốc phản vệ có thể xuất hiện sau nhiều giờ. Các biểu hiện bao gồm:

• Phản ứng trên da như phát ban, ngứa, da nóng hoặc nhợt nhạt hơn, ngứa ran ở tay và chân, miệng và da đầu cảm giác ngứa khó chịu. 

• Huyết áp giảm.

• Đường thở co thắt, cổ họng sưng phình gây khó thở. 

• Nhịp tim nhanh và nhẹ, khó đoán.

• Buồn nôn hoặc tiêu chảy.

• Chóng mặt hoặc ngất xỉu.

• Cảm thấy nóng lên quá mức.

• Cảm giác như có khối u ở cổ họng và khó nuốt thức ăn.

• Đau bụng.

• Chảy nước mũi và hắt hơi nhiều hơn.

• Môi và lưỡi sưng đau.

Dấu hiệu nhận biết sốc phản vệ thường gặp

Bên cạnh các triệu chứng nhẹ đã được đề cập, sốc phản vệ còn có những triệu chứng nghiêm trọng đòi hỏi can thiệp y tế như:

• Khó thở.

• Chóng mặt.

• Lạc hướng.

• Cảm giác mệt mỏi đột ngột hơn.

• Mất ý thức dần.