“Sơn Hải Kinh” là truyện viễn tưởng hay là một bản ghi chép về thực tại của thế giới cổ đại?

'Sơn Hải Kinh' là một cuốn sách cổ xưa của Trung Quốc, nói về thần thoại, truyền thuyết và những sinh vật huyền bí, ghi chép về địa lý, lịch sử, thần thoại, thiên văn học, động vật, thực vật, y học và các khía cạnh khác của thời kỳ cổ đại.

Mối liên hệ giữa thần thoại, truyền thuyết và sự thật lịch sử trong 'Sơn Hải Kinh'

''Sơn Hải Kinh'' chứa đựng một lượng lớn câu chuyện thần thoại và truyền thuyết, như Khoa Phụ đuổi theo Mặt Trời, Nữ Oa vá bầu trời, Tinh Vệ lấp biển, vv Những câu chuyện này đều là trí tưởng tượng và ngụ ngôn, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.

Nhưng liệu những huyền thoại và truyền thuyết này có thật không? Có phải chúng chỉ là sự biến tấu hoặc ẩn dụ của sự thật lịch sử? Thực tế, một số học giả cho rằng những huyền thoại, truyền thuyết trong 'Sơn Hải Kinh' không hẳn là hoàn toàn không có căn cứ mà thực chất là phản ánh những thay đổi, sự phát triển của xã hội loài người và môi trường tự nhiên thời cổ đại.

Ví dụ, câu chuyện Khoa Phụ đuổi theo Mặt Trời có thể là biểu tượng cho cuộc chiến tranh với thiên tai và tìm kiếm năng lượng từ Mặt Trời và nước; câu chuyện Nữ Oa vá bầu trời có thể là biểu tượng của sự can thiệp của con người vào thiên nhiên...

Tuy nhiên, những giải thích này không phải lúc nào cũng chính xác, cũng không loại trừ những huyền thoại, truyền thuyết hoàn toàn là hư cấu hoặc mượn từ các nền văn hóa khác, nhưng ít nhất chúng ta cũng thấy rằng những huyền thoại, truyền thuyết trong 'Sơn Hải Kinh' không phải là không có căn cứ mà được đặt trong bối cảnh lịch sử, văn hóa cụ thể.

So sánh kiến thức địa lý trong 'Sơn Hải Kinh' với khoa học hiện đại

'Sơn Hải Kinh' tập trung chủ yếu vào địa lý, ghi lại về núi, biển, sông, hồ, sa mạc, cánh đồng và các địa hình khác của thời cổ đại, cũng như về các dân tộc, nghi lễ... ở nhiều nơi khác nhau.

Tuy nhiên, liệu kiến thức địa lý trong 'Sơn Hải Kinh' có đúng không? Điểm tương đồng và khác biệt giữa nó và kiến thức địa lý khoa học hiện đại là gì? Thực tế, một số học giả cho rằng kiến thức địa lý trong 'Sơn Hải Kinh' không đáp ứng hoàn toàn tiêu chuẩn của khoa học hiện đại nhưng không hoàn toàn sai hay vô lý, mà có một số yếu tố khoa học và tính xác thực nhất định.

Ví dụ, 'Sơn Hải Kinh' ghi lại các núi và sông ở các hướng bắc, nam, đông và tây của Trung Quốc đại lục, mặc dù một số tên và vị trí có thể khác so với hiện tại nhưng chúng phản ánh cơ bản đặc điểm địa hình và sự phân bố của hệ thống nước ở Trung Quốc đại lục; trong 'Sơn Hải Kinh', người ta ghi lại rằng lưu vực Qaidam và Lop Nur ở các khu vực phía Tây là một đầm lầy vô tận, phù hợp với sự thay đổi khí hậu cổ xưa và sự khô cạn của các hồ được phát hiện bởi các nhà khoa học hiện đại. 

Tất nhiên, những ghi chú này không phải lúc nào cũng hoàn toàn chính xác và cũng không loại trừ một số kiến thức địa lý dựa trên truyền thuyết hoặc trí tưởng tượng, nhưng ít nhất chúng cho thấy kiến thức địa lý trong 'Sơn Hải Kinh' không hoàn toàn thiếu căn cứ, mà có một mức độ quan sát và khám phá nhất định.

Tương đồng giữa việc miêu tả động vật, thực vật trong 'Sơn Hải Kinh' và sinh vật thực tế

'Sơn Hải Kinh' cũng ghi lại nhiều loài động vật kỳ lạ và thực vật quý từ xa xưa, cũng như hình dạng, tập tính, tác dụng của chúng, v.v. 

Tuy nhiên, các mô tả về động vật và thực vật trong “Sơn Hải Kinh” có chân thực và đáng tin cậy không? Chúng giống với sinh vật thật đến mức nào? Thực tế, một số học giả cho rằng mặc dù các mô tả về động vật và thực vật trong 'Sơn Hải Kinh' có phần cường điệu hoặc nhầm lẫn nhưng chúng không hoàn toàn là hư cấu hay bịa đặt mà có một mức độ xác thực và tương đồng nhất định.

Ví dụ: 'Sơn Hải Kinh' ghi lại nhiều loài động vật huyền bí như kỳ lân, phượng hoàng, rồng, Côn Bằng, v.v. Những con vật này có thể là sự cường điệu hoặc sự kết hợp của các sinh vật có thật. Ví dụ, kỳ lân có thể là sự cường điệu của các loài động vật như hươu hoặc tê giác; phượng hoàng có thể là cách nói cường điệu của các loài động vật như công hoặc chim thiên đường; rồng có thể là cách nói cường điệu của các loài động vật như rắn hoặc cá sấu; Côn Bằng có thể là cách nói cường điệu của các loài động vật như cá voi hoặc chim hải âu.

Tất nhiên, những lời giải thích này không phải lúc nào cũng hoàn toàn chính xác và cũng không loại trừ khả năng một số loài động vật, thực vật là dựa trên thần thoại hoặc trí tưởng tượng, nhưng ít nhất nó cũng cho thấy những mô tả về động vật và thực vật trong 'Sơn Hải Kinh' không phải là không có căn cứ mà có những nguyên mẫu và điểm tương đồng nhất định.

Tóm lại, trong 'Sơn Hải Kinh', cả yếu tố hư cấu và cường điệu, cũng như yếu tố hiện thực đều được thể hiện, là một tác phẩm về thần thoại và quái vật phản ánh những thay đổi, phát triển của xã hội loài người và môi trường tự nhiên thời cổ đại. Đây cũng là một tài liệu lịch sử và một bách khoa toàn thư về địa lý, lịch sử, thần thoại, thiên văn học, động vật, thực vật, y học, tôn giáo, v.v. thời cổ đại.

'Sơn Hải Kinh' không chỉ là một tài liệu lịch sử mà còn là một biểu tượng văn hóa, nó thể hiện trí tuệ và trí tưởng tượng của người Trung Quốc cổ đại về nhiều lĩnh vực, đồng thời cũng có ảnh hưởng sâu rộng đến văn học, nghệ thuật, khoa học và các lĩnh vực khác của nhân loại.