Sóng trung

Sóng trung (MW - Sóng trung) là một phần của băng tần số vô tuyến trung bình (MF), chủ yếu được dùng trong phát thanh AM. Ở châu Âu, băng tần sóng trung trải dài từ 526,5 kHz đến 1606,5 kHz, trong khi ở Bắc Mỹ, nó nằm trong dải 535 kHz đến 1705 kHz.

Đặc điểm truyền sóng trung

Sóng trung có khả năng truyền theo độ cong của mặt đất (sóng đất) và bị khúc xạ từ tầng điện ly vào ban đêm (sóng trời), giúp băng tần này phù hợp cho dịch vụ địa phương và toàn lục địa tùy thuộc vào thời gian trong ngày. Ví dụ, vào ban ngày, máy thu radio ở Colorado có thể nhận tín hiệu yếu nhưng đáng tin cậy từ các đài phát sóng mạnh như 770 KKOB hoặc 610 KNML từ khoảng cách 500 dặm, nhờ vào sự truyền sóng đất. Hiệu quả truyền sóng đất phụ thuộc vào độ dẫn điện của mặt đất, và trong trường hợp tốt nhất, độ dẫn điện cao hơn. Vào ban đêm, cùng một máy thu có thể nhận tín hiệu từ đài 1110KFAB ở Nebraska, nhờ vào tạp âm khí quyển và nhiễu nhân tạo.

Các thí nghiệm và nghiên cứu đang được thực hiện hoặc dự kiến sử dụng phương pháp điều chế số cho phát thanh, như là Digital Radio Mondiale (DRM).

Sóng trung tại châu Mỹ

Lúc đầu, phát thanh ở Mỹ chỉ có hai bước sóng: dịch vụ 'giải trí' sử dụng sóng 360 m (833 kHz), còn các đài phát sóng dự báo thời tiết, tin tức thương mại và chính phủ phải dùng sóng 485 m (619 kHz). Điều này gây nhiều khó khăn thực tiễn vì các máy phát đời đầu chưa chính xác và dễ gây nhiễu nếu nhiều đài phát sóng cùng lúc. Bộ thương mại thường không can thiệp mà để các đài tự thỏa thuận. Dịch vụ 'giải trí' còn được cấp thêm sóng 400 m, nhưng vẫn không giải quyết được tình trạng quá tải.

Năm 1923, Bộ thương mại Mỹ nhận thấy việc cấp phép cho các đài phát thanh là cần thiết vì việc phát sóng trên ba bước sóng rất khó khăn. Vào ngày 15 tháng 5 năm 1923, Bộ trưởng thương mại Mỹ Hoover công bố quy hoạch tần số mới, chia thành 81 tần số cách nhau 10 kHz từ 550 kHz đến 1350 kHz (sau mở rộng đến 1700 kHz vào năm 1924). Mỗi đài được cấp một tần số riêng, không còn phải phát sóng dự báo thời tiết hoặc tin chính phủ trên các tần số khác với dịch vụ giải trí. Các trạm lớp A và B được phân tách thành các băng tần riêng.

Hiện nay, tại châu Mỹ, các đài phát sóng trung được phân cách 10 kHz với biên tần ± 5 kHz lý thuyết, dù thực tế các đài phát audio lên đến 10 kHz. Ở các lục địa khác, khoảng cách giữa các đài là 9 kHz và biên tần là ± 4.5 kHz. Dải tần này đủ để phát thanh với chất lượng tốt cho tiếng nói, nhưng không đủ cho phát thanh chất lượng cao, thường được thực hiện trên băng tần FM VHF. Ở Mỹ và Canada, công suất máy phát tối đa là 50 KW, trong khi ở châu Âu, công suất máy phát có thể lên đến 2 MW.

Hầu hết các đài phát thanh AM tại Mỹ phải tuân theo các quy định của Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC), như tắt máy phát, giảm công suất hoặc sử dụng anten định hướng vào ban đêm để giảm nhiễu lẫn nhau, vì vào ban đêm sóng chỉ truyền theo phương thức sóng trời. Canada áp dụng các quy định tương tự do Bộ công nghiệp Canada quản lý.

Sóng trung tại châu Âu

Ở châu Âu, mỗi quốc gia quy định số lượng tần số sử dụng với công suất tối đa lên tới 2 MW, và công suất này còn phụ thuộc vào các thỏa thuận quốc tế của Liên minh Viễn thông Quốc tế ITU. Thường thì có hai mức công suất: công suất thấp cho phát sóng vô hướng và công suất cao hơn cho phát sóng định hướng với độ phủ tối thiểu ở các hướng cụ thể. Công suất cũng có thể thay đổi theo thời gian trong ngày, và nếu một trạm không hoạt động vào ban đêm, nó có thể gây nhiễu cho các trạm khác. Một số quốc gia chỉ sử dụng máy phát công suất thấp trên cùng tần số. Ví dụ, Nga sử dụng máy phát công suất cao tại Kaliningrad để phát thanh quốc tế trên tần số 1386 kHz, trong khi Vương quốc Anh có khoảng 250 máy phát sóng trung công suất 1 kW trở lên, và các vùng khác ở Anh vẫn có thể nhận sóng từ đài tiếng Nga. Phát thanh quốc tế trên sóng trung ở châu Âu đã giảm sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc và sự phát triển của dịch vụ vệ tinh.

Vì nhu cầu tần số cao tại châu Âu, nhiều quốc gia sử dụng các mạng phát sóng đơn tần; ở Anh, BBC Radio Five Live được phát từ nhiều máy phát trên tần số 693 hoặc 909 kHz. Các máy phát được đồng bộ hóa để giảm nhiễu từ các máy phát khác trên cùng tần số.

Tình trạng quá tải trên băng sóng trung là một vấn đề lớn ở nhiều khu vực châu Âu, dẫn đến việc chuyển sang dịch vụ phát thanh FM trên tần số VHF (như ở Đức). Gần đây, một số quốc gia châu Âu (bao gồm Ireland, Ba Lan và Thụy Sĩ) đã bắt đầu chuyển các dịch vụ phát thanh từ sóng trung sang các băng tần khác, thường là VHF.

Truyền tải radio số và stereo trên sóng trung

Một số đài phát thanh ở Mỹ, Canada, Mexico, Cộng hòa Dominican, Paraguay, Australia, Philippines, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nam Phi và Pháp cung cấp dịch vụ âm thanh nổi (stereo). Tuy nhiên, có nhiều tiêu chuẩn cho AM stereo, trong đó C-QUAM là phổ biến nhất ở Mỹ và các quốc gia khác, đòi hỏi các máy thu phải sử dụng công nghệ đặc biệt.

Vào tháng 9 năm 2002, Ủy ban Truyền thông Liên bang Mỹ đã phê duyệt hệ thống phát thanh số HD Radio theo kênh trong băng (IBOC) của iBiquity, giúp cải thiện chất lượng âm thanh tín hiệu. Hệ thống IBOC Digital Radio Mondiale (DRM) cũng được ITU công nhận để sử dụng ngoài Bắc Mỹ và các lãnh thổ của Mỹ.

Anten

Để phát tín hiệu, thường sử dụng các cột anten thẳng đứng. Các trạm phát thanh công suất thấp có thể dùng cột anten cao bằng ¼ bước sóng (khoảng 310 mV/mét/kW cho mỗi km) đến 5/8 bước sóng (225 độ điện; khoảng 440 mV/mét/kW cho mỗi km), trong khi các trạm công suất cao thường dùng cột anten từ ½ bước sóng đến 5/9 bước sóng. Cột anten cao hơn 5/9 bước sóng (200 độ điện, khoảng 410 mV/mét/kW cho mỗi km) với công suất cao sẽ tạo ra mô hình bức xạ đứng yếu; 195 độ điện (khoảng 400 mV/mét/kW cho mỗi km) được xem là lý tưởng. Thông thường, các anten cột là loại kích thích nối tiếp (series-excited, ví dụ cách điện khỏi mặt đất), trong khi các cột kích thích song song (shunt-excited, không cách điện khỏi mặt đất) ít được dùng trừ khi công suất rất cao (khoảng 1 MW hoặc hơn).

• Tần số trung bình
• AM radio
• Sóng dài
• MW DX
• Sóng ngắn
• FM radio
• Radio vệ tinh
• Quy hoạch tần số Geneva 1975

Các liên kết bên ngoài

• 'Xây dựng băng tần phát thanh' sự phát triển của băng tần MW (AM) từ 520-1700 kHz
• Bản đồ M3 về độ dẫn điện của mặt đất ở Mỹ Lưu trữ ngày 15 tháng 3 năm 2011 tại Wayback Machine
• Cơ sở dữ liệu MWLIST toàn cầu về các trạm MW và LW
• www.mwcircle.org The Mediumwave Circle. Câu lạc bộ ở Anh dành cho các tín đồ và người đam mê Mediumwave DX.
• [1] - Danh sách các máy phát sóng dài và sóng trung với liên kết GoogleMap đến các địa điểm phát sóng