Soprano

Soprano là loại giọng nữ có âm vực cao nhất trong các loại giọng. Âm vực của giọng này từ C trung (C₄) đến A cao (A₅) trong dàn hợp xướng, hoặc có thể tới C soprano (C₆) hoặc cao hơn trong opera.

Thuật ngữ 'soprano' thường chỉ đến các nữ ca sĩ, nhưng ngày nay cũng có thuật ngữ 'soprano nam' cho những nam ca sĩ hát được lên đến âm vực soprano. Michael Maniaci và Trần Tùng Anh là ví dụ.

Phân loại và vai trò trong opera

Nốt thấp nhất của soprano khoảng B♭₃ hoặc A₃, với vở opera thấp nhất là 'Ich Gehe, Doch Rate Ich Dir' của Wolfgang Amadeus Mozart ở A♭₃. Nốt cao nhất là C soprano (C₆), C♯₆, hoặc D₆.

Các nhánh giọng Soprano

• Wagnerian soprano (Nữ cao siêu kịch tính) (tương đương với Hedeltenor của giọng nam): giọng cao nhưng đặc biệt dày và khỏe, vang, có khả năng hát xuyên dàn nhạc và dàn hợp xướng, âm sắc gần với nữ trung, thường xuất hiện trong Opera của Wagner, R. Strauss. Fullvoice (hát toàn giọng) lên đến note C6.
• Dramatic soprano (Nữ cao kịch tính): giọng vang bẩm sinh, âm lượng cực lớn, khỏe và đanh, hát xuyên dàn nhạc. Fullvoice tốt ở note C#6. Giọng này thường được dùng cho những nhân vật nữ anh hùng hoặc có tính cách mạnh mẽ. Chủ yếu xuất hiện trong Opera của Verdi.

Về cơ bản, Dramatic Soprano và Wagnerian Soprano là một, nhưng 'Wagnerian' là những tên tuổi nổi bật trong trường phái Wagner (một dạng opera đặc biệt, luôn đòi hỏi ca sĩ phải hát kịch tính) khác biệt với những 'Dramatic' trong Bel canto (một dạng opera đòi hỏi ca sĩ phải hát đẹp).

• Lirico-spinto soprano (Nữ cao trữ tình - kịch tính ở những phần cao trào): Đây là những vai diễn phổ biến trong Opera của Verdi và các tác giả thuộc trường phái Verismo, thường là những người phụ nữ gặp bất hạnh và đau khổ trong cuộc sống, tình yêu.
• Lirico soprano (Nữ cao trữ tình): khu trung âm đầy đặn, giọng mềm mại, bay bổng, thể hiện những vai diễn của những người phụ nữ hiền lành, trong sáng, giản dị và hơi có phần yếu đuối (Micaela, Lìu, Mimi...). Trong phân loại lirico soprano lại có 2 nhánh đặc biệt:
  • Light Lirico Soprano: loại giọng phổ biến hơn, đặc biệt ở châu Á. Giọng mảnh, nhẹ nhàng, âm sắc sáng và tươi trẻ.
  • Full Lirico Soprano: loại giọng khá hiếm ở châu Á, có âm sắc tương tự với Light Lirico nhưng ở âm khu trung lại gần giống Lirico Spinto. Âm sắc dày hơn, có phần nào độ nặng và tessitura thấp hơn Light Lirico Spinto một chút. Rất dễ bị nhầm lẫn với Mezzo Soprano.
• Coloratura soprano (Nữ cao màu sắc): có âm vực rộng hơn so với nữ cao bình thường, đặc biệt là ở âm khu cao, âm sắc nghe giống tiếng sáo. Giọng này có khả năng luyến láy các note ở âm vực cao rất tốt. Giọng coloratura soprano cao nhất tại Việt Nam hiện nay là của nữ ca sĩ Lan Anh
• Tùy vào âm sắc của giọng hát, người ta còn chia làm các loại giọng sau:
  • Lirico coloratura soprano (sobourette) (nữ cao trữ tình màu sắc): giọng hơi mỏng, nhẹ, fullvoice lên đến note D6, một số ca sĩ có thể lên tới D7, thể hiện vai diễn của các thiếu nữ trong sáng thơ ngây hoặc những cô gái nhí nhảnh, vui tính.
  • Dramatic coloratura soprano (nữ cao kịch tính màu sắc): giọng mạnh, hơi tối, nhưng lên cao lại sáng, fullvoice lên đến note E6, staccato lên đến F6 (thậm chí cao hơn).