Spaced repetition là gì? Học từ vựng bằng phương pháp lặp lại ngắt quãng

Đừng lo lắng! Tôi sẽ chia sẻ một bí quyết giúp bạn thành công trong việc học từ vựng đó là spaced repetition.

Để tiện lợi hơn, tôi đã tổng hợp một bài viết chia sẻ mọi thứ về spaced repetition bao gồm:

• Phương pháp học từ vựng spaced repetition là gì?
• Cách áp dụng phương pháp spaced repetition hiệu quả.
• Những phần mềm tích hợp spaced repetition phổ biến.

Cùng khám phá ngay thôi!

1. Spaced repetition là gì?

Spaced repetition là gì? Spaced repetition hay phương pháp lặp lại ngắt quãng là một kỹ thuật học tập thông minh giúp bạn ghi nhớ thông tin một cách lâu dài và hiệu quả. 

Thay vì lặp đi lặp lại một cách máy móc, phương pháp này đề cao việc ôn tập theo các khoảng cách thời gian được tính toán kỹ lưỡng, dựa trên mức độ khó của thông tin cần ghi nhớ.

2. Lịch sử ra đời và cơ sở khoa học của phương pháp spaced repetition (Lặp lại ngắt quãng)

Phương pháp lặp lại ngắt quãng được giáo sư Cecil Alec Mace lần đầu tiên đề cập trong quyển “Tâm lý trong việc học” năm 1932. Sau đó, kỹ thuật này cũng được áp dụng trong nghiên cứu nhận thức và điều trị bệnh Alzheimer.

Năm 1985, nhà tâm lý học người Đức Hermann Ebbinghaus đã mang lại cái nhìn toàn diện và khoa học về phương pháp spaced repetition. Ông phát hiện rằng, nếu không ôn tập, hầu hết thông tin mà một người học được sẽ bị quên sau vài ngày. Đường cong quên lãng của Ebbinghaus cho thấy sự suy giảm đáng kể trong những ngày đầu sau khi tiếp nhận thông tin, nhưng sau đó, tốc độ quên giảm dần.

Ebbinghaus đã thử nghiệm phương pháp lặp lại ngắt quãng bằng cách học một danh sách từ, không xem lại cho đến khi quên hết, sau đó học lại và so sánh với đường cong quên lãng lần hai. Kết quả cho thấy khả năng ghi nhớ cải thiện rõ rệt qua mỗi lần ôn tập. Phương pháp này giúp chuyển kiến thức vào bộ nhớ dài hạn hiệu quả hơn nhờ việc ôn tập đều đặn.

3. Hạn chế của phương pháp spaced repetition

Mặc dù là một phương pháp học từ vựng spaced repetition đã được nghiên cứu và thử nghiệm kỹ lưỡng nhưng vẫn có một số hạn chế:

• Nếu bạn không thực hành đều đặn mỗi ngày thì sẽ không đạt được hiệu quả mong muốn. Việc duy trì nhịp học yêu cầu sự quyết tâm cao từ người học, không chỉ trong những ngày đầu mà còn kéo dài đến ngày 30, ngày 90 hoặc thậm chí vài tháng sau đó.
• Nếu chỉ dựa vào mặt chữ, bạn rất khó ứng dụng từ vựng vào các trường hợp và ngữ cảnh cụ thể.
• Một số bạn dễ dàng mất động lực do thiếu công cụ hay bài tập thực tiễn để luyện tập định kỳ.

4. Khắc phục những hạn chế của spaced repetition

Để khắc phục những hạn chế của spaced repetition, bạn có thể áp dụng những giải pháp sau:

• Bước 1: Tìm hiểu rõ gốc từ, tiền tố, hậu tố hoặc lịch sử của từ và ý nghĩa bằng tiếng Việt. Sử dụng những trang web như Etymonline và Vocabulary.com hay ứng dụng Anki để học qua flashcards.
• Bước 2: Thực hiện bài tập nối từ vựng với lời diễn giải hoặc hình ảnh để kiểm tra và củng cố trí nhớ. Ở bước này, bạn có thể sử dụng các hoạt động online miễn phí tại Baamboozle.
• Bước 3: Tiếp theo, bạn cần làm bài tập điền vào chỗ trống để hiểu ngữ cảnh chứa từ vựng. Sau đó, bạn tạo danh sách từ và làm bài tập trên Vocabulary.com.
• Bước 4: Ứng dụng các từ vựng mà mình đã học vào trả lời câu hỏi trong IELTS Speaking. Tìm câu hỏi mẫu, thử trả lời và tham khảo câu trả lời mẫu.
• Bước 5: Viết một đoạn văn hoặc bài viết trong IELTS Writing. Ưu tiên lựa chọn chủ đề, viết đoạn văn ngắn, phát triển thành bài viết và tham khảo bài mẫu để học cách dùng từ.

5. Áp dụng hiệu quả phương pháp spaced repetition trong học từ vựng

Cách áp dụng phương pháp spaced repetition hiệu quả trong việc học từ vựng? Cùng khám phá ngay dưới đây:

5.1. Sử dụng thẻ ghi nhớ (Hệ thống Leitner)

Thực hiện phương pháp spaced repetition hiệu quả khi học từ vựng bằng cách sử dụng thẻ ghi nhớ. Cụ thể như sau:

Sẵn sàng:

• 5 hộp đánh số từ 1 đến 5.
• Các flashcard với một mặt ghi từ và mặt kia ghi nghĩa, phát âm, cách sử dụng, …

Phương pháp học:

• Đặt tất cả các flashcard mới vào hộp 1.
• Mỗi khi bạn trả lời đúng một flashcard, chuyển nó sang hộp 2. Nếu bạn trả lời sai, giữ lại trong hộp 1.
• Lặp lại quá trình tương tự với các hộp tiếp theo. 

Lợi ích:

• Nhớ lâu hơn: Nội dung học được lặp đi lặp lại cho đến khi nhớ hoàn toàn.
• Phân loại từ vựng: Phân loại từ theo mức độ dễ – trung bình – khó, giúp tập trung vào những từ khó hơn.

Nhược điểm:

• Hạn chế thông tin: Flashcard làm bằng tay, không thể thêm hình ảnh, âm thanh, khó tạo ấn tượng với từ vựng.
• Quản lý phức tạp: Bộ thẻ trở nên lộn xộn, khó quản lý khi số lượng từ vựng tăng lên.
• Khó sắp xếp thời gian: Khó tìm khoảng thời gian ôn tập hợp lý cho mỗi hộp từ vựng. Ví dụ, hộp 2 ôn sau 3 ngày, hộp 3 sau 5 ngày, … 

5.2. Sử dụng ứng dụng spaced repetition trên thiết bị công nghệ

Để khắc phục những nhược điểm của hệ thống học từ vựng thủ công, việc sử dụng công nghệ là giải pháp tối ưu. Hiện nay trên điện thoại có rất nhiều ứng dụng đã tích hợp phương pháp lặp lại ngắt quãng và flashcard nhằm hỗ trợ người học ngoại ngữ. Một trong số đó phải kể đến Anki.

Lợi ích:

• Kho lưu trữ vô hạn: Không bị giới hạn như flashcard làm bằng tay. Người học có thể tạo và lưu trữ hàng ngàn flashcard ảo mà không lo lộn xộn.
• Tiện lợi và dễ dùng: Có thể ôn tập từ vựng ở bất cứ đâu mà không cần mang theo nhiều thẻ giấy.
• Tích hợp âm thanh và hình ảnh: Anki cho phép thêm âm thanh và hình ảnh vào flashcard, giúp nâng cao ấn tượng và tăng khả năng ghi nhớ từ vựng.
• Hệ thống lặp lại ngắt quãng thông minh: Anki tự động tính toán thời gian giữa các lần ôn tập và sắp xếp sự xuất hiện của các thẻ một cách hợp lý, giúp tiết kiệm thời gian học và nâng cao hiệu quả ghi nhớ.

Nhờ vào những lợi ích này, Anki và các ứng dụng tương tự trở thành công cụ hữu ích, giải quyết được những hạn chế của phương pháp học từ vựng thủ công và mang lại trải nghiệm học tập hiệu quả.

5.3. Sử dụng phương pháp kết hợp

Spaced repetition (lặp lại ngắt quãng) là một phương pháp học từ vựng khoa học và hiệu quả. Tuy nhiên, giống như bất kỳ phương pháp học tập nào khác, nó vẫn tồn tại một số nhược điểm.

Người học cần nhớ rằng học tiếng Anh là quá trình tiếp nhận thông tin mới và liên tục sử dụng từ vựng, cấu trúc ngữ pháp, phát âm,… để có thể áp dụng vào kỹ năng Nghe, Nói, Đọc, Viết. Nếu chỉ lặp lại nhận thức về từ vựng mà không sử dụng từ đó vào kỹ năng nói hoặc viết, thì phương pháp lặp lại ngắt quãng sẽ chỉ giống như việc học thuộc lòng.

Do đó, để đạt hiệu quả cao, bạn cần kết hợp spaced repetition với các phương pháp học từ vựng khác:

• Học từ vựng qua ngữ cảnh, giúp hiểu cách từ vựng được sử dụng trong các tình huống thực tế.
• Sử dụng từ vựng trong Viết và Nói: Viết nhật ký, bài luận, tham gia thảo luận, trò chuyện, …
• Học từ vựng qua trò chơi, ứng dụng.

Khi kết hợp spaced repetition với các phương pháp học từ vựng khác, người học sẽ tạo ra môi trường học tập đa dạng và phong phú, nâng cao khả năng ghi nhớ và áp dụng từ vựng một cách hiệu quả.

5.4. Các ứng dụng phổ biến của Spaced Repetition

Bạn cũng có thể tham khảo thêm các ứng dụng spaced repetition phổ biến sau đây:

5.4.1. SuperMemo

Ưu điểm:

• Bạn có thể tự do tạo Flashcard theo ý thích của mình, bao gồm nội dung, hình ảnh, âm thanh, …
• SuperMemo cung cấp một bộ sưu tập Flashcard sẵn có về nhiều chủ đề khác nhau, giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức.
• SuperMemo sử dụng thuật toán spaced repetition tiên tiến để tính toán thời gian lặp lại Flashcard phù hợp với khả năng ghi nhớ của người học.
• Giao diện trực quan, dễ sử dụng.

Nhược điểm: Chỉ có thể truy cập thông qua việc tham gia khóa học.

Nguồn học: https://www.supermemo.com/en

5.4.2. Anki

Anki là một trong những hệ thống học tập lặp lại ngắt quãng dựa trên thẻ ghi nhớ phổ biến nhất trên thế giới. Ứng dụng này cung cấp nhiều tính năng ưu việt giúp bạn học tập hiệu quả và ghi nhớ thông tin lâu dài.

Ưu điểm:

• Anki cho phép bạn tự do tạo thẻ ghi nhớ theo nội dung và chủ đề mong muốn.
• Kho tàng thẻ ghi nhớ phong phú cho nhiều môn học và lĩnh vực khác nhau.
• Giao diện Anki trực quan và dễ sử dụng.
• Hệ thống đánh giá và theo dõi kết quả học.
• Anki hỗ trợ đồng bộ hóa dữ liệu trên nhiều thiết bị, cho phép bạn học tập mọi lúc mọi nơi, trên máy tính, điện thoại di động hoặc máy tính bảng.

Nhược điểm:

• Việc học tập với thẻ ghi nhớ có thể khiến một số người cảm thấy nhàm chán.
• Để đạt hiệu quả cao, bạn cần sử dụng Anki một cách thường xuyên và kiên trì.
• Phiên bản miễn phí có hạn chế một số tính năng.

Nguồn học: https://apps.ankiweb.net/

5.4.3. FluentU

FluentU là một chương trình học tập ngôn ngữ sử dụng hệ thống SRS (Software Requirement Specification – Hệ thống quản lý yêu cầu phần mềm) mạnh mẽ kết hợp với video thú vị để giúp bạn học ngôn ngữ hiệu quả.

Ưu điểm:

Nhược điểm:

• Phiên bản miễn phí của FluentU chỉ cung cấp một số tính năng nhất định. 
• FluentU cần có kết nối internet để hoạt động.

Nguồn học: https://www.fluentu.com/en/

5.4.4. Quizlet

Quizlet là một trong những nền tảng học tập sử dụng phương pháp lặp lại ngắt quãng phổ biến nhất trên toàn cầu. Ứng dụng này được sử dụng rộng rãi bởi hàng triệu học viên ở mọi độ tuổi và trình độ.

Ưu điểm:

• Dễ sử dụng, giao diện trực quan và thân thiện.
• Miễn phí với nhiều tính năng cơ bản.
• Hỗ trợ nhiều ngôn ngữ.
• Cộng đồng người dùng lớn và tích cực.

Nhược điểm:

• Phiên bản miễn phí có một số hạn chế về tính năng.
• Một số thẻ học do người dùng tạo có thể chưa chính xác hoặc đầy đủ thông tin.

Nguồn học: https://quizlet.com/

5.4.5. Brainscape

Brainscape là một ứng dụng sử dụng phương pháp lặp lại ngắt quãng phổ biến, giúp bạn học hiệu quả và ghi nhớ thông tin lâu dài. Phần mềm này sở hữu nhiều tính năng tương tự Anki, nhưng cũng có những điểm đặc biệt riêng.

Ưu điểm của Brainscape:

• Giao diện trực quan và dễ sử dụng.
• Brainscape sử dụng hệ thống spaced repetition tiên tiến để giúp bạn ghi nhớ thông tin một cách lâu dài.
• Brainscape cung cấp nhiều tính năng hữu ích như: Tạo bài kiểm tra, theo dõi tiến độ học tập, chia sẻ thẻ ghi nhớ với người khác, …
• Brainscape có kho tàng thẻ ghi nhớ phong phú về nhiều chủ đề khác nhau.
• Brainscape có phiên bản web và ứng dụng di động miễn phí, cho phép bạn học tập mọi lúc mọi nơi.

Nhược điểm: Phiên bản miễn phí của Memrise có một số hạn chế về tính năng.

Nguồn học: https://www.memrise.com/

5.4.6. Quizlet

Quizlet là một ứng dụng học ngoại ngữ phổ biến mà bạn có thể áp dụng phương pháp spaced repetition. Ứng dụng này cung cấp nhiều khóa học được thiết kế sẵn cho nhiều ngôn ngữ khác nhau như Tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Đức, tiếng Nhật, tiếng Hàn Quốc, ...

Ưu điểm:

• Memrise cung cấp kiến thức ở nhiều chủ đề phong phú và đa dạng. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy khóa học phù hợp với trình độ và nhu cầu của mình.
• Giao diện trực quan và dễ sử dụng, giúp bạn dễ dàng học tập và theo dõi tiến độ học tập.
• Memrise sử dụng các trò chơi và hoạt động tương tác để giúp bạn học tập một cách vui vẻ và hiệu quả.
• Memrise sở hữu cộng đồng người dùng lớn và tích cực, giúp bạn có thể giao lưu học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm với những người học ngoại ngữ khác.

Nhược điểm: Một số tính năng yêu cầu phải trả phí.

Nguồn học: https://www.memrise.com/

6. Sử dụng ứng dụng spaced repetition để học 15 từ vựng IELTS về chủ đề Lịch sử – History

Mục tiêu: Học và ghi nhớ 15 từ vựng tiếng Anh chủ đề History (Lịch sử) theo phương pháp spaced repetition.

Phương pháp: Chia nhỏ từ vựng thành nhiều đợt học trong khoảng thời gian nhất định để tăng hiệu quả ghi nhớ lâu dài.

Lịch học:

Ngày 1:

• Phân tích từ vựng: Chia nhỏ từ thành các thành phần (tiền tố, gốc, hậu tố) và tìm hiểu nghĩa của từng thành phần. Sau đó, bạn cần tổng hợp nghĩa của các thành phần để tìm ra nghĩa của từ vựng.
• Ghi nhớ nghĩa tiếng Việt và tiếng Anh: Sử dụng các kỹ thuật ghi nhớ như liên tưởng hình ảnh, âm thanh, ngữ cảnh, … để ghi nhớ nghĩa của từ vựng.

Ví dụ: Từ vựng anh hùng dân tộc

• Phân tích: National (thuộc về quốc gia) + hero (anh hùng).
• Nghĩa: Anh hùng dân tộc.

Ngày 3:

• Ôn tập: Nhắc lại nghĩa tiếng Việt và tiếng Anh của từ vựng đã học ở ngày 1.
• Bài tập: Nối từ vựng với định nghĩa phù hợp.

Ví dụ:

• National hero: A person who fights for the freedom of his own country. (Anh hùng dân tộc: Người chiến đấu vì tự do của đất nước mình.)
• Historical figure: A person who did some important things for his/ her own nation in the past. (Nhân vật lịch sử: Người trước đây đã làm những việc quan trọng cho dân tộc mình.)

Ngày 10:

• Ôn tập: Nhắc lại nghĩa tiếng Việt và tiếng Anh của từ vựng đã học ở ngày 1 và 3.
• Bài tập: Điền từ vựng vào chỗ trống trong đoạn văn hoàn chỉnh.

E.g.: Tran Hung Dao is one of the most well – known historical figures/ national heroes in Vietnam. (Trần Hưng Đạo là một trong những nhân vật lịch sử/ anh hùng dân tộc nổi tiếng nhất ở Việt Nam.)

Ngày 30:

• Ôn tập: Nhắc lại nghĩa tiếng Việt và tiếng Anh của từ vựng đã học ở tất cả các ngày trước.
• Bài tập: Trả lời câu hỏi Speaking về chủ đề Lịch sử.

Ví dụ:

• Is history your favorite subject in school? (Lịch sử có phải môn học yêu thích của bạn ở trường không?)
• What historical event do you find interesting? (Sự kiện lịch sử nào bạn thấy thú vị?)
• What do you think we can learn by studying events of the past? (Bạn nghĩ chúng ta có thể học được gì khi nghiên cứu các sự kiện trong quá khứ?)

Ngày 90:

• Ôn tập: Nhắc lại nghĩa tiếng Việt và tiếng Anh của từ vựng đã học ở tất cả các ngày trước.
• Bài tập: Viết bài luận về chủ đề Lịch sử.

E.g.: Some people think studying from the past offers no benefits to today’s life, while others believe that history is a valuable source of information for us. Discuss both views and give our own opinion. (Một số người cho rằng việc học hỏi từ quá khứ không mang lại lợi ích gì cho cuộc sống ngày nay, trong khi những người khác lại tin rằng lịch sử là nguồn thông tin quý giá cho chúng ta. Thảo luận cả hai quan điểm và đưa ra ý kiến ​​​​riêng của chúng tôi.)

7. Tổng kết

Chúng ta đã hiểu được spaced repetition là gì. Hy vọng bạn đã thu nhận được một phần về phương pháp học tập spaced repetition và có thể tự lập kế hoạch học tập phù hợp cho bản thân. 

Tuy nhiên, tôi cũng muốn nhắc đến một số điểm sau đây để bạn có thể áp dụng hiệu quả:

• Hiểu rõ cách thức hoạt động của spaced repetition.
• Việc ghi chép thông tin ngắn gọn, súc tích trên thẻ ghi nhớ giúp bạn dễ dàng ôn tập và củng cố kiến thức.
• Chọn lọc và sử dụng ứng dụng học spaced repetition tốt nhất.
• Kiên trì và kỷ luật, dành thời gian ôn tập thường xuyên, ngay cả khi đã nắm rõ kiến thức.

Hãy biến việc học trở thành thói quen và kiên trì áp dụng phương pháp spaced repetition, bạn sẽ thu hoạch được kết quả xứng đáng.

• Spaced Repetition: Remembering What You Learn – https://www.kpu.ca/sites/default/files/Learning%20Centres/Think_SpacedRepetition_LA.pdf – Truy cập 29/5/2024.
• What is spaced repetition? – https://upchieve.org/blog/spaced-repetition – Truy cập 29/5/2024.