Đám mây lạm phát che phủ nền kinh tế thế giới. Nhưng lạm phát là gì, và nó bắt nguồn từ đâu? Hãy đồng hành cùng Mytour khám phá chủ đề này trong bài viết mới.

Hiện tượng lạm phát

Lạm phát là ille duyên mức giá của hàng hóa và dịch vụ tăng lên không ngừng trong khoảng thời gian nào đó, khiến tiền tệ trở nên mất giá. Đơn vị tiền tệ bây giờ sẽ chẳng mua được nhiều hàng hóa/dịch vụ như xưa.

Ví dụ, vào thời kỳ bình thường, 25.000 VNĐ đủ để thưởng thức một bát phở. Nhưng khi lạm phát xuất hiện, để thưởng thức hương vị ấy bạn cần phải chi trả 30.000 VNĐ.

Lạm phát và Cuộc sống

Ảnh hưởng của hiện tượng này lan tỏa đến kinh tế quốc gia, mang theo cả những tác động tích cực và tiêu cực. Tác động tích cực bao gồm kích thích tiêu dùng, đầu tư, vay nợ, và giảm tỷ lệ thất nghiệp. Mặt khác, tác động tiêu cực là lạm phát tăng cao, gây lên lãi suất tăng, mất cân bằng cung - cầu, và giá cả hàng hóa bắt đầu leo thang. Tất cả những điều này ảnh hưởng mạnh mẽ đến cuộc sống hàng ngày của người dân.

Các Loại Lạm Phát

Chúng ta đánh giá mức độ lạm phát thông qua chỉ số giá tiêu dùng (CPI) hoặc chỉ số giá sản xuất (PPI), phân chia thành 3 loại như sau:

Lạm phát tự nhiên: Từ 0 - dưới 10% (mức độ nhẹ đến trung bình). Dưới 5% coi là bình thường, không gây ảnh hưởng tiêu cực lớn đến nền kinh tế. Nhưng từ 5 - 10%, cần kiểm soát để ổn định kinh tế.

Lạm phát phi mã: Từ 10 - dưới 1000% (mức độ cao). Mức độ lạm phát này gây nên nhiều vấn đề cho nền kinh tế, suy giảm giá trị đồng tiền và ảnh hưởng đến cuộc sống người dân.

Siêu lạm phát: Trên 1000%, tác động phá hoại nền kinh tế nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây lạm phát là gì?

Lạm phát xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau đưa đến hiện tượng này trên khắp các quốc gia trên thế giới. Đó có thể là do cầu kéo, chi phí đẩy, cơ cấu, xuất khẩu - nhập khẩu, biến động trong cầu cung, và nhiều nguyên nhân khác.

Lạm phát do cầu kéo

Lạm phát xảy ra khi nhu cầu tiêu dùng trên thị trường tăng cao, gọi là lạm phát do “cầu kéo”. Trong tình huống này, nhu cầu về một sản phẩm nào đó tăng lên mà cung không đủ, dẫn đến tăng giá của sản phẩm đó.

Giá của một số sản phẩm khác cũng tăng theo xu hướng này, gây ra sự tăng giá tổng quát của hầu hết các loại hàng hóa trên thị trường và dẫn đến hiện tượng lạm phát.

Nguyên nhân lạm phát do chi phí đẩy

Trong doanh nghiệp, chi phí bao gồm nguyên vật liệu, nhân công, máy móc, thuế, công nghệ, … Khi một số chi phí này tăng, tổng chi phí sản xuất tăng. 

Để bảo toàn lợi nhuận, doanh nghiệp phải tăng giá sản phẩm, làm tăng giá chung của hàng hóa/dịch vụ và gây ra lạm phát, trong trường hợp này là do chi phí đẩy.

Nguyên nhân lạm phát do biến động cầu

Nguyên nhân của hiện tượng lạm phát xuất phát từ sự bất ổn của nhu cầu trong thị trường tiêu thụ. Một số mặt hàng giảm nhu cầu, trong khi một số mặt hàng khác tăng nhu cầu. 

Tuy nhiên, do có nhà cung cấp độc quyền hoặc giá cả cứng nhắc (chỉ có thể tăng giá mà không thể giảm giá), nên các mặt hàng giảm nhu cầu không thể giảm giá. Các mặt hàng có nhu cầu tăng thì tất yếu tăng giá. Kết quả là mức giá chung của các mặt hàng tăng lên, gây ra hiện tượng lạm phát.

Nguyên nhân lạm phát do xuất khẩu

Khi xuất khẩu tăng, sản phẩm được ưu tiên cho xuất khẩu nhiều hơn, dẫn đến sự thiếu hụt hàng hóa cho thị trường trong nước. Tổng cung thấp hơn tổng cầu, tăng giá và tạo nên hiện tượng lạm phát.

Nguyên nhân lạm phát do nhập khẩu

Lạm phát có thể xuất hiện khi giá hàng hóa nhập khẩu tăng (có thể do thuế nhập khẩu tăng hoặc giá hàng hóa trên thế giới tăng). Vì giá hàng hóa nhập khẩu tăng, giá bán mặt hàng trong nước cũng phải tăng theo, gây ra hiện tượng lạm phát.

Lạm phát do cơ cấu

Sự mất cân bằng trong các ngành kinh doanh dẫn đến hiện tượng lạm phát do cơ cấu. Với các ngành kinh doanh hiệu quả, doanh nghiệp tăng tiền lương cho nhân công. 

Trong khi đó, các ngành kinh doanh kém hiệu quả cũng phải tăng lương theo xu thế. Nhưng do hoạt động kém hiệu quả nên chi phí lên cao, buộc doanh nghiệp tăng giá hàng hóa để bảo toàn lợi nhuận.

Diễn biến lạm phát tại Việt Nam năm 2023

Theo thông cáo từ Tổng cục thống kê, chỉ số giá tiêu dùng CPI của Việt Nam trong năm 2022 tăng 3,15% so với năm 2021, đạt mục tiêu được Quốc hội đề ra. Các biện pháp kiểm soát lạm phát trong năm 2022 đã giúp giảm áp lực cho năm 2023 với nhiều biến động.

Theo TS. Nguyễn Đức Độ (Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính), lạm phát tại Việt Nam trong năm 2023 được dự báo không quá lớn. Dự kiến sau đỉnh điểm đạt vào tháng 1/2023, lạm phát có xu hướng giảm nhờ chính sách tiền tệ thận trọng của Ngân hàng Nhà nước và nguy cơ suy thoái kinh tế.

Theo dự báo, mức độ lạm phát trung bình năm 2023 có thể dao động từ 3-5%. Mục tiêu của Quốc hội trong năm nay là kiểm soát ở mức 4,5%. Thậm chí, việc kiểm soát dưới mức 4% cũng khả thi nếu có sự quản lý và phối hợp chặt chẽ.

Tổng kết lại, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề lạm phát, nguyên nhân và tình hình tại Việt Nam trong năm 2023. Đừng ngần ngại để lại ý kiến bên dưới nếu bạn còn thắc mắc về chủ đề này nhé.