Đồ ăn tại Đền Hùng

Khu Di tích Lịch sử đền Hùng (đền Hùng) nằm trên diện tích 1.030 ha tại thành phố Việt Trì, Phú Thọ. Nơi này có 4 điểm tham quan chính: đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân trên núi Sim, đền thờ Tổ mẫu Âu Cơ trên núi Vặn, bảo tàng Hùng Vương và đền thờ các vua Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh (núi Hùng). 

Đền Hùng ghi dấu nhiều giá trị quý báu và đặc sắc của dân tộc, trở thành một phần không thể thiếu trong tâm hồn người Việt Nam: 

“Dù ai đi ngược về xuôi

Hồi ức ngày Giỗ Tổ đầy nghĩa thầm

Truyền ca đất nước khắp nơi sáng huyền

Đất nước vẫn ân cần như ngày xưa”.

Khu di tích cách trung tâm thành phố Việt Trì 7 km về phía bắc, cách thủ đô Hà Nội 90 km. Bạn có thể đi từ Hà Nội theo quốc lộ 2 hoặc đường sắt Hà Nội – Lào Cai.

Ngày giỗ Tổ Hùng Vương diễn ra mùng 10 tháng 3 Âm lịch hằng năm tại đền Hùng. Năm nay, ngày lễ là 29/4 Dương lịch, gần ngày nghỉ 30/4 và 1/5. Lễ giỗ Tổ và Tuần Văn hóa – Du lịch Đất Tổ năm 2023 diễn ra từ ngày 20 đến 29/4, với nhiều hoạt động văn hóa, giải trí chào đón du khách.

1. Phần lễ 

Địa điểm Khu Di tích Lịch sử đền Hùng:

• 20 - 29/4: Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng
• 25/4: Lễ giỗ Đức Quốc tổ Lạc Long Quân và dâng hương tưởng niệm Tổ mẫu Âu Cơ.
• 29/4 (từ 8h): Lễ dâng hương giỗ Tổ Hùng Vương.

2. Phần hội

• 20h ngày 21/4: Khai mạc Lễ hội đền Hùng và Tuần văn hóa Du lịch đất Tổ 2023 tại Quảng trường Hùng Vương, Việt Trì.
• 19h30-22h ngày 22-24/4: Liên hoan trình diễn di sản văn hóa phi vật thể UNESCO tại Quảng trường Hùng Vương.
• 23/4: Giải bơi chải và trình diễn ván chèo đứng trên hồ Công viên Văn Lang, Việt Trì.
• 24 - 30/4: Hát Xoan, dân ca Phú Thọ tại sân Trung tâm lễ hội, khu Di tích lịch sử đền Hùng và tổ chức Hội trại Văn hóa tại khu núi Phú Bùng.
• Nghệ nhân hát Xoan tại làng cổ Hùng Lô.
• 25 - 29/4: Liên hoan Văn hóa Ẩm thực Đất Tổ tại Khu dịch vụ ngã 5 Đền Giếng – khu DTLS đền Hùng.
• 20 - 29/4: Trưng bày tư liệu, hình ảnh, hiện vật và tín ngưỡng thời đại Hùng Vương tại bảo tàng, thuộc khu DTLS

Bên cạnh đó, Phú Thọ cũng thu xếp các sự kiện khác trong dịp Giỗ Tổ như: biểu diễn hát Xoan phục vụ du khách tại miếu Lãi Lèn, đình An Thái, đình Hùng Lô (20-29/4), chương trình âm nhạc đường phố, diễn thời trang áo dài và việc lập kỷ lục “Non sông gấm vóc” (22/4) tại công viên Văn Lang, cuộc thi đóng và nấu bánh chưng, bánh giày (ngày 27/4) tại khu Di tích Lịch sử đền Hùng.

Đền vua Hùng trên núi Nghĩa Lĩnh được xây dựng trên đỉnh núi có độ cao 175 m. Truyền thuyết kể rằng, núi Nghĩa Lĩnh giống như đầu rồng hướng về hướng nam, có thân núi rộng uốn khúc tạo nên núi Vặn và Trọc. Núi Vặn cao 170 m, núi Trọc cao 145 m và theo truyền thuyết, ba đỉnh núi được gọi là “tam sơm cấm địa”, được người dân coi là ba đỉnh núi linh thiêng.

3.1. Cổng đền

Trước khi đến đền, du khách sẽ đi qua cổng đền, đây là nơi bắt đầu chuyến hành hương đến vùng đất Tổ, nơi có nguồn gốc lịch sử của dân tộc Việt Nam.

Cổng được thiết kế theo phong cách kiến trúc mái vòm, trên nóc cổng được trang trí họa tiết lưỡng long chầu nguyệt. Cổng cao 8,5m, rộng 4,5m và gồm 2 tầng. Ở giữa cổng đền cao là bức đại tự với 4 chữ Hán: Cao sơn cảnh hành (Núi cao đường lớn).

3.2. Đền Hạ

Đền được xây dựng từ thế kỷ 17 đến 18, đã trải qua nhiều lần tu sửa (lần gần nhất vào năm 2011) nhưng vẫn giữ nguyên được kiến trúc ban đầu. Ngôi nhà này có 2 tòa, phía trước là nhà tiền thờ và tòa phía sau là hậu cung. Hậu cung là nơi đặt thờ các long ngai bài vị thờ thần núi, thờ các vua Hùng và công chúa Tiên Dung, Ngọc Hoa.

Đền Hạ được truyền thuyết là nơi mẹ Âu Cơ sinh ra bọc trứng, sau đó nở thành 100 người con trai. Vì liên quan chặt chẽ với câu chuyện về mẹ Âu Cơ, người ta thường cầu nguyện tại Đền Hạ để mong những điều tốt lành, may mắn cho đời sống gia đình và con cháu. Người ta tin rằng Mẫu luôn bảo trợ cho việc sinh nở được an lành, vững vàng như hình vuông của con trai.

Ở chân Đền Hạ, có một Nhà bia được xây dựng theo hình lục giác, với 6 mái. Bên trong Nhà bia, có bia đá ghi chép lời dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi ông đến thăm vào ngày 19/9/1945: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước. Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

3.3. Giếng cổ

Ngay sau Đền Hạ là Giếng Cổ (hay còn gọi là Giếng Rồng). Theo truyền thuyết, đây là nơi mẹ Âu Cơ đã sử dụng nước tắm cho các con.

3.4. Chùa Thiên Quang

Chùa mang tên ý nghĩa là ánh sáng tỏa rọi từ trời xuống. Theo truyền thuyết, khi Âu Cơ hạ sinh bọc trăm trứng, chùa được chiếu sáng từ trên trời xuống tại vị trí này. Xây dựng vào khoảng thế kỷ 18-19, thời nhà Trần, chùa thiên Quang theo truyền thống Đại thừa. Trong chùa có 32 tượng Phật bằng gỗ được son vàng.

Ở trước cổng chùa là cây vạn tuế ba ngọn có khoảng 800 tuổi. Ba ngọn cây tượng trưng cho ba miền Bắc - Trung - Nam. Vào ngày 19/9/1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ngồi tại gốc cây này để nghe báo cáo về tình hình từ các quan chức cấp cao và kế hoạch quản lý Hà Nội.

3.5. Đền Trung

Bước qua 159 bậc đá, du khách đến Đền Trung nằm lưng chừng núi. Đây có tên gọi khác là “Hùng Vương Tổ Miếu” hoặc miếu thờ Tổ vua Hùng. Theo truyền thuyết, đây là nơi các vua Hùng cùng các lạc hầu, lạc tướng thảo luận về việc quản lý nước nhà.

Vào thời Hùng Vương thứ 6, đây cũng là nơi diễn ra cuộc thi tìm người tài để lãnh đạo đất nước. Hoàng tử út Lang Liêu chiến thắng nhờ món bánh chưng, bánh giày biểu tượng cho trời tròn đất vuông. Vua Hùng khen ngon và ý tưởng sáng tạo nên đã truyền ngôi. Lang Liêu trở thành Hùng Vương thứ 7.

Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch Đền Hùng ở Phú Thọ

3.6. Đền Thượng

Từ đền Trung, đi khoảng 100 bậc sẽ đến đền Thượng, nằm ở vị trí cao nhất trên núi. Đền có tên chữ là Kính Thiên Lĩnh Điện, nghĩa là điện thờ trời trên núi Nghĩa Lĩnh. Theo truyền thuyết, đây là nơi vua Hùng thường lập đàn tế trời cầu quốc thái dân an. Đây cũng là địa điểm chính diễn ra các nghi thức quan trọng nhất trong ngày giỗ Tổ.

3.7. Cột Đá Thề

Bên trái đền Thượng là cột đá thề. Đây là nơi vua Hùng thứ 18, sau khi không có người thừa kế, nghe theo lời khuyên của con rể Tản Viên, truyền ngôi cho người cháu họ là Thục Phán. Thục Phán đã lập cột đá, thề rằng: Nước Nam sẽ trường tồn, miếu thờ Hùng Vương sẽ còn mãi. Thục Phán sau khi lên ngôi lấy hiệu là An Dương Vương, đặt tên nước là Âu Lạc, dời đô vào Cổ Loa.

3.8. Lăng Hùng Vương

Theo truyền thuyết, đây là mộ của vua Hùng thứ 6, với lời dặn rằng: “Khi ta mất hãy chôn ta trên đỉnh núi Cả để ta có thể trông coi bờ cõi cho con cháu”. Mộ được xây dựng ở thế đầu đội sơn chân đạp thủy. Lăng Hùng Vương đã trải qua nhiều lần trùng tu nhưng vẫn giữ nguyên kiến trúc ban đầu, dựa vào sườn núi Hùng và hướng ra ngã ba Bạch Hạc.

Trên mỗi mặt tường đều đắp mặt hổ phù, thành bậc đắp kỳ lân, cửa chính của lăng có hai câu đối chữ Nôm thể hiện lòng thành kính tri ân của con cháu đối với tổ tiên: “Lăng tẩm tự năm nào, núi Tản sông Đà non nước vẫn quay về đất Tổ. – Văn minh đương buổi mới, con Hồng cháu Lạc giống nòi còn biết nhớ mồ ông”.

3.9. Đền Giếng

Đi xuống khoảng 600 bậc theo hướng Đông Nam là đền Giếng thờ hai công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa. Câu chuyện tình giữa công chúa Tiên Dung và Chử Đồng Tử phản ánh khát vọng về tự do yêu đương, tự do hôn nhân. Còn Ngọc Hoa – Sơn Tinh phản ánh về công cuộc trị thủy cũng như để lại một phong tục văn hóa của người Việt: thách cưới.

Đền nằm dưới chân núi. Trên mái đắp tứ linh: long, lân, quy, phụng. Chính giữa tiền sảnh là 3 bức đại tự “Ẩm thủy tư nguyên” (Uống nước nhớ nguồn), “Nam quốc anh hoàng”, “Sơn thủy kim ngọc” (ý nói núi sông quý báu như vàng ngọc).

Tham quan đền thờ các vua Hùng chỉ mất nửa buổi. Do đó, du khách có thể kết hợp thăm các điểm đến trong thành phố như đàn Tịch điền (nơi vua Hùng dạy dân cấy lúa), đền Tiên (thờ vợ vua Kinh Dương Vương, mẹ đẻ Lạc Long Quân), lầu Kén rể nằm trên Cầu vàng ở công viên Văn Lang.

Nếu dự định đi hai ngày, hãy đến đồi chè Long Cốc, săn sương sớm và ngắm bình minh, khu du lịch sinh thái vườn quốc gia Xuân Sơn, khu du lịch khoáng nóng Thanh Thủy…

Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch Đền Hùng ở Phú Thọ

Nam mô a di đà Phật! (3 lần)

Kính lạy tất cả các phương trời, mười phương các Phật và các Thánh hiền.
Kính lạy các Vua Hùng linh thiêng, người khai quốc, xây dựng đất nước từ ngàn xưa.

Tôi tên là…… ở địa chỉ……

Nhân dịp kỷ niệm ngày Giỗ Tổ, chúng con dâng hương hoa, lễ bái tới các Vua Hùng và tổ tiên, thể hiện lòng thành của gia đình.
Kính xin được sự bảo trợ,
Mọi điều tốt lành, an lành.
Chữa bệnh, trừ tà, xua tan,
Đem lại vận may hoàn hảo. Loại bỏ điều xấu, tạo yên bình.
Đi đâu, về chốn,
Bảo vệ khỏi rủi ro suốt tháng ngày.
Cầu ước thành tựu, gặp may mắn, Mọi việc thuận lợi, hanh thông.
Con cái học hành tiến bộ, Vâng lời cha mẹ, ngoan ngoãn. Thi đỗ gần xa, hạnh phúc gia đình bình yên.
Gặp đúng người kiếp trước, Lòng thành tình sâu không thể tả.
Tình yêu thương, gần hay xa, Sẽ mãi mãi lưu luyến nhau. Hạnh phúc viên mãn suốt đời.

Nam mô a di đà Phật!

Kính lạy Thiên đàng, đất trời cao xanh, Kính lạy các Vua Hùng linh thiêng. Chúng con cầu xin sự bảo trợ từ các vị Thánh hiền trên trời, xin độ trì phù hộ!

Nam mô a di đà Phật! (cúi lạy 3 lần)

Văn khấn là cầu nối tinh thần giữa loài người và thế giới linh thiêng. Khi đến Đền Hùng, việc chuẩn bị một bài văn khấn tôn trọng là cần thiết, để bày tỏ lòng biết ơn và kính trọng đối với các vị vua Hùng. Đồng thời, gửi lời cầu nguyện, mong ước để linh thần có thể lắng nghe và hỗ trợ. Trong lúc thực hiện lễ khấn, cần lòng thành và trang trọng, phù hợp với không khí linh thiêng tại đây.

Đến Đền Hùng, bạn có thể thưởng thức nhiều đặc sản và món ăn đặc trưng như: quả cọ, thịt chua với giá từ 40.000 đồng, bánh sắn, gà nhiều cựa, xôi ngũ sắc.

Để tham quan toàn bộ khu di tích Đền Hùng, bạn nên dành thời gian ăn trưa tại các nhà hàng trong khuôn viên di tích. Nếu chỉ định tham quan đền thờ các vua, hãy ghé qua thành phố Việt Trì để có nhiều lựa chọn hơn.

Các quán ăn tại thành phố rất ngon như: Cá lăng Sông Đà, quán cá Hà Trì, gà cựa Xuân Thuyết hay nhà hàng Cội Nguồn để thưởng thức món bánh sắn. Giá mỗi bữa ăn trung bình khoảng 200.000 đồng một người.

Kinh nghiệm du lịch đền Hùng của chúng tôi hy vọng sẽ giúp bạn có một hành trình thú vị và an lành.