Buzz
Trong lĩnh vực giải trí nói chung và đặc biệt là âm nhạc, nghệ sĩ và người hâm mộ luôn có mối liên kết chặt chẽ. Nghệ sĩ truyền tải những giai điệu đầy cảm hứng, còn người hâm mộ đáp lại bằng sự ủng hộ nồng nhiệt. Trong cộng đồng fan hâm mộ, các thuật ngữ như “stan” hay “bias” rất phổ biến. Bạn có từng thắc mắc “stan là gì”? Bias lại là gì và chúng khác biệt ra sao so với từ “fan” quen thuộc?
Phân biệt stan và bias
Stan là gì? Stan và fan cũng như bias có những điểm khác biệt gì? Những câu hỏi này sẽ được giải đáp ngay sau đây, mời các bạn tiếp tục theo dõi.
Stan là khái niệm gì?
Có hai quan điểm về thuật ngữ “Stan”. Thứ nhất, nhiều người cho rằng từ “Stan” xuất phát từ bài hát có tựa đề “Stan” của rapper Mỹ Eminem, phát hành vào năm 2000. Trong bài hát này, “Stan” là tên của một nhân vật hư cấu đang bị ám ảnh bởi Eminem và trở thành một fan cuồng của anh ta. Thuật ngữ “Stan” sau đó được dùng để miêu tả những người hâm mộ cực kỳ nhiệt huyết và sùng bái một cách mù quáng đến mức thái quá đối với một nghệ sĩ, nhân vật nổi tiếng hoặc một thương hiệu nào đó. Thuật ngữ này thường được sử dụng trong văn bản, trò chuyện trực tuyến và trên mạng xã hội để mô tả những người hâm mộ quá mức, có thể theo đuổi thần tượng của họ một cách cực đoan.
Ví dụ: “Anh ta là một Stan của Taylor Swift, anh ấy biết hết mọi lời bài hát của cô ấy và đã tham dự tất cả các buổi diễn của Taylor Swift trong tour diễn toàn cầu.”
Thứ hai, thực chất từ “Stan” là sự kết hợp của hai từ: “stalker” (người theo dõi) và “fan” (người hâm mộ). Thuật ngữ “stalker” dùng để chỉ những người quan tâm và theo dõi quá mức, đôi khi gây phiền toái cho đối tượng của họ một cách không lành mạnh. Còn “fan” thường được sử dụng để chỉ những người ủng hộ và yêu mến một nghệ sĩ, một nhóm nhạc hoặc một thương hiệu nào đó. Fan có thể có nhiều mức độ yêu mến và sự ủng hộ khác nhau, từ những người chỉ thích thú đến những người rất nhiệt tình và sẵn sàng theo đuổi idol của họ.
Bias là khái niệm gì?
Tương tự như câu hỏi 'stan là gì', trong ngành công nghiệp giải trí Kpop, thuật ngữ “bias” rất quen thuộc với fan hâm mộ. Thuật ngữ này được dùng để chỉ thành viên mà bạn ưa thích nhất trong một nhóm nhạc Kpop hoặc nghệ sĩ solo. Đó là thành viên mà bạn có cảm tình sâu sắc, thường hơn những thành viên khác dựa trên ngoại hình, giọng hát, khả năng biểu diễn, cách tương tác hoặc bất kỳ yếu tố nào khác mà bạn cảm thấy kết nối và thích thú.
Giả sử bạn là fan của nhóm nhạc BTS và thành viên mà bạn yêu thích nhất là Jimin. Trong trường hợp này, Jimin là bias của bạn, là thành viên mà bạn có tình cảm sâu sắc và ưu ái hơn so với những thành viên khác trong BTS. Bạn có thể thích Jimin vì ngoại hình đẹp, khả năng nhảy xuất sắc và cách anh ấy biểu diễn trên sân khấu. Khi bạn trò chuyện với các fan khác, bạn có thể nói: “Jimin là bias của tôi trong BTS. Anh ấy dễ thương và tài năng trên sân khấu.”
Một số thuật ngữ thú vị liên quan đến bias là gì?
Sau khi đã hiểu về stan là gì cũng như phân biệt fan và bias, tiếp theo chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số thuật ngữ liên quan đến bias khá thú vị.
Lật bias là gì?
Bạn có thể hiểu lật bias như cách chúng ta đùa lật mặt nhanh như “lật bánh tráng” trong cuộc trò chuyện hằng ngày.
Thuật ngữ “lật bias” trong ngành Kpop thường dùng để miêu tả tình huống khi fan đổi ý và chuyển sang ủng hộ thành viên khác trong nhóm nhạc hoặc nghệ sĩ solo. Khi một fan “lật bias”, đó là khi họ bỏ qua thành viên trước đó mà họ thích và chuyển sang thích một thành viên mới. Điều này thường xảy ra khi fan phát hiện sự hấp dẫn của thành viên mới, dẫn đến họ thay đổi cảm tình từ thành viên cũ sang thành viên mới.
Ví dụ, ban đầu bạn là fan của nhóm EXO và bias là Chanyeol. Nhưng sau đó, bạn để ý và bị thu hút bởi Baekhyun hơn. Lúc đó, bạn có thể nói rằng bạn đã “lật bias”, tức là thay đổi thành viên mình yêu thích từ Chanyeol sang Baekhyun trong EXO.
Thẻ bias
“Thẻ bias” là thuật ngữ phổ biến trong cộng đồng fan Kpop. Nó chỉ đến thẻ hoặc card với hình ảnh của thành viên mà bạn yêu thích trong nhóm nhạc hoặc ca sĩ solo. Trong Kpop, các album thường đi kèm với các thẻ ngẫu nhiên có hình các thành viên. Fan thường sưu tập thẻ này để thể hiện sự ủng hộ và tình cảm dành cho thần tượng.
Các fan đặc biệt là các stan thường phải mua và trao đổi thẻ với nhau để có được thẻ của thành viên yêu thích. Các cộng đồng fan và mạng xã hội như Facebook thường có các nhóm trao đổi thẻ để fan có thể hoàn thiện bộ sưu tập của mình. Đôi khi, có những thẻ đặc biệt mà fan sẵn sàng chi tiền để sở hữu, chỉ để thỏa mãn đam mê sưu tầm và ủng hộ thần tượng.
Ví dụ: Giả sử bạn là fan của nhóm Blackpink và bias của bạn là Jennie. Trong album mới nhất của nhóm, bạn nhận được một tấm card ngẫu nhiên và may mắn là nó là card của Jennie. Đó chính là “Thẻ bias” của bạn, là tấm card có hình của thành viên mà bạn đặc biệt yêu thích trong nhóm Blackpink.
Bias tối thượng
Sau khi đã hiểu rõ stan là gì, chúng ta tiếp tục với các cụm từ liên quan đến bias. “Bias tối thượng” là thuật ngữ chỉ thành viên hoặc nghệ sĩ mà một fan yêu thích và ủng hộ một cách tuyệt đối, không thể thay thế bởi ai khác. Đây là người mà fan coi là nguồn cảm hứng và luôn đặt lên hàng đầu.
Bias wrecker
Tương tự như câu hỏi stan là gì, thuật ngữ “Bias wrecker” cũng được đề cập rất nhiều. Nó được sử dụng trong cộng đồng fan Kpop để chỉ thành viên trong nhóm nhạc hoặc nghệ sĩ solo có khả năng làm rung động trái tim và “đe dọa” vị trí của bias hiện tại của bạn (thành viên yêu thích chính).
“Bias wrecker” ám chỉ đến một thành viên khác trong nhóm hoặc một nghệ sĩ khác mà trong quá trình theo dõi và ủng hộ, họ có khả năng làm lung lay tình cảm và đánh đổ vị trí bias của fan. Bias wrecker thường có ngoại hình quyến rũ, tài năng đặc biệt hoặc có những hành động đáng yêu, khiến fan bị cuốn hút và bị lôi kéo.
Ví dụ, giả sử bạn là fan của nhóm BTS và bias của bạn là Jimin. Tuy nhiên, trong quá trình theo dõi các hoạt động của nhóm, thành viên Jungkook thường xuyên thể hiện những khả năng vũ đạo xuất sắc và giọng hát ấn tượng, khiến bạn cảm thấy bị lôi cuốn và dao động cảm xúc. Jungkook trong trường hợp này sẽ được gọi là “bias wrecker” của bạn, vì anh ấy là thành viên trong nhóm BTS khiến bạn phân vân trong việc duy trì vị trí bias của Jimin.
Danh sách bias
Danh sách bias là danh sách các thành viên trong một nhóm nhạc hoặc các nghệ sĩ solo mà một fan hâm mộ xếp hạng dựa trên mức độ yêu thích cá nhân. Bias list cho phép fan tổ chức và xếp hạng các thành viên dựa trên các tiêu chí như ngoại hình, tài năng, cá nhân, sự gắn kết và sự ảnh hưởng cá nhân của từng thành viên. Bias list có thể thay đổi theo thời gian hoặc dựa trên các hoạt động mới của nhóm, nhưng nó thể hiện sở thích và mức độ yêu thích cá nhân của fan hâm mộ.
Ví dụ, giả sử bạn là một fan của nhóm nhạc Red Velvet và bạn có một bias list của riêng mình. Trong bias list này, bạn có thể xếp hạng các thành viên dựa trên sở thích của mình. Ví dụ, danh sách bias của bạn có thể là:
- Irene
- Seulgi
- Wendy
- Joy
- Yeri
Trong trường hợp này, bạn đặt Irene lên vị trí số 1 trong danh sách bias của mình, tức là bạn yêu thích Irene nhất trong nhóm Red Velvet. Tiếp theo là Seulgi, Wendy, Joy và Yeri theo thứ tự. Danh sách bias này thể hiện mức độ yêu thích cá nhân và ưu tiên của bạn đối với các thành viên trong nhóm.
Thiên hướng kognitiv
Thiên hướng kognitiv (cognitive bias) là một khái niệm trong tâm lý học, chỉ đến sự sai lệch hoặc hạn chế trong quá trình suy nghĩ và đánh giá thông tin. Dưới đây là một ví dụ về thiên hướng kognitiv phổ biến:
Thiên hướng xác nhận (Confirmation bias): Đây là xu hướng tìm kiếm và ghi nhận thông tin để xác nhận quan điểm hiện tại của mình, bỏ qua hoặc chối bỏ thông tin mâu thuẫn. Ví dụ, nếu một người có quan điểm tiêu cực về một đảng chính trị, họ có thể tìm kiếm và tập trung vào các bài viết, tin tức hoặc tài liệu chỉ ra những điểm yếu của đảng đó, trong khi bỏ qua các thông tin tích cực hoặc bất lợi đối với quan điểm của mình.
Thiên hướng nhóm (In-group bias): Đây là xu hướng suy nghĩ tích cực về nhóm mà mình thuộc về và đánh giá cao thành viên trong nhóm, trong khi có suy nghĩ tiêu cực và đánh giá thấp nhóm khác. Ví dụ, khi một người xem một trận đấu thể thao, họ có xu hướng ủng hộ và thiên vị đội bóng mà họ là fan và có thể đánh giá đội bóng đối thủ thấp hơn thực tế.
Hiệu ứng bán đúng (Availability heuristic): Dựa vào những thông tin dễ nhớ để đánh giá và đưa ra quyết định. Ví dụ, nếu một người nghe nhiều về các vụ trộm cắp trong khu vực của mình, họ có thể nghĩ rằng tỷ lệ trộm cắp cao, mặc dù thực tế có thể không phải vậy.
Có bao nhiêu kiểu Stan trong cộng đồng người hâm mộ Kpop?
Sau khi tìm hiểu về stan là gì, chúng ta sẽ khám phá thêm các thuật ngữ liên quan đến stan. Trong cộng đồng fan nói chung và fan Kpop nói riêng, có nhiều kiểu stan và mỗi kiểu sẽ có những cộng đồng fan hâm mộ riêng biệt. Họ không chỉ mang lại những hoạt động ý nghĩa mà còn có sức ảnh hưởng nhất định.
Ultimate Stan
Ultimate Stan là gì? Đây là những người hâm mộ cực kỳ nhiệt tình, đam mê và trung thành với một người nổi tiếng, sản phẩm hoặc tác phẩm nghệ thuật. Ultimate Stan không chỉ là fan bình thường, họ sẵn sàng dành rất nhiều thời gian, tiền bạc, công sức và sự kiên trì để theo dõi, tìm hiểu và tham gia vào mọi hoạt động liên quan đến nghệ sĩ mà họ yêu thích.
Để dễ hiểu hơn, một Ultimate Stan là người hâm mộ cuồng nhiệt của một nghệ sĩ nổi tiếng. Họ có thể mua đủ album, điện thoại, áo quần và các sản phẩm liên quan đến nghệ sĩ đó. Thường xuyên tham gia các buổi hòa nhạc, sự kiện và fan meeting để có cơ hội gặp gỡ ít nhất một lần. Họ cũng dành thời gian tìm hiểu về cuộc sống, sự nghiệp và thông tin cá nhân của nghệ sĩ mình ủng hộ. Tham gia và thậm chí tổ chức các cộng đồng trực tuyến để chia sẻ tình yêu và hỗ trợ cho nghệ sĩ.
Multi Stan
Multi Stan là gì? Đây là thuật ngữ để chỉ những người hâm mộ có niềm đam mê và ủng hộ cho nhiều nghệ sĩ nổi tiếng khác nhau. Một Multi Stan không tập trung chỉ vào một người, mà có thể theo dõi và ủng hộ cùng một lúc nhiều nghệ sĩ âm nhạc, diễn viên, nhóm nhạc.
Một Multi Stan có thể là người hâm mộ đam mê âm nhạc và điện ảnh. Họ có thể yêu thích nhiều nghệ sĩ âm nhạc khác nhau từ pop, rock, hip-hop đến nhạc điện tử. Đồng thời, họ cũng ủng hộ và theo dõi nhiều diễn viên, đạo diễn và các bộ phim khác nhau. Họ dành thời gian để nghe nhạc, xem phim, tìm hiểu và chia sẻ thông tin về các nghệ sĩ và tác phẩm mà họ yêu thích.
Solo Stan
Solo Stan là gì? Người hâm mộ tập trung và chỉ ủng hộ duy nhất một nghệ sĩ nổi tiếng được gọi là Solo Stan. Một Solo Stan là người hâm mộ dành hết tình cảm và quan tâm vào một cá nhân cụ thể. Họ không chia sẻ tình yêu và sự ủng hộ của mình với bất kỳ ai khác.
Một ví dụ cụ thể về một Solo Stan là người hâm mộ chỉ ủng hộ nghệ sĩ IU. Người hâm mộ này có thể dành nhiều thời gian để nghe và xem các bài hát, âm nhạc và các buổi biểu diễn trực tiếp của IU. Họ mua album và merchandise của IU, tham gia vào cộng đồng trực tuyến của fan hâm mộ và theo dõi mọi hoạt động và thông tin mới nhất về IU.
Solo Stan của IU có thể thể hiện sự ái mộ bằng cách tham gia vào các hoạt động quảng bá sản phẩm mới của IU. Họ cũng có thể tạo ra nội dung sáng tạo như fanart, fanfiction hoặc covers để chia sẻ sự yêu thích và ủng hộ với cộng đồng.
Group Stan
Group Stan là gì? Đây là thuật ngữ được sử dụng trong cộng đồng fan hâm mộ để chỉ những người hâm mộ tập trung và ủng hộ một nhóm nhạc hoặc nhóm nghệ sĩ. Ví dụ, một group stan của nhóm nhạc BTS có thể dành thời gian để xem các buổi biểu diễn trực tiếp, nghe và xem các bài hát, âm nhạc và chương trình truyền hình liên quan đến BTS.
Họ cũng mua album, merchandise và tham gia vào các hoạt động quảng bá của nhóm. Group Stan của BTS thể hiện sự hâm mộ bằng cách tham gia vào các cộng đồng trực tuyến của fan hâm mộ, chia sẻ thông tin, tạo nội dung sáng tạo và tham gia vào các dự án cộng đồng như quyên góp, gây quỹ hoặc sự kiện thiện nguyện liên quan đến nhóm.
Bias Stan
Một Bias Stan là gì? Là người hâm mộ có thành viên yêu thích nhất trong một nhóm nhạc hoặc nhóm nghệ sĩ cụ thể. Thành viên này được gọi là bias, là người mà người hâm mộ có sự kết nối mạnh mẽ về cảm xúc, sở thích và họ thường xuyên tìm hiểu về cuộc sống và sự hoạt động của thành viên này. Mặc dù Bias Stan có thành viên yêu thích chính là bias nhưng bên cạnh đó họ cũng luôn tôn trọng và ủng hộ các thành viên khác trong nhóm.
Ví dụ về Bias Stan có thể là một người hâm mộ của nhóm nhạc BLACKPINK và có thành viên Jennie là bias. Người hâm mộ này luôn theo dõi và ủng hộ Jennie trong các hoạt động âm nhạc, phim ảnh và quảng bá của cô nàng. Họ có thể xem lại các , biểu diễn và phỏng vấn của Jennie, cập nhật tin tức mới nhất về cô ấy và tạo nội dung sáng tạo như fanart hoặc fanfiction tương tự.
Tạm kết
Trên đây là toàn bộ phân tích mà Mytour đã tổng hợp trả lời cho câu hỏi stan là gì cũng như giải đáp các từ ngữ phổ biến liên quan. Chung quy lại, điểm khác biệt quan trọng giữa “stan” và “fan” là mức độ tình cảm bền lâu. “Stan” thực chất là một “fan” nhưng thường có sự kết nối lâu dài và gắn bó với nghệ sĩ hâm mộ, thể hiện qua việc tạo ra nội dung sáng tạo, tham gia vào các cộng đồng trực tuyến và thể hiện sự ủng hộ toàn diện, còn “bias” dùng để chỉ thành viên yêu thích nhất trong một nhóm nhạc hoặc nhóm nghệ sĩ. Hy vọng nội dung bài viết này đã giúp bạn phân biệt được 3 cụm từ này.
