Buzz
Có lẽ bạn chưa từng nghe về Steve Wilhite, nhưng chắc chắn bạn đã gặp phải những tác phẩm vĩ đại nhất mà ông đã tạo ra cho internet: những bức ảnh GIF. Trong khi cả thế giới vừa tiếc thương sự ra đi của ông ở tuổi 74 sau 2 tuần chiến đấu với Covid-19, hãy cùng nhìn lại cách mà người đàn ông này đã tạo nên GIF – di sản không thể thay thế trên internet ngày nay.
Vào năm 1987, khi là một kỹ sư phần mềm tại CompuServe, ông đã phát triển chương trình này theo yêu cầu của giám đốc điều hành Alexander Trevor. Lúc đó, có lẽ ông Steve không ngờ rằng hơn 30 năm sau, những hình ảnh GIF lại trở nên phổ biến và được sử dụng rộng rãi như ngày nay.GIF ra đời nhờ sự phát triển của các công ty dịch vụ trực tuyến như CompuServe, khi nhu cầu sử dụng hình ảnh đồ họa ngày càng tăng. Tuy nhiên, các nhà sản xuất máy tính như Apple, Commodore và IBM đều có các định dạng ảnh độc quyền của riêng họ. Giám đốc Trevor giải thích: “Chúng tôi không muốn tạo ra hình ảnh với 79 định dạng khác nhau,” và với CompuServe, chỉ cần một định dạng hình ảnh chung duy nhất.
Mặc dù vào thời điểm đó, World Wide Web và máy ảnh kỹ thuật số chưa tồn tại, việc phát triển định dạng hình ảnh đã bắt đầu, và kết quả của nó là JPEG - một định dạng mà chúng ta hiện đang sử dụng rộng rãi. Tuy nhiên, JPEG không đáp ứng được nhu cầu của CompuServe, đặc biệt là đối với việc hiển thị biểu đồ chứng khoán và đồ họa thời tiết không được sắc nét. Do đó, giám đốc Trevor đã yêu cầu Wilhite tạo ra một định dạng hình ảnh mới, đẹp hơn và có khả năng tải xuống nhanh chóng, trong một thời đại mà tốc độ modem chỉ 2400 bps (bit trên giây) được coi là rất nhanh. Khi GIF được phát triển, mục tiêu chính không phải là tạo ra các meme, mà là tạo ra một giải pháp để hiển thị hình ảnh với chất lượng màu sắc và độ nét “tốt” theo tiêu chuẩn của thời đại đó.Ban đầu, ảnh GIF chủ yếu chỉ là ảnh tĩnh, và điều này khiến định dạng này trở thành một cách mạng với thuật toán nén cụ thể, được gọi là Lempel-Ziv-Welch, được đặt tên theo ba nhà phát minh (Abraham Lemepl, Jacob Ziv và Terry Welch). Cách hoạt động của thuật toán là xác định các mẫu lặp lại, sau đó đơn giản hóa chúng, cho phép nén tệp mà không gây mất mát dữ liệu - như Eric Limer giải thích trong Popular Mechanics.
Ảnh GIF chính thức được ra mắt vào ngày 15/6/1987 và hoàn toàn đáp ứng nhu cầu của công ty, đó là công nghệ rất quan trọng cho CompuServe Information Manager (CIM) - phiên bản phần mềm có giao diện đồ họa thay vì giao diện chữ. Định dạng GIF linh hoạt, cho phép lưu trữ nhiều hình ảnh để tạo ra các đoạn phim ngắn hoặc ảnh tĩnh. Ngay sau đó, GIF đã nhanh chóng trở nên phổ biến, xuất hiện trong trình duyệt web đồ họa đầu tiên - Mosaic, tiếp đó là Netscape Navigator. Netscape Navigator hỗ trợ GIF chạy trong vòng lặp vô hạn - điều mà ngày nay chúng ta đã quá quen thuộc khi muốn chia sẻ cảm xúc mà không cần dùng emoji.
Nhà phát triển phần mềm Mike Battilana viết: “GIF đã trở thành tiêu chuẩn toàn cầu và đóng một vai trò quan trọng trong cộng đồng Internet. Nhiều nhà phát triển khác đã viết (hoặc mua lại) phần mềm hỗ trợ GIF mà không hề biết rằng đằng sau nó là sự tồn tại của công ty có tên là CompuServe”.
Jason Eppink - một cộng tác viên phụ trách mảng truyền thông kỹ thuật số tại Bảo tàng Hình Ảnh Chuyển Động ở New York cho rằng phần lớn thành công của GIF đến từ khả năng truyền đạt cảm xúc thông qua hình ảnh, không cần từ ngữ, không cần văn bản. Ông chia sẻ: “Trong hầu hết lịch sử nhân loại, chúng ta là một nền văn hóa truyền miệng, từ trước khi sử dụng văn bản. Trên internet, chúng ta chủ yếu giao tiếp bằng văn bản, và GIF cho phép con người biểu hiện cảm xúc rõ ràng hơn, điều mà khó có thể diễn đạt chỉ bằng từ ngữ”. Một triển lãm về ảnh GIF cũng được tổ chức tại Bảo tàng này vào năm 2014, nơi mà khách tham quan được chiêm ngưỡng những hình ảnh độc đáo và những khoảnh khắc đặc biệt.GIF là biểu hiện, thái độ trên Internet, ảnh GIF phản ứng hài hước, truyền tải ngay lập tức cảm xúc và “tín hiệu xã hội”, những điều quan trọng mà chỉ có thể đạt được khi giao tiếp trực tiếp - điều mất đi khi nói chuyện qua bàn phím.
Một cuộc tranh luận đã nổ ra về cách phát âm GIF kể từ khi Graphic Interchange Format được giới thiệu bởi nhà cung cấp dịch vụ là CompuServe vào năm 1987. Phương pháp phổ biến nhất là dùng chữ G (như trong từ “Gift”) nhưng thực tế là Steve Wilhite - cha đẻ của GIF, luôn khẳng định rằng nó được phát âm với âm J để nghe giống như thương hiệu bơ đậu phộng nổi tiếng của Hoa Kỳ là “Jif”.Theo nghệ sĩ kỹ thuật số Elektra KB, ảnh GIF đã trở thành một công cụ quan trọng có tác động trực tiếp đến việc truyền đạt thông điệp ngay lập tức. Cô cũng cho biết thêm là cho đến nay, chúng không thể bị bot hoặc thuật toán tìm kiếm “từ khóa” đọc được và do đó chúng cung cấp thông tin một cách hiệu quả qua các nhà kiểm duyệt trực tuyến.
Năm 2013, Giải thưởng Webby tôn vinh Wilhite với giải thưởng thành tựu trọn đời, được David Karp, người sáng lập Tumblr, trao tặng. Giám đốc điều hành CompuServe, Alexander Trevor, nhấn mạnh rằng: “Steve là một thiên tài phần mềm, người nổi tiếng với vai trò tạo ra GIF, nhưng điều này chỉ là một phần nhỏ của thành tựu của anh ấy.” Lúc Wilhite phát triển GIF, ông còn viết các phiên bản ngôn ngữ lập trình Fortran và BASIC cho CompuServe, và phát triển giao thức “Host Micro Interface”, cho phép phần mềm CIM giao tiếp với các máy tính lớn của CompuServe dù khách hàng đang sử dụng nền tảng máy tính nào.
“Steve đã hoàn thành tất cả mặc dù gặp khó khăn về khả năng nói, điều này khiến ông ấy khó chịu vì nó hạn chế khả năng của ông ấy,” Trevor nói thêm.
Năm 2014, Hu và Travis Rich hợp tác để tạo ra GIFGIF - một dự án nhằm đo lường mức độ cảm xúc từ một số GIF nhất định. Trang web hoạt động như một bài kiểm tra có mục tiêu và yêu cầu người dùng xác định xem ảnh GIF nào thể hiện cảm xúc tốt nhất. Đến thời điểm này, họ đã nhận được gần 3.2 triệu phản hồi và ấn tượng bởi độ chính xác mà các ảnh GIF được chọn biểu thị cho mỗi cảm xúc.
Về sau, khi các trang web trở nên phức tạp hơn, GIF một lần nữa trỗi dậy mạnh mẽ khi lan tỏa rộng rãi trên các ứng dụng như Reddit, Twitter hay Tumblr... và hiện nay là Giphy, một kho lưu trữ khổng lồ của ảnh GIF, trị giá lên tới 400 triệu đô la khi Facebook mua vào năm 2020.
Một điều thú vị là GIF được bảo vệ khỏi các khiếu nại về bản quyền theo học thuyết sử dụng hợp pháp (fair use), bảo vệ tài liệu sao chép cho các mục đích có giới hạn và biến đổi. Trước đây, các hiệp hội thể thao lớn như NFL và hội nghị NCAA Big 12 đã gửi khiếu nại lên Twitter về việc nhiều tài khoản sử dụng ảnh GIF của các sự kiện thể thao và Ủy ban Olympic quốc tế đã cố gắng cấm ảnh GIF tại Thế vận hội 2016, nhưng không thành công.
Deeptalk là loại bài phân tích sâu, với nội dung chất lượng kết hợp với đồ họa đẹp mắt, một trải nghiệm thú vị cho đôi mắt. Hình ảnh trong bài Deeptalk được tối ưu hóa để bạn có thể trải nghiệm và tiếp thu thông tin một cách hoàn toàn mới. Hãy pha một ly cà phê thơm ngon, thư giãn và đọc bài Deeptalk, bạn sẽ thấy thú vị lắm đấy!
