Buzz
Đề bài: Nhận xét về sự pha trộn giữa cảm xúc mãnh liệt và suy tư sâu sắc của người trí thức về Tổ quốc qua đoạn thơ: 'Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi...Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng Tổ quốc có từ ngày đó'
II. Bài mẫu viết
Kế hoạch, bài văn mẫu cảm nhận về sự pha trộn giữa cảm xúc mãnh liệt và suy tư sâu lắng của dân trí về quê hương
Bài thuyết trình:
Mẹo Cách hiểu một tác phẩm thơ, văn sâu sắc cho học sinh THPT
Trong cộng đồng văn học Việt Nam, Nguyễn Khoa Điềm được biết đến như là một biểu tượng của thơ trẻ thời kỳ kháng chiến chống Mỹ với phong cách thơ chính luận và tình cảm sâu sắc. Sự pha trộn đó được thể hiện rõ nét qua đoạn thơ 'Quê Hương' (trích trường ca 'Con đường và khát vọng'). Qua chín câu thơ đầu tiên, chúng ta có thể nhìn thấy sự kết hợp giữa cảm xúc mãnh liệt và suy tư sâu lắng về nguồn gốc của Quê Hương trong cách cảm nhận đặc biệt của tác giả:
'Khi chúng ta trưởng thành, Đất Nước đã hiện hữu từ lâu
Quê Hương nằm trong những câu chuyện ngày xưa mẹ thường kể
Quê Hương khởi đầu từ miếng trầu bà ăn
Quê Hương trở nên lớn mạnh khi bản dân biết trồng cây tre và đánh bại kẻ thù
Tóc của mẹ thì được bện gọn sau đầu
Cha mẹ thể hiện tình thương bằng gừng cay, muối mặn
Hạt gạo phải trải qua một mùa nắng hai mùa sương mới được rang, giã, sàng
Cả cái kèo lẫn cái cột đều gắn liền với danh tiếng
Đất Nước tồn tại từ những ngày đó'
Tác giả Nguyễn Khoa Điềm đã đáp ứng câu hỏi 'Quê Hương bắt đầu từ bao giờ' bằng cách dẫn dắt độc giả vào một thế giới của hình ảnh thơ quen thuộc, mang đậm bản sắc văn hóa dân gian. Những lý giải về nguồn gốc của Quê Hương được thể hiện thông qua những câu thơ giàu cảm xúc, yêu thương, và sâu sắc suy tư. Trước hết, hình ảnh Quê Hương được gợi lên từ những kí ức thân thuộc nhất của tuổi thơ mỗi người: 'Quê Hương nằm trong những câu chuyện ngày xưa mẹ thường kể'. Câu thơ này khơi gợi cảm giác ấm áp, yên bình, và ngọt ngào của tình mẫu tử qua hình ảnh mẹ ru con ngủ với những câu chuyện cổ tích đầy màu sắc, nuôi dưỡng tinh thần mỗi người. Thế giới ấy còn được minh họa rõ hơn thông qua 'miếng trầu bà ăn'. Tác giả sử dụng chất liệu văn hóa dân gian một cách tinh tế, sáng tạo để khơi gợi câu chuyện về 'Trầu Cau' quen thuộc và thói quen bắt đầu mỗi câu chuyện. Suy tư sâu sắc về Quê Hương liên kết và hoà quyện với niềm tự hào về di sản văn hóa truyền thống theo cả chiều ngày nay và chiều dài lịch sử.
Sự chiêm nghiệm mang tính triết lý cũng được thể hiện thông qua truyền thống chống giặc ngoại xâm kiên cường, dũng cảm của dân tộc: 'Quê Hương trở nên lớn mạnh khi bản dân biết trồng cây tre và đánh bại kẻ thù'. Hình ảnh cậu bé Phù Đổng Thiên Vương nhổ bụi tre bên đường để tạo ra vũ khí để đánh bại kẻ thù qua câu chuyện về 'Thánh Gióng' một lần nữa làm nổi bật suy tư về nguồn gốc của Quê Hương, vừa mang tính triết lý vừa chứa đựng nhiều cảm xúc.
Quê Hương còn được tái hiện qua không gian văn hóa quen thuộc và những phong tục tập quán: 'Tóc của mẹ thì được bện gọn sau đầu / Cha mẹ thể hiện tình thương bằng gừng cay muối mặn'. Hình ảnh người mẹ lại một lần nữa xuất hiện để làm nổi bật những truyền thống lịch sử đậm đà bản sắc của dân tộc cũng như lối sống tình nghĩa, trung thành của người Việt Nam. Quê Hương cũng được tái hiện thông qua niềm tự hào về nền nông nghiệp lúa nước của dân tộc: 'Hạt gạo phải trải qua một mùa nắng hai mùa sương mới được rang, giã, sàng' thông qua quá trình lao động chăm chỉ, tài nghệ của người nông dân. Cuối cùng, tác giả Nguyễn Khoa Điềm đã tóm tắt chân lí 'Quê Hương hiện hữu từ những ngày xưa'. Lý giải này mang tính suy tư, sâu lắng, và triết lý về 'ngày xưa' - ngày Quê Hương được hình thành đã được tác giả thể hiện qua cảm xúc sâu lắng, nồng nàn, và thông qua những truyền thống, phong tục đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc cũng như sự sâu sắc trong lịch sử.
Khái niệm về sự hình thành, cội nguồn Đất Nước được hiểu qua những biểu hiện cụ thể, sinh động về phong tục, tập quán, truyền thống văn hóa, lịch sử. Tác giả Nguyễn Khoa Điềm đã áp dụng linh hoạt các biện pháp nghệ thuật, đặc biệt là sự sáng tạo trong việc sử dụng chất liệu văn hóa dân gian cùng nhịp thơ linh hoạt qua thể thơ tự do để thể hiện suy tư, kiến giải về cội nguồn Đất Nước - một vấn đề vốn mang tính triết luận hiện lên với cảm xúc trữ tình nồng nàn, sâu lắng.
Trong chín câu thơ đầu tiên của trích đoạn 'Đất Nước', tác giả Nguyễn Khoa Điềm đã dẫn dắt người đọc đi tìm câu trả lời cho câu hỏi: Đất Nước có từ bao giờ. Qua những hình ảnh thơ giàu cảm xúc và suy tư sâu lắng, chúng ta có thể thấy rõ đặc trưng của thơ ông. Đó là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trữ tình và chính luận.
Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm là bài thơ thường xuyên xuất hiện trong các kỳ thi quan trọng như: Thi cuối kì, thi tốt nghiệp THPT. Để hiểu sâu hơn về tác phẩm này, các em có thể tìm đọc thêm nhiều bài văn mẫu khác như: Cảm nhận về đoạn thơ Đất Nước làm sáng tỏ nhận định: Chất liệu văn hóa dân gian trong đoạn thơ Đất Nước được sử dụng vừa quen thuộc vừa mới lạ, Phân tích hình tượng Đất nước từ phương diện Địa lí - lãnh thổ trong trích đoạn Đất nước, Phân tích phong cách triết luận trữ tình của Nguyễn Khoa Điềm trong Đất nước, Phân tích và chứng minh Nguyễn Khoa Điềm đã dùng một đất nước của ca dao thần thoại để thể hiện tư tưởng đất nước của nhân dân,...
