Sử dụng Phương pháp Mind map trong việc học từ vựng tiếng Anh một cách hiệu quả

Từ vựng đóng một vai trò chủ đạo trong Tiếng Anh, đặc biệt trong bài thi IELTS, để nâng cao band điểm, thí sinh cần có một vốn từ phong phú và sử dụng linh hoạt. Tuy nhiên, việc học từ vựng từ trước tới nay luôn là vấn đề “khó nhằn” đối với người học, bởi sự đa dạng về nghĩa, cách phát âm,…Trong bài viết này, tác giả sẽ giới thiệu tới người đọc một phương pháp học từ vựng độc đáo và hiệu quả hơn so với những cách học “truyền thống”: Mind-map.

Key takeaways:

• Sơ đồ tư duy là một phương pháp học được nghiên cứu vào cuối những năm 60 của thế kỉ XX; bởi tác gia, nhà tâm lý học Tony Buzan (1942-2019). Cơ chế hoạt động của phương pháp này khai thác thế mạnh của hai bán cầu não, tối ưu hóa trong việc tiếp nhận dữ liệu của con người.

• Ba ưu điểm nổi bật của Mind-map đó là: “Nâng cao hiệu quả làm việc”, Kích thích óc sáng tạo – tư duy” và “Giúp ghi nhớ thông tin nhanh hơn”

• Năm nguyên tắc cốt lõi cần đảm bảo khi tạo ra một Sơ đồ tư duy: Xác định ý chính – Thêm các nhánh chính – Chọn lọc từ khóa – Sử dụng màu sắc khác nhau – Kết hợp cùng hình ảnh minh họa.

• Có ba bước để tạo ra một Mind-map trong việc học từ vựng: Chọn chủ đề từ vựng – Tạo khung sơ đồ - Hoàn thiện. Ngoài việc vẽ sơ đồ trên giấy, hiện nay người học có thể dễ dàng tạo Mind-map thông qua nhiều trang web, công cụ online.

Mind map là phương pháp gì?

Nguồn gốc và cơ chế hoạt động của Mind map:

Sơ đồ tư duy (Mind-map) được nghiên cứu và phát minh bởi Tony Buzan (1942 – 2019), vào cuối những năm 60 thế kỉ XX. Theo Tony, đây là kỹ thuật xử lý thông tin bằng việc kích thích hai bán cầu não cùng hoạt động, cụ thể là tạo ra những sơ đồ tư duy. So với cách ghi chép truyền thống, phương pháp trên tận dụng được khả năng ghi nhớ của não; giúp người học tư duy, nắm bắt và xâu chuỗi các thông tin đơn lẻ với nhau. Mind-map đã dần trở nên phổ biến, không chỉ trong môi trường sư phạm mà còn trong nhiều khía cạnh cuộc sống, bởi tính ứng dụng, linh hoạt và đạt hiệu quả cao.

Lợi ích của việc áp dụng Mind map:

Tăng cường hiệu suất làm việc 

Sơ đồ tư duy là một “trợ thủ” đắc lực giúp tăng hiệu suất trong học tập cũng như công việc. Đặc biệt trong điều kiện thời gian hạn chế, việc sử dụng phương pháp này sẽ hỗ trợ phác thảo những ý tưởng, lên kế hoạch một cách khoa học, xâu chuỗi vấn đề trong các mối liên hệ nhất định.

Khuyến khích sự sáng tạo và tư duy

Việc vẽ ra một Mind-map giúp con người phát triển sự sáng tạo, suy nghĩ logic, khả năng sắp xếp và chọn lọc thông tin sao cho hợp lý nhất.

Hỗ trợ ghi nhớ thông tin nhanh chóng hơn

Bằng việc sử dụng màu sắc, hình ảnh sinh động kết hợp cùng những từ khóa ngắn gọn, Sơ đồ tư duy sẽ tạo điều kiện để tiếp cận và nắm bắt thông tin nhanh hơn, cải thiện năng lực ghi nhớ.

 Nguyên tắc để tạo ra một Mind map

• Lựa chọn rõ ý chủ đạo thể hiện cho vấn đề cần triển khai và đặt ở vị trí trung tâm.

• Thêm các nhánh chính thể hiện các từ khóa quan trọng, nối từ hình ảnh trung tâm và sử dụng các đường cong đậm và dày để làm nổi bật.

• Chọn lọc các từ khóa then chốt để nắm bắt và tiếp nhận thông tin nhanh chóng.

• Mỗi nhánh sử dụng một màu khác nhau để phân loại dữ liệu, đánh dấu và tổng hợp nội dung tốt hơn.

• Kết hợp sử dụng các hình ảnh minh họa để truyền tải dữ liệu hiệu quả hơn.

Sử dụng phương pháp Mind map trong quá trình học từ vựng

Học từ vựng không giới hạn ở những cách truyền thống, người học cần chủ động tìm kiếm một phương pháp thông minh, phù hợp với bản thân. Việc ứng dụng Mind-map vào quá trình trau dồi vốn từ sẽ giúp học sinh phát triển khả năng tư duy logic, cũng như ghi nhớ từ vựng lâu hơn qua sự kết nối các nhóm từ.

Các bước để tạo một Mind map từ vựng:

Bước 1: Lựa chọn một chủ đề / tập từ vựng cần học

Hãy chọn ra một topic từ vựng trong sách, hoặc từ một số nguồn online để học. Một gợi ý về nguồn từ vựng mà bạn đọc có thể tham khảo là:

• Understanding Vocab for IELTS Speaking: Understanding Vocab for IELTS Speaking - 2nd Edition (Mytour.vn)

• Understanding Vocab for IELTS Writing: Understanding Vocab for IELTS Writing – 2nd Edition (Mytour.vn)

Cả hai đầu sách trên đều cung cấp những từ và cụm từ hay về 16 chủ đề thường gặp trong phần thi IELTS Speaking - Writing 2 năm gần đây.

Bước 2: Tham khảo và vẽ khung sơ đồ 

Một sơ đồ tư duy cần phải chi tiết, rõ ràng và linh hoạt sử dụng được ở nhiều trường hợp. Ở bước này, hãy xác định một khung sơ đồ thật hợp lý, áp dụng cho nhiều chủ đề từ vựng khác nhau. Người học có thể sáng tạo Sơ đồ của chính bản thân, hoặc có thể tham khảo một số mẫu trên Google, Pinterest,..

Bước 3: Hoàn thiện

Trong bước cuối cùng, người học cần hoàn thiện Sơ đồ từ vựng của mình bằng việc tra nghĩa, synonyms, cách phát âm, ví dụ,… Đừng quên kết hợp với hình ảnh minh họa để tăng tính hiệu quả cho Mind-map của mình nhé!

Công cụ để vẽ Mind map 

• Phần mềm MindMeister – nhiều chức năng, được đánh giá cao bởi nhiều chuyên gia :

  Create Your Mind Maps Online - On Any Device | MindMeister

• Phần mềm X-mind – thích hợp trong việc phát triển ý tưởng hoặc quản lý dự án:

  XMind vs Lucidchart | Lucidchart

• Phần mềm Mindomo – cho phép vẽ và chia sẻ sơ đồ tới nhiều người:

  Mind mapping, concept mapping, outlining and Gantt Charts (mindomo.com)

• Phần mềm Edraw Mindmap – miễn phí sử dụng, bao gồm cả những template tích hợp sẵn dành cho người dùng:

  Mind Map Gallery | EdrawMind

Ví dụ minh họa 

Bước 1: Chọn một chủ đề / trường từ vựng cần học:

• Nguồn từ vựng: Understanding Vocab for IELTS Speaking: Understanding Vocab for IELTS Speaking - 2nd Edition (Mytour.vn)

• Chủ đề: Study (Học tập) 

• Chọn lọc ra những từ mới cần học.

Bước 2: Tham khảo và vẽ khung sơ đồ 

Ở đây, tác giả sẽ sử dụng trang web MindMeister để thiết kế, bạn đọc có thể lựa chọn theo thói quen và sở thích để phù hợp với mình. Người học cần liệt kê các mục cần học (loại từ, nghĩa, ví dụ, cách phát âm,..) để từ đó xây dựng một khung hợp lý và linh hoạt. Dưới đây là hình phác họa một khung sơ đồ:

Bước 3: Hoàn thiện

Summary