Buzz
TPO - Trận chung kết EURO 1976 đã chứng kiến cú đá 11m của Panenka mang về chiến thắng đầy kịch tính, làm nổi bật vương miện vô địch của Tiệp Khắc. Đối với nhiều chuyên gia, đây là một khoảnh khắc không thể nào quên trong lịch sử.
Ấn tượng về Tiệp Khắc
Tiệp Khắc, một quốc gia nổi tiếng về bóng đá, đã trải qua nhiều thất bại trong các trận chung kết World Cup và EURO. Mặc dù từng giành hạng ba tại EURO 1960, nhưng họ vẫn chưa có được danh hiệu lớn. Đất nước này sau này đã tan rã và Cộng hòa Séc, cùng với Slovakia, đã tiếp tục góp phần vào thành công của EURO 1976.
Mặc dù Cộng hòa Séc đã có những thành tích đáng chú ý tại các kỳ EURO sau này, nhưng thực tế, phần lớn cầu thủ góp phần vào chức vô địch EURO 1976 là người Slovakia.
Về chiến thuật, Tiệp Khắc không theo đuổi lối chơi tấn công như Brazil 1970 hoặc Hà Lan 1974. Họ cũng không tập trung vào kiểm soát trận đấu như Tây Đức 1972 và 1974. Thay vào đó, Tiệp Khắc thường kiểm soát bóng ở phần sân nhà và sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để tấn công, từ chơi bóng dài đến tận dụng các pha tấn công nhanh từ tiền vệ sáng tạo Antonin Panenka.
Trong chiến thuật đó, Anton Ondrus đóng vai trò quan trọng. Anh được gọi là “Beckenbauer của phương Đông” nhờ vào khả năng dâng cao tấn công từ vị trí hậu vệ. Đáng chú ý, Ondrus suýt không tham dự EURO 1976 nhưng cuối cùng được triệu tập nhờ vào sự can thiệp của trợ lý HLV Jozef Venglos.
Anton Ondrus đã tỏa sáng trong EURO 1976 với những pha thi đấu hào hoa và quyết đoán. Anh ghi bàn mở tỷ số trong trận bán kết với Hà Lan và thực hiện thành công quả penalty quyết định trong trận chung kết với Tây Đức. Sau giải đấu, Ondrus được công nhận là một trong những cầu thủ đá cánh hàng đầu thế giới.
Ondrus có phong độ xuất sắc, nhưng ngôi sao lớn nhất của Tiệp Khắc chắc chắn phải là thủ môn Ivo Viktor - người đứng thứ 23 trong danh sách bình chọn Quả bóng vàng 1969 và cũng là thủ môn duy nhất trong danh sách này.
EURO 1976 là giải đấu lớn cuối cùng mà Viktor tham dự và anh đã thi đấu xuất sắc, đặc biệt trong các trận bán kết và chung kết. Phong độ ấn tượng giúp Viktor được xếp hạng thứ ba trong danh sách Quả bóng Vàng.
Trận chung kết kịch tính
Trận đấu giữa Tiệp Khắc và Tây Đức là một trong những trận đấu đỉnh điểm và căng thẳng nhất trong lịch sử EURO.
Trước trận, Tây Đức được đánh giá cao vì họ là nhà vô địch EURO và World Cup, cũng như có một đội hình mạnh mẽ dưới sự dẫn dắt của Beckenbauer.
Tiệp Khắc tỏ ra tự tin khi đánh bại Hà Lan, đội Á quân World Cup bằng chiến thắng ấn tượng 3-1, với sự tỏa sáng của Ondrus - 'Beckenbauer của phương Đông' - từ hàng thủ mạnh mẽ không kém 'Hoàng đế' Đức.
Ngay từ đầu trận chung kết, Tiệp Khắc đã tạo ra bất ngờ với hai bàn thắng của Jan Svehlik ở phút thứ 8 và Karol Dobias ở phút 25.
Tuy nhiên, chỉ sau 3 phút, Dieter Muller - người đã ghi hat-trick vào lưới Nam Tư ở trận bán kết - rút ngắn tỷ số xuống còn 1-2 với cú volley xuất sắc.
Mặc dù đã có bàn thắng cứu thua, Tây Đức vẫn không ngừng tạo áp lực và tạo ra nhiều cơ hội, nhưng thủ môn Viktor đã liên tục cứu thua để giữ cho đội nhà vững chắc đến phút thứ 89 của trận đấu.
Bàn thắng gỡ hòa của Tây Đức đã gây nhiều tranh cãi vì nếu có VAR, rõ ràng pha lập công của Bernd Holzenbein sẽ không được công nhận do có vẻ như anh đã thúc cùi chỏ vào thủ thành Viktor.
Sau đó, trận đấu phải bước vào hiệp phụ với nhiều cơ hội cho cả hai đội. Sự duy trì của nhịp độ cao được thấy trong suốt giai đoạn này là nhờ vào luật thay người mới được áp dụng, điều này cũng khá mới mẻ ở thời điểm đó.
Loạt sút luân lưu quyết định
Một chi tiết ít biết là việc sử dụng loạt sút luân lưu để giải quyết trận đấu chỉ được quyết định vài giờ trước khi trận chung kết EURO 1976 diễn ra. Điều này cũng là lần đầu tiên trong lịch sử của Giải vô địch châu Âu hoặc World Cup mà luật này được áp dụng.
Ban đầu, ý kiến là nếu hòa, trận đấu sẽ được tổ chức lại sau hai ngày như đã từng thấy tại EURO 1968. Tuy nhiên, cả hai đội, đặc biệt là Tây Đức, đều muốn giải quyết trận đấu trong đêm vì lo ngại về tình trạng mệt mỏi của cầu thủ. UEFA chỉ đưa ra quyết định vài giờ trước trận đấu, và cầu thủ Tây Đức chỉ biết được thông tin này khi ở trong phòng thay đồ.
Theo Munich Marker, đội trưởng Beckenbauer cảm thấy bối rối vì không được hỏi ý kiến trước. Nhiều cầu thủ Tây Đức chưa từng thực hiện quả phạt đền trong trận đấu chính thức, chỉ có một cầu thủ thường xuyên thực hiện 11m ở cấp CLB. Vì vậy, ít người tự nguyện đá penalty trong trận chung kết.
Trái lại, theo New York Times, Tiệp Khắc đã tập luyện kỹ lưỡng cho quả phạt đền. Họ còn nhận sự hỗ trợ từ hàng chục người dân địa phương do HLV Jezek chỉ đạo để tạo áp lực cho các cầu thủ. HLV dự đoán đúng khi Tiệp Khắc chỉ có ít người hâm mộ tham gia (mặc dù có nhiều khán giả trung lập ủng hộ cho chiến thắng của họ).
Có lẽ đây là lý do tại sao cả 4 quả penalty đầu tiên của Tiệp Khắc đều thành công (Marian Masny, Zdenek Nehoda, Anton Ondrus, Ladislav Jurkemik). Dù Tây Đức không chuẩn bị tốt như đối thủ, nhưng với tinh thần của Đức, cả 3 tuyển thủ Rainer Bonhof, Heinz Flohe, Hans Bongartz đều làm tung lưới thủ môn Viktor. Bước ngoặt xảy ra khi huyền thoại Uli Hoeness của Đức sút bóng lên khán đài.
Ngay sau đó, tiền vệ Antonin Panenka bước lên thực hiện quả phạt đền. Nếu thành công, Tiệp Khắc sẽ vượt mặt Tây Đức để trở thành nhà vô địch EURO mới. Mọi người đều nhận ra áp lực lớn đặt lên Panenka!
Moment huyền thoại của Panenka
- Video về cú sút luân lưu của Panenka. Nguồn: UEFA EURO 2024.
Trong thời điểm quyết định, Panenka đã chuẩn bị khá xa và thực hiện những bước chạy quyết đoán. Nhưng sau đó, anh thực hiện một động tác không ngờ khi nhẹ nhàng bấm bóng vào chính giữa khung thành. Điều này khiến thủ môn huyền thoại Sepp Maier bất ngờ vì anh đã lăn người về bên trái. Bóng đi vào lưới trong sự ngỡ ngàng của mọi người. Với tỷ số 5-3 trong loạt đấu súng, Tiệp Khắc đã giành chiến thắng và đoạt chức vô địch EURO 1976. Chiến thắng này trở nên ấn tượng hơn cả với cú Panenka huyền thoại.
Quả phạt đền thành công của Panenka trở thành một trong những khoảnh khắc đáng nhớ nhất trong lịch sử bóng đá thế giới. Nó đến vào giây phút quyết định và được thực hiện theo cách không thể tin được.
Trong bóng đá, hiếm khi ai được đặt tên cho một 'tuyệt chiêu' cụ thể như pha ngoặt bóng của Johan Cruyff. Nhưng càng hiếm hơn là những tuyệt phẩm được gói gọn trong một, hai từ như tuyệt chiêu Panenka này: không phải là 'phạt đền Panenka' mà chỉ đơn giản là Panenka.
Là một cầu thủ xuất sắc, một tiền vệ kiến tạo theo lối chơi cổ điển của thời đại, Panenka không có tốc độ hay thể lực vượt trội, không tốt trong việc giữ bóng. Nhưng anh là một người chơi tạo ra sự bất ngờ đặc biệt, và ít ai ngờ anh lại sử dụng điều đó ở chấm phạt đền trong những thời khắc lớn nhất của sự nghiệp.
Theo chia sẻ trên tờ Sport360 vào năm 2017, Panenka nói: “Tôi không gặp vấn đề gì khi sút sang trái hoặc phải. Tôi luôn chờ đợi thủ môn di chuyển và sau đó chọn hướng sút của mình”.
Tuy nhiên, điều quan trọng mà Panenka nhận ra là các thủ môn luôn di chuyển. “Đối với một thủ môn, rất khó để đứng yên ở giữa khung thành vì nếu để thủng lưới, họ sẽ bị chỉ trích. Mọi người sẽ hỏi tại sao họ không cố gắng ngăn chặn cú sút”.
“Tôi chưa bao giờ muốn làm thủ môn Maier mất mặt. Ngược lại, tôi chọn cách thực hiện cú đá đó vì tôi nghĩ rằng đó là cách ghi bàn dễ nhất. Đó là một cú đá đơn giản” - Panenka kết luận.
Được biết, Panenka đã rèn luyện thường xuyên tuyệt kỹ này trong hơn hai năm với các thủ môn tại CLB, thậm chí anh còn cá cược với họ bằng bia và sô cô la. Trước trận đấu, anh đã hứa với các đồng đội rằng nếu cần thiết, anh sẽ thực hiện cú đá này trong loạt sút luân lưu và anh đã làm điều đó, tạo nên cú 11m đáng nhớ nhất trong lịch sử Giải vô địch châu Âu.
Siêu phẩm này giống như viên kim cương lớn nhất, đẹp nhất được gắn vào vương miện của nhà vô địch Tiệp Khắc. Không chỉ vậy, với nhiều người, đây là cú sút hoàn hảo để kết thúc EURO 1976, Giải vô địch châu Âu tốt nhất cho đến nay. Cú Panenka và những ảnh hưởng của nó đã làm nên sự thành công của EURO, biến nó trở thành một trong những sự kiện bóng đá hấp dẫn nhất trên thế giới.
Thông tin tổng quát về EURO 1976
Giống như 2 kỳ EURO trước đó, vòng loại EURO 1976 cũng được tổ chức theo hai giai đoạn. Vòng loại đầu tiên diễn ra từ năm 1974 đến 1975, với sự tham gia của 32 đội tuyển, được chia thành 8 bảng thi đấu vòng tròn 2 lượt theo thể thức điểm số để chọn ra 8 đội dẫn đầu vào vòng tứ kết. Mỗi trận thắng được tính 2 điểm, hòa được 1 điểm, và không có điểm cho trận thua.
4 đội tuyển xuất sắc vượt qua vòng tứ kết để giành quyền vào vòng chung kết tại Nam Tư, diễn ra từ ngày 16 đến 20/6/1976 với sự tham gia của Hà Lan, Tây Đức, Tiệp Khắc và đội chủ nhà Nam Tư.
Ở vòng bán kết, Tiệp Khắc giành thắng lợi 3-1 trước Hà Lan sau 120 phút thi đấu. Trong khi đó, Tây Đức cũng phải trải qua 2 hiệp phụ mới có thể vượt qua Nam Tư với tỷ số 4-2.
