Đề tài: Sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ.
Cấu trúc bài viết
1. Mở đầu
- Giới thiệu về Tô Hoài (lý lịch, các tác phẩm tiêu biểu, phong cách sáng tạo…)
- Giới thiệu về truyện “Vợ chồng A Phủ” (nguyên do ra đời, tóm tắt nội dung và giá trị nghệ thuật)
2. Phần chính
Nhân vật Mị
Tình huống của nhân vật Mị:
- Mị là con dâu nợ nần của gia đình Thống lí: cha mẹ nghèo, nợ nần không trả (nợ từ ngày cưới, ngày càng tăng do lãi cao), Mị phải làm dâu gánh nợ thay cha mẹ.
- Mị chỉ biết làm những công việc cả ngày làm đến lúc không kịp hít thở: Con trâu con ngựa còn được nghỉ, còn đàn bà nhà này thì làm không ngừng.
- Mị sống trong căn phòng nhỏ chỉ có một lỗ hẹp nhìn ra bên ngoài, không thể biết được thời tiết, chỉ nhìn thấy mờ mờ, trăng trắng.
Tâm trạng và hành động:
Tâm trạng và hành động của Mị cho thấy, trong Mị có một sức sống tiềm ẩn luôn hiện hữu, đó là mong muốn tự do, khát vọng hạnh phúc dù còn tiềm ẩn và bản năng. Khát vọng đó rất mạnh mẽ và sẽ bùng nổ khi có cơ hội.
Sức sống tiềm ẩn trong nhân vật Mị:
- Ở đâu đó trong tâm hồn sâu thẳm của người phụ nữ câm lặng vì sống trong khốn khổ, đau đớn, vẫn tồn tại một Mị trẻ thời xưa, một Mị trẻ xinh đẹp như hoa rừng đầy sức sống, một người con gái trẻ trung, tốt bụng. Hồi ấy, tâm hồn yêu cuộc sống của Mị được gắn với tiếng sáo: 'Mị thổi sáo giỏi, thổi lá cũng khéo như thổi sáo'.
- Trong Mị, khát vọng tình yêu tự do luôn mãnh liệt. Nếu không bị ép làm con dâu nợ, khát vọng của Mị sẽ thành hiện thực bởi 'trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị', Mị từng háo hức khi nghe tiếng gõ cửa của người yêu. Mị đã bước theo khát vọng tình yêu nhưng không ngờ sớm rơi vào bẫy.
- Bị ép về nhà Thống lí, Mị suy nghĩ đến việc tự sát. Mị chọn cái chết làm cách duy nhất phản kháng trong tình cảnh đó. 'Mỗi đêm Mị khóc'. Mị về nhà mang theo một bó lá ngón. Mong muốn sống một cuộc sống đúng nghĩa làm Mị không chấp nhận cuộc sống bị đè nén, bị xử lý bất công như một con vật.
=> Tất cả những phẩm chất trên sẽ là nền tảng cho sự phục hồi của Mị sau này. Chế độ phong kiến độc tài cùng với tư duy chủ quyền có thể giết chết mọi ước mơ, khát vọng, làm tê liệt cả ý thức lẫn cảm xúc của con người nhưng từ bên trong, bản chất con người vẫn tồn tại và chắc chắn nếu có cơ hội sẽ phục hồi, bùng nổ.
Sự phục hồi của ham muốn sống và khao khát hạnh phúc ở Mị:
Những yếu tố ảnh hưởng đến sự hồi sinh của Mị:
- Cảnh sắc của Hồng Ngài trong những ngày xuân: 'Những chiếc váy hoa được treo trên dây, mở ra như những bông hoa bay lượn, hoa thuốc phiện đã nở trắng lại đổi màu đỏ rồi tím', 'Đám trẻ đợi chờ tết, cười đùa ồn ào trên sân chơi phía trước nhà.'
- Rượu là chất kích thích giúp tâm hồn yêu cuộc sống, khao khát sống của Mị hồi sinh. 'Mị đã lấy hũ rượu uống từng giọt một'. Mị uống như để giải quyết sự tức giận, như để xua đi nỗi oán giận, nuốt trôi nỗi uất hận. Dưới tác động của rượu, tâm hồn Mị đã theo tiếng sáo.
- Trong đoạn miêu tả sự phục hồi tinh thần của Mị, tiếng sáo đóng một vai trò đặc biệt: 'Mị nghe thấy tiếng sáo vang vọng, sâu lắng. Mị ngồi lặng lẽ nghe bài hát của người đang thổi'. 'Hồi đó Mị thổi sáo giỏi... Mị đưa lá lên môi, thổi lá cũng khéo như thổi sáo', 'Tai Mị vang lên tiếng gọi của bạn bè trước nhà', 'nhưng tiếng sáo gọi người yêu vẫn bay xa phía ngoài đường', 'Mị vẫn nghe thấy tiếng sáo dẫn Mị đi qua những trò chơi, qua những buổi chơi', 'trong đầu Mị vẫn vang lên tiếng sáo'...
Biến đổi tâm trạng của Mị trong đêm xuân:
- Dấu hiệu đầu tiên của việc sống lại là Mị nhớ lại quá khứ, nhớ đến hạnh phúc thoáng qua trong thời trẻ và khao khát sống lại: 'Mị còn nhớ lại, lòng bỗng vui sướng như những đêm xưa'. 'Mị vẫn còn trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ lắm. Mị muốn đi chơi'. Mị đã nhận ra nỗi đau của mình: 'Nếu có nắm lá ngón trong tay Mị sẽ ăn cho chết'...
- Từ những xúc động trong lòng đã thúc đẩy Mị tới hành động 'lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ vào đĩa dầu'. Mị muốn đem ánh sáng vào căn phòng từ lâu chỉ là bóng tối. Mị muốn thắp sáng cuộc sống u ám của mình.
- Hành động này dẫn tới hành động tiếp theo: Mị 'buộc tóc lại, lấy váy hoa ở góc trong vách'.
- Mị chuẩn bị sẵn sàng đi chơi nhưng bị A Sử ngăn cản, hắn dũng cảm trói Mị vào cột nhà, Mị vẫn lăn lộn trong đêm xuân. Tiếng ngựa ngoài kia làm cho Mị tỉnh giấc, nàng đã quay lại với hiện tại đau khổ về thân xác lẫn tinh thần.
Biến đổi tâm trạng trong đêm đông:
- Trước cảnh A Phủ bị trói, ban đầu Mị hoàn toàn thờ ơ: 'Mị vẫn bình tĩnh thổi lửa tay', vì tình trạng đó đã thường thấy trong nhà Thống lí.
- Nhưng 'Mị bật dậy, nhìn qua... một giọt nước mắt lấp lánh rơi xuống hai gò má đã xám xịt', giọt nước mắt tuyệt vọng của A Phủ đã giúp Mị nhớ lại bản thân, nhận biết bản thân, thương xót bản thân và đồng cảnh người. Tình cảm đồng cảnh đã khiến Mị dũng cảm hơn: cắt dây cởi trói giải cứu A Phủ.
- Hậu quả tất yếu là Mị phải chạy trốn cùng A Phủ, vì Mị biết: 'ở đây là chết thảm'.
- Cắt dây cởi trói cứu A Phủ và cùng A Phủ chạy trốn khỏi Hồng Ngài của Mị là biểu hiện của sự phục hồi tự phát của người nô lệ ở vùng cao Tây Bắc, đối mặt với sự cai trị tàn bạo của đế quốc, với mục tiêu giải phóng bản thân.
3. Kết bài
- Tóm tắt lại vấn đề