Suy thoái kinh tế là gì? Biểu hiện và hậu quả

Suy thoái kinh tế là gì?

Suy thoái kinh tế là sự giảm đáng kể trong các hoạt động kinh tế như giảm GDP hoặc tổng sản phẩm quốc nội trong một khoảng thời gian kéo dài (ít nhất hai hoặc hơn hai quý liên tiếp trong năm).

Các biểu hiện của suy thoái kinh tế:

• Đồng USD tăng mạnh
• Vận tải biển suy yếu
• Dự báo bi quan về tổng sản phẩm quốc nội (“GDP”)
• Nhu cầu dầu mỏ yếu
• Thị trường chứng khoán suy giảm
• Biến động Thị trường lao động
• Bất ổn chính trị, mâu thuẫn chính sách
• Điều kiện tín dụng
• Lãi suất trái phiếu
• Nợ xấu gia tăng
• Các yếu tố ngoại sinh như thời tiết hay chiến tranh

Đồng USD đột ngột tăng giá

USD đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu. Đồng Đô la Mỹ luôn được xem là kênh an toàn để gửi tiền. Trước sự tăng giá của USD, các đồng tiền khác như Bảng Anh, Euro, Nhân dân tệ, Yên và nhiều đồng tiền khác đã giảm giá. Điều này khiến các quốc gia phải chi nhiều hơn khi nhập khẩu hàng hóa như thực phẩm và nhiên liệu. Sự tăng giá này gây áp lực lạm phát, làm khó khăn cho các doanh nghiệp và chính phủ vay USD. Ngân hàng trung ương có thể tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát và nâng cao giá trị đồng tiền.

Vận tải biển giảm sút

Vận tải biển là chỉ báo quan trọng về tình trạng tài chính toàn cầu, vì phần lớn hàng hóa trên thế giới được vận chuyển bằng phương tiện này. Những hàng hóa này bao gồm từ dầu thô, nguyên vật liệu đến nông sản và xe cộ. Sự suy giảm trong vận tải biển là dấu hiệu rõ rệt của suy thoái kinh tế toàn cầu đang tiếp cận.

Dự báo tiêu cực về GDP

Khi các tổ chức kinh tế toàn cầu đồng loạt điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng GDP. Thêm vào đó là các báo cáo không khả quan về tình hình kinh tế, giá cả thị trường, biến động trên thị trường tài chính,... tất cả những yếu tố này đang làm trì hoãn sự phát triển kinh tế. Nếu các tổ chức độc lập đưa ra những dự báo tương tự, có khả năng lớn là quốc gia hoặc toàn cầu đang phải đối mặt với suy thoái kinh tế.

Nhu cầu dầu mỏ giảm

Nhu cầu về dầu mỏ đóng vai trò quan trọng đối với sự tăng trưởng kinh tế của từng quốc gia và khu vực. Nếu nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ giảm, đây là dấu hiệu cho sự chậm lại trong tăng trưởng kinh tế.

Thị trường chứng khoán giảm sút

Sự giảm sút trên thị trường chứng khoán là minh chứng rõ ràng cho sự suy thoái kinh tế. Chỉ số trên thị trường chứng khoán là biểu hiện của tình hình kinh tế của từng quốc gia và khu vực.

Bất ổn chính trị, mâu thuẫn chính sách

Một trong những dấu hiệu cho thấy suy thoái kinh tế toàn cầu đang diễn ra là sự mâu thuẫn trong các chính sách tài khóa và tiền tệ của các nền kinh tế lớn. Khi các quốc gia đối mặt với xung đột về kinh tế, tài chính và chính trị, đây là dấu hiệu rõ ràng của sự suy thoái kinh tế đang đến gần.

Biến động trên thị trường lao động

Tỷ lệ thất nghiệp cao là dấu hiệu cho thấy suy thoái kinh tế đang đến gần. Nhiều doanh nghiệp thu hẹp hoạt động, thậm chí giải thể, dẫn đến tái cơ cấu lao động, cắt giảm biên chế và số lượng nhân viên. Các công nhân thời vụ thường là những người đầu tiên bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, dữ liệu về tiền lương cũng cho thấy tình trạng của thị trường lao động rõ rệt hơn. Thu nhập giảm có ảnh hưởng đến cơ cấu GDP, là một trong những yếu tố cơ bản để đánh giá sự phát triển của nền kinh tế.

Vào thời điểm các công ty ngừng tuyển dụng thêm lao động hoặc thậm chí sa thải nhân công, thu nhập của lao động giảm sút, đây là dấu hiệu ban đầu của một cuộc suy thoái kinh tế.

Điều kiện vay vốn

Một trong những biểu hiện của suy thoái kinh tế là tình trạng thu hẹp điều kiện vay vốn. Ngân hàng trở nên cẩn trọng hơn trong việc cấp vay mới khi nhận thấy rủi ro kinh tế và tương lai không ổn định. Điều này làm gia tăng khó khăn trong việc vay vốn đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Biến động lãi suất trái phiếu

Đường cong lãi suất trái phiếu là một trong những chỉ báo của cuộc suy thoái kinh tế.

Trong lĩnh vực tài chính, đường cong lãi suất trái phiếu (yield curve) biểu thị các mức lãi suất khác nhau cho các khoản vay cùng giá trị nhưng kỳ hạn khác nhau. Nguyên nhân chủ yếu là do lạm phát.

Lạm phát thường đi đôi với sự tăng trưởng kinh tế. Lạm phát gia tăng sẽ làm cho lãi suất trái phiếu tăng cao hơn để bù đắp cho giá trị giảm sút của tiền tệ. Do đó, đường cong lãi suất phản ánh tác động của thị trường lên nền kinh tế, và lạm phát là nguyên nhân chính.

Tăng nợ xấu

Yếu tố ngoại sinh

Ngoài những yếu tố trên, các yếu tố ngoại sinh như thời tiết hay chiến tranh có thể gây ra suy thoái kinh tế tạm thời. Khi các cuộc chiến kéo dài, kim ngạch xuất khẩu của các nền kinh tế bị ảnh hưởng sâu hơn.

Hậu quả của suy thoái kinh tế

• Đối với hoạt động thương mại toàn cầu
• Đối với hoạt động xuất khẩu
• Đối với hệ thống tài chính – ngân hàng
• Đối với vốn đầu tư của nước ngoài
• Đối với hoạt động của thị trường chứng khoán (“TTCK”)
• Đối với thị trường Bất động sản (“BĐS”)
• Đối với thị trường hàng hoá và dịch vụ
• Đối với giá trị tiền tệ
• Đối với vấn đề về chính trị, xã hội

Đối với hoạt động Thương mại toàn cầu

Nếu sản lượng lẫn nhu cầu của nền kinh tế giảm, tình hình đầu tư, sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trong nước bị hạn chế dẫn đến sự sụt giảm trong nhập khẩu của các hàng hóa tiêu dùng, hàng hóa cơ bản và các nguyên liệu vật liệu từ nước ngoài cũng sẽ giảm theo đó. Tình hình thương mại sẽ đi xuống khi có yếu tố tác động của suy thoái kinh tế.

Đối với hoạt động xuất khẩu

Mất việc làm, giảm thu nhập, người dân tại các thị trường này cũng phải cắt giảm chi tiêu dẫn đến nhu cầu nhập khẩu đối với hàng hoá xuất khẩu sẽ có xu hướng giảm.

Đồng thời, kinh tế suy thoái khiến hoạt động giao thương trở nên khó khăn hơn, mọi thứ bị đình trệ, từ dầu thô, nông sản, nguyên vật liệu, xe cộ,… tất cả đều ứ đọng, không lưu thông, hàng hóa xuất khẩu bị tồn đọng, dẫn đến một số nhà xuất khẩu giảm giá hàng xuất khẩu để tiêu thụ lượng hàng hoá xuất khẩu bị tồn đọng khiến cho sự cạnh tranh trong xuất khẩu vào các thị trường lớn trở nên khốc liệt hơn.

Đối với hệ thống tài chính – ngân hàng

Nếu nền kinh tế đi xuống, ngân hàng trung ương sẽ không thể sử dụng các công cụ tiền tệ để kích thích tăng trưởng kinh tế do việc làm này sẽ làm gia tăng lạm phát của quốc gia. Do đó, có thể thấy rằng năng lực trợ giúp của ngân hàng đối với nền kinh tế suy thoái gặp nhiều trở ngại. Đồng thời, lợi nhuận của nhiều ngân hàng có thể giảm, thậm chí một số ngân hàng nhỏ có thể thua lỗ; nợ xấu tăng lên; nên hệ thống ngân hàng tài chính có nguy cơ bị ảnh hưởng.

Đối với vốn đầu tư của nước ngoài

Sự suy thoái kinh tế gây ra ảnh hưởng sâu rộng đến thị trường tài chính, làm cho chi phí vốn tăng cao hơn. Các nhà đầu tư và các quỹ đầu tư nước ngoài sẽ gặp khó khăn hơn trong việc huy động vốn, hoặc có thái độ thận trọng hơn trong việc đầu tư khi các thị trường lớn mà họ đang đầu tư gặp khó khăn. Có thể các nhà đầu tư nước ngoài sẽ rút vốn khỏi các thị trường đang suy thoái để cứu vãn cho công ty mẹ tại những thị trường lớn hơn.

Khi các ngân hàng gặp khó khăn, nhiều hợp đồng vay vốn sẽ không được ký kết hoặc không thể giải ngân, dẫn đến việc thị trường xuất khẩu có thể bị thu hẹp và dòng vốn chảy vào thị trường giảm sút không thể tránh khỏi.

Về hoạt động của thị trường chứng khoán

Sự suy thoái kinh tế ảnh hưởng lớn tới xuất khẩu, các khoản vay ngắn hạn của các ngân hàng, cũng như hoạt động của các tổ chức tài chính và tín dụng. Vì vậy, các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán sẽ không thể tránh khỏi những tác động tiêu cực, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu, gây ra sự giảm giá của cổ phiếu.

Đồng thời, suy thoái kinh tế cũng tác động mạnh mẽ đến tâm lý của các nhà đầu tư chứng khoán, khiến thị trường chứng khoán ngay lập tức chịu ảnh hưởng tiêu cực do nỗi lo của các nhà đầu tư trong nước.

Về thị trường Bất động sản

Thị trường Bất động sản chặt chẽ liên kết với thị trường vốn và tài chính. Hoạt động đầu tư kinh doanh Bất động sản đòi hỏi một lượng vốn rất lớn. Hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh Bất động sản phụ thuộc chủ yếu vào nguồn vốn bên ngoài, đặc biệt là vốn vay từ các ngân hàng và tổ chức tín dụng. Điều này là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp trong bối cảnh khủng hoảng tài chính hiện nay.

Thị trường hàng hóa và dịch vụ: Sức cầu suy giảm

Sức cầu giảm mạnh cả trong sản xuất và tiêu dùng. Trong bối cảnh kinh tế suy thoái, nhiều doanh nghiệp đã phải cắt giảm kế hoạch sản xuất kinh doanh, thu hẹp quy mô do chi phí sản xuất tăng lên đặc biệt là chi phí lãi vay ngân hàng. Các hoạt động dịch vụ cũng bị thu hẹp do giảm lượng khách du lịch.

Về giá trị đồng tiền: Đồng tiền đang yếu đi

Lạm phát gia tăng gây ra sự suy giảm nghiêm trọng về giá trị của tiền tệ quốc gia. Sự mất giá của đồng tiền có thể dẫn đến khủng hoảng kinh tế, không chỉ ảnh hưởng đến một quốc gia mà còn làm gián đoạn hoạt động xuất nhập khẩu với các quốc gia khác.

Về mặt chính trị và xã hội, tăng cường thêm vấn đề về chính trị và xã hội

Sự suy thoái kinh tế dẫn đến mức độ thất nghiệp gia tăng ở nhiều quốc gia, bất kể đó là những quốc gia đang phát triển hay chưa phát triển. Sự gia tăng thất nghiệp, khiến cho nhiều người không có việc làm và thu nhập, có thể dẫn đến các vấn đề tiêu cực về mặt chính trị và xã hội.

Xem chi tiết hơn tại Báo cáo về Kinh tế Quốc gia - Mytour