Suy tuyến thượng thận: nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết

1. Các nguyên nhân gây ra suy tuyến thượng thận

Suy tuyến thượng thận có thể phát sinh từ tình trạng bệnh trực tiếp hoặc là kết quả của các vấn đề sức khỏe khác. Việc xác định nguyên nhân của suy tuyến thượng thận là bước quan trọng để điều trị hiệu quả.

Suy tuyến thượng thận là một bệnh phổ biến

1.1. Nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận

Suy tuyến thượng thận có thể phát sinh do các vấn đề bệnh lý và tổn thương tại cơ quan này bao gồm:

• 80% trường hợp là do tự miễn.

• Bệnh lao thượng thận.

• Phá hủy tuyến thượng thận (do sử dụng một số loại thuốc như rifampicin, hoặc phẫu thuật cắt bỏ cả hai tuyến thượng thận).

• Hoại tử thượng thận do nhiễm nấm, HIV,...

• Bệnh K di căn,...

Suy tuyến thượng thận thường phát sinh do các vấn đề bệnh lý tại tuyến

1.2. Nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận thứ phát

Suy tuyến thượng thận thứ phát có thể do các nguyên nhân sau:

• Sử dụng corticoid ngoại sinh trong thời gian dài.

• Nhiễm khuẩn thâm nhiễm trong trường hợp lao.

• Ung thư di căn.

• Bất thường gen trong tuyến yên.

• Chấn thương di căn.

• Viêm tuyến yên lympho bào,...

Hiện tại, suy tuyến thượng thận không thể được chữa khỏi hoàn toàn

2. Có thể chữa được suy tuyến thượng thận không?

Suy tuyến thượng thận không phải là một tình trạng bệnh hiếm gặp. Đa số bệnh nhân cần điều trị duy trì bằng thuốc suốt đời để bổ sung hormone tuyến thượng thận bị thiếu hụt.

Điều trị suy tuyến thượng thận thường được thực hiện bằng cách sử dụng hormone thay thế, chủ yếu là dùng thuốc Corticosteroid để bổ sung cortisol và aldosterone khi cơ thể không sản xuất đủ hoặc không sản xuất được.

Các loại thuốc này có thể được sử dụng ở liều cao trong thời gian dài mà không gây ra tác dụng phụ đáng kể cho sức khỏe. Để ngăn ngừa tác động của việc sử dụng thuốc trong thời gian dài, bệnh nhân có thể cần bổ sung canxi để phòng tránh loãng xương, hoặc sử dụng thuốc an thần để hỗ trợ giảm triệu chứng mất ngủ nghiêm trọng,…

3. Phát hiện sớm suy tuyến thượng thận cấp

Suy tuyến thượng thận cấp là một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, yêu cầu can thiệp y tế ngay lập tức vì có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho tính mạng. Dấu hiệu của suy tuyến thượng thận cấp bao gồm:

Bệnh nhân mắc suy tuyến thượng thận cấp thường gặp vấn đề mất nước nghiêm trọng

• Mất nước nghiêm trọng và không phản ứng tốt với các biện pháp bù nước thông thường.

• Đổ mồ hôi một cách không kiểm soát.

• Da xanh xao, lạnh, cảm giác như bị nằm trong bóng tối.

• Bệnh nhân bị nôn mửa, tiêu chảy nghiêm trọng.

• Hít thở nhanh, khó thở, chóng mặt kèm theo cơn đau đầu có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

• Mất sức mạnh cơ thể nghiêm trọng.

• Mất ý thức.

• Buồn ngủ cực kỳ nặng.

Trong trường hợp suy tuyến thượng thận cấp, bệnh nhân cần được sớm truyền dịch bằng dung dịch muối sinh lý để duy trì đường truyền, sau đó tiêm Hydrocortison hemisuccinat, và được điều trị chuyên khoa với mục đích: cân bằng nước và điện giải, bổ sung hormone thay thế, và theo dõi tình trạng bệnh lý liên tục.

Ngoài ra, việc chẩn đoán các yếu tố nguy cơ gây suy tuyến thượng thận cấp là cần thiết để phòng ngừa tái phát, thường gặp như nhiễm trùng hoặc sốc. Các triệu chứng hoặc bệnh liên quan cũng cần được điều trị để tránh nguy cơ đến tính mạng như: viêm phổi, viêm đường hô hấp, sốt, tiêu chảy,…

Khi tình trạng suy tuyến thượng thận cấp đã qua, việc theo dõi các dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân là cần thiết, và cần xử lý kịp thời nếu có dấu hiệu tái phát. Bệnh nhân cũng cần được chăm sóc, điều trị để cải thiện tình trạng sức khỏe, bổ sung vitamin cần thiết và các thuốc bảo vệ gan, hô hấp,…

Trong 24 giờ đầu tiên sau khi phát hiện suy tuyến thượng thận cấp, là giai đoạn nguy hiểm, bệnh nhân cần phải được theo dõi và nhập viện để kiểm tra mỗi 4 - 6 giờ để đánh giá tình trạng sức khỏe do có thể xảy ra tình trạng mất nước, sốt cao, mất tri giác, loạn nhịp tim,… bất cứ lúc nào.

Bệnh nhân mắc suy tuyến thượng thận cấp cần được nhập viện để theo dõi

Sự thành công của việc điều trị suy tuyến thượng thận phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: phản ứng với thuốc điều trị, tình trạng sức khỏe và bệnh lý đi kèm, sự tuân thủ điều trị của bệnh nhân,… Để cải thiện tình hình, điều quan trọng là tăng cường sức khỏe bản thân và tuân thủ liệu pháp của bác sĩ. Suy tuyến thượng thận có thể yêu cầu sử dụng thuốc suốt đời để bù lượng hormone thiếu hụt.

4. Người mắc suy tuyến thượng thận nên ăn gì?

Để hỗ trợ điều trị hiệu quả, người mắc suy tuyến thượng thận cần tuân thủ chế độ ăn khoa học và hợp lý. Dưới đây là một số lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng dành cho người mắc suy tuyến thượng thận:

4.1. Ăn đồ giàu protein

Người mắc suy tuyến thượng thận sẽ thiếu hụt glucose trong cơ thể. Do đó, thực đơn hàng ngày cần phải bổ sung protein và chất béo lành mạnh, bởi chúng là nguồn năng lượng có thể chuyển hóa thành glucose, giúp cơ thể hoạt động bình thường.

Các thực phẩm giàu protein như cá, thịt, trứng,...

4.2. Các thực phẩm giàu vitamin C

Hệ miễn dịch suy yếu và cảm giác mệt mỏi liên tục là những dấu hiệu thường gặp ở người mắc suy tuyến thượng thận. Do đó, khẩu phần ăn hàng ngày cần bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C như xoài, táo, cam, đu đủ,... Dưỡng chất này giúp tăng cường hệ miễn dịch, tăng cường sản xuất cortisol cho cơ thể.

4.3. Các thực phẩm giàu vitamin nhóm B

Vitamin nhóm B, đặc biệt là vitamin B5 và B6, là những dưỡng chất quan trọng tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất hormone của tuyến thượng thận. Vitamin nhóm 5 thường được tìm thấy nhiều trong các loại đậu, bơ, yến mạch,...

4.4. Uống đủ nước

Người mắc suy tuyến thượng thận cần đảm bảo cung cấp đủ lượng nước cho cơ thể hàng ngày. Ngoài việc uống nước lọc, họ có thể bổ sung nước từ rau củ, trà, nước ép hoa quả để duy trì sức khỏe.