Các sự cố gần đây liên quan đến sự rối loạn không khí trong quá trình di chuyển bằng đường hàng không đã đặt ra câu hỏi về hiện tượng thời tiết đầy thách thức này. Và dưới đây là những điều chúng ta hiểu về nó.
Sự rối loạn không khí là gì?
Sự rối loạn không khí là sự chuyển động không ổn định của không khí do các biến đổi về tốc độ và hướng gió, như là sóng tia, bão và các hiện tượng thời tiết cực đoan. Nó có thể đa dạng về mức độ, gây ra thay đổi từ nhỏ đến đáng kể về độ cao và tốc độ của không khí.
Thực tế, sự rối loạn không khí không chỉ liên quan đến điều kiện thời tiết khắc nghiệt mà còn có thể xảy ra khi bầu trời dường như yên bình. Và nó có thể không rõ ràng trước cả mắt và radar thời tiết.
Có bốn mức độ rối loạn: nhẹ, trung bình, nghiêm trọng và cực đoan. Theo Cơ quan Thời tiết Quốc gia Hoa Kỳ, trong trường hợp của sự rối loạn cực đoan, phi công có thể mất kiểm soát máy bay và thậm chí gây hỏng cấu trúc của máy bay.
Sự rối loạn không khí, hay còn được gọi là nhiễu động không khí, là hiện tượng chuyển động hỗn loạn của không khí trong một vùng cụ thể của bầu khí quyển. Nó có thể gây ra rung lắc, động cơ cho máy bay khi bay, gây nên sự bất an và lo lắng cho nhiều hành khách.
Nhiễu loạn không khí có thể dẫn đến thương vong trên các chuyến bay?
Trên các chuyến bay quốc tế theo lịch trình, trường hợp tử vong trực tiếp do nhiễu loạn không khí là rất hiếm. Phi công thường có thể cảnh báo trước về hầu hết các loại nhiễu loạn và đảm bảo tất cả mọi người trên máy bay đều được thắt dây an toàn.
Trên các máy bay tư nhân hoặc máy bay thương mại nhỏ hơn, thương vong nghiêm trọng hoặc tử vong xảy ra thường xuyên hơn, Ban An toàn Giao thông Quốc gia Hoa Kỳ ghi nhận hơn 100 người bị thương và hàng chục người chết chỉ trong hơn một thập kỷ trên các chuyến bay nội địa, mặc dù các trường hợp tử vong chủ yếu xảy ra khi có nhiễu loạn, khiến máy bay rơi.
Trên các máy bay lớn hơn, nhiễu loạn có nguy cơ gây thương vong ở đầu hoặc các thương vong khác cho những người có thể bị văng ra khỏi cabin nếu không được thắt dây an toàn hoặc bị các mảnh vụn bay vào, trong đó, phi hành đoàn là những người có nguy cơ đặc biệt và có số lượng thương vong lớn nhất.
Nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng nhiễu loạn không khí đang gia tăng và sự thay đổi này là do biến đổi khí hậu, đặc biệt là lượng khí thải carbon dioxide tăng cao ảnh hưởng đến các dòng không khí.
Paul Williams, giáo sư khoa học khí quyển tại Đại học Reading ở Anh, đã nghiên cứu về nhiễu loạn trong hơn một thập kỷ. Nghiên cứu của ông đã phát hiện rằng sự nhiễu loạn không khí rõ ràng, xảy ra thường xuyên nhất ở độ cao lớn và vào mùa đông và có thể tăng gấp ba lần vào cuối thế kỷ này. Ông nói rằng loại nhiễu loạn này đang gia tăng trên khắp thế giới ở mọi độ cao chuyến bay.
Nghiên cứu của Paul Williams cho thấy rằng chúng ta có thể gặp phải những chuyến bay bất ổn và 'gập ghềnh' hơn trong những năm tới, điều này có thể gây ra nhiều thương vong cho hành khách và phi hành đoàn.
Làm thế nào để đo và theo dõi sự nhiễu loạn không khí?
Các chuyên gia khí tượng sử dụng nhiều phương pháp, từ thuật toán đến vệ tinh và radar, để dự báo chi tiết về điều kiện hàng không như khí lạnh, tốc độ gió, cơn bão và nhiễu loạn. Họ đánh dấu địa điểm và thời điểm mà nhiễu loạn có thể xảy ra.
Theo Jennifer Stroozas, một nhà khí tượng tại Trung tâm Thời tiết Hàng không của Cơ quan Thời tiết Quốc gia Hoa Kỳ, nhiễu loạn không khí “chắc chắn là một trong những điều khó dự đoán”.
Sử dụng các dự báo này, cùng với sự hướng dẫn từ kiểm soát viên không lưu, phi công cố gắng tránh các khu vực nhiễu loạn bằng cách điều chỉnh độ cao để tìm đường đi thuận lợi nhất. Điều này có thể đòi hỏi bay ở độ cao cao hơn hoặc thấp hơn so với dự đoán ban đầu của các nhà dự báo.
Robert Sumwalt, người đã từng là chủ tịch của Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia Hoa Kỳ, hiện đang làm việc tại trung tâm an toàn hàng không mới tại Đại học Hàng không Embry-Riddle, nhấn mạnh rằng không thể dự đoán hoặc ngăn chặn mọi tình huống hỗn loạn trong khi nhiễu loạn không khí xảy ra.
Có cần phải lo lắng khi ngồi trên một chuyến bay đi qua vùng nhiễu loạn không khí?
Mặc dù sự nhiễu loạn không khí có thể gây ra một số tình huống không thoải mái và bất ổn đối với hành khách trên một chuyến bay, nhưng nguy cơ gây ra thương tích nghiêm trọng hoặc tệ hơn là rất hiếm khi xảy ra trên các hãng hàng không thương mại lớn.
Mặc dù máy bay được thiết kế để chịu đựng các điều kiện khắc nghiệt và hiếm khi máy bay thương mại lớn bị hỏng về cấu trúc do nhiễu loạn không khí.
Tuy nhiên, nhiễu loạn có thể khiến cho hành khách và thành viên phi hành đoàn bị văng ra khỏi ghế ngồi ban đầu, có thể gây ra thương tổn nghiêm trọng như gãy xương và xuất huyết. Nhiều chuyên gia nhấn mạnh rằng việc ngồi yên và thắt dây an toàn trong suốt chuyến bay là biện pháp tốt nhất để giảm thiểu rủi ro.
Và điều này trở nên rõ ràng hơn sau sự kiện bi thảm trên chuyến bay SQ321 của Singapore Airlines vào thứ ba vừa qua (dẫn đến cái chết của một hành khách người Anh và nhiều người khác bị thương). Tình huống tương tự đã xảy ra vào năm 1997, trên chuyến bay của United Airlines từ Tokyo đến Honolulu.
Tham khảo: Nytimes; Theguardian