Tác động của suy giáp nguyên phát đối với cơ thể như thế nào?

1. Suy giáp nguyên phát là gì?

Suy giáp có thể xuất hiện ở mọi đối tượng, nhưng thường gặp nhất ở người già, và tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ cao hơn nam giới. Có nhiều nguyên nhân gây ra suy giáp, nhưng chủ yếu chia thành hai nhóm là nguyên nhân nguyên phát và nguyên nhân thứ phát.

Suy giáp nguyên phát thường phát sinh ở người cao tuổi

Cụ thể, suy giáp nguyên phát là do các nguyên nhân bệnh lý tại tuyến giáp hoặc hormone kích thích hoạt động của tuyến giáp TSH tăng lên. Phổ biến nhất là do nguyên nhân tự miễn dịch trong viêm tuyến giáp Hashimoto, kết hợp với bệnh lý khác như bướu cổ. Bệnh tiến triển dần khiến tuyến giáp co lại, xơ hóa và mất chức năng.

Suy giáp nguyên phát cũng thường phát sinh sau điều trị khu vực cổ, đặc biệt là sau phẫu thuật cưỡng giáp, bướu cổ hoặc điều trị ung thư bằng iod phóng xạ. Tuyến giáp bị tổn thương và chức năng suy giảm trong trường hợp này khó có thể phục hồi. Điều trị quá liều propylthiouracil có thể giảm nồng độ iodide nhưng sẽ phục hồi sau điều trị.

Bướu cổ có thể phát triển do chế độ ăn uống thiếu iốt dẫn đến giảm tổng hợp hormone tuyến giáp. Thiếu iốt nặng có thể gây suy giáp hoặc suy giáp bẩm sinh cho trẻ nhỏ. Suy giáp bẩm sinh sẽ gây khuyết tật trí tuệ, vì vậy phụ nữ mang thai cần đảm bảo hấp thu đủ iốt trong thai kỳ.

Suy giáp nguyên phát do thiếu hụt iod có thể xảy ra

Suy giáp cũng có thể phát triển do bệnh nhân sử dụng lithium để điều trị, làm giảm phóng thích hormone của tuyến giáp. Tình trạng tương tự cũng xảy ra khi sử dụng thuốc chứa iod hoặc amiodarone, ức chế hấp thu iod và tổng hợp hormone. Bệnh nhân điều trị xạ trị cao trong ung thư thanh quản hoặc u lympho Hodgkin có nguy cơ suy giảm chức năng tuyến giáp cao, cần tái khám đánh giá chức năng tuyến giáp sau điều trị thường xuyên.

Ngược lại với suy giáp nguyên phát, suy giáp thứ phát xảy ra do thiếu hụt hormone kích thích tuyến giáp là TRH ở vùng dưới đồi hoặc TSH ở vùng tuyến yên. Suy giáp thứ phát cần điều trị từ hormone kích thích bị thiếu hụt, có thể kết hợp với bệnh lý tuyến giáp gây suy giáp nguyên phát, làm điều trị trở nên khó khăn hơn.

2. Tác động của suy giáp nguyên phát đối với cơ thể như thế nào?

Nhìn chung, triệu chứng suy giáp nguyên phát thường không rõ ràng, khó phát hiện nhưng lại ảnh hưởng đến hoạt động của nhiều cơ quan. Tùy thuộc vào mức độ thiếu hụt hormone tuyến giáp mà tác động đến cơ thể bệnh nhân khác nhau, cụ thể như sau:

2.1. Suy giáp ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa

Hormone tuyến giáp tham gia vào nhiều hoạt động chuyển hóa, thiếu hụt hormone này thường gây ra tình trạng hạ thân nhiệt, cảm giác lạnh lẽo, tăng cân do dư nước và giảm quá trình chuyển hóa.

Người mắc suy giáp thường có khả năng chịu lạnh kém

2.2. Suy giáp ảnh hưởng đến tâm trạng

Bệnh nhân có thể trải qua từ trạng thái nhẹ đến nặng của việc mất trí nhớ, da bị nhăn nheo, sự thay đổi về tính cách hoặc rối loạn tâm thần.

2.3. Suy giáp ảnh hưởng đến hệ thần kinh

Thiếu hụt hormone tuyến giáp thường làm chậm quá trình phục hồi của các phản xạ cơ bắp, gây ra tình trạng đau mỏi, quên, cảm giác lạ lẫm ở đầu ngón tay và ngón chân do sự tích tụ protein trong các cơ quan liên quan.

2.4. Suy giáp ảnh hưởng đến da

Da của những người mắc suy giáp nguyên phát thường bị khô, nứt nẻ, bong tróc, có vảy, nổi mụn, và mất độ đàn hồi. Tóc cũng khô, mỏng và dễ gãy hơn, lưỡi có thể sưng lên do sự tích tụ protein trong niêm mạc.

2.5. Suy giáp ảnh hưởng đến mắt

Thiếu hụt hormone tuyến giáp có thể gây sưng phù ở mắt do sự tích tụ của chondroitin sulfat hoặc axit hyaluronic mucopolysaccharides, làm giảm khả năng di chuyển của mí mắt.

2.6. Suy giáp ảnh hưởng đến sức khỏe phụ nữ

Phụ nữ mắc suy giáp nguyên phát có thể trải qua rối kinh, hoặc kinh nguyệt thất thường.

2.7. Suy giáp ảnh hưởng đến tim mạch

Giảm hormone tuyến giáp có thể dẫn đến nhịp tim chậm, và các hình ảnh chẩn đoán thấy tim to do cơ bắp giãn nở kết hợp với sự tích tụ chất lỏng bên ngoài tim.

2.8. Suy giáp ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa

Triệu chứng táo bón có thể phát sinh ở những người mắc suy giáp thứ phát.

Bệnh nhân suy giáp nguyên phát thường gặp vấn đề về táo bón

2.9. Dấu hiệu khác

Có những dấu hiệu khác ít gặp hơn do suy giáp nguyên phát như: giọng nói khàn, nói chậm do ảnh hưởng chức năng ngôn ngữ, viêm màng phổi hoặc đau bụng,…

Do đó, suy giáp nguyên phát thường ảnh hưởng đồng thời đến nhiều cơ quan nội tạng và quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Triệu chứng của bệnh có thể xuất hiện ở nhiều bộ phận, không có liên quan đến nhau, gây khó khăn trong quá trình chẩn đoán.

3. Các phương pháp điều trị suy giáp nguyên phát

Mục tiêu của việc điều trị suy giáp nguyên phát là bổ sung hormone thiếu hụt thông qua việc sử dụng thuốc hormone thay thế, đưa cơ thể trở lại trạng thái bình thường. Việc chẩn đoán và xác định nguyên nhân cũng như mức độ thiếu hụt hormone tuyến giáp là quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Hiện có nhiều loại hormone tuyến giáp khác nhau được sử dụng để điều trị thay thế, chủ yếu là dạng bổ sung T4 tổng hợp, T3 tổng hợp hoặc kết hợp cả hai.

Bệnh nhân mắc suy giáp nguyên phát và cùng có vấn đề về tim sẽ được kiểm tra với liều hormone tuyến giáp bổ sung thấp trước khi đặt vào liều điều trị chuẩn. Phụ nữ mang thai cũng có thể được sử dụng hormone bổ sung nếu suy giáp ảnh hưởng, để đảm bảo sức khỏe cho mẹ và sự phát triển của thai nhi.

Các dấu hiệu của suy giáp nguyên phát ở người cao tuổi thường khó nhận biết hơn, và dễ bị nhầm lẫn với các triệu chứng của quá trình lão hóa không đặc hiệu. Vì vậy, việc chẩn đoán và điều trị thường bị trì hoãn, dẫn đến sự tiến triển nặng hơn của các triệu chứng thần kinh và tâm thần ở những bệnh nhân này.

Điều trị suy giáp nguyên phát bằng cách bổ sung hormone tuyến giáp

Do đó, suy giáp nguyên phát ít phổ biến hơn so với suy giáp thứ phát, và việc điều trị chủ yếu tập trung vào điều trị bệnh lý tại tuyến giáp và bổ sung hormone tuyến giáp thiếu hụt. Trong trường hợp chức năng tuyến giáp không được phục hồi, bệnh nhân có thể cần phải sử dụng hormone tuyến giáp liên tục suốt đời.