Hoàng đằng, một loại dược liệu vị đắng, thường được sử dụng trong các bài thuốc Đông y để điều trị tiêu chảy, viêm nhiễm ngoài da, thanh nhiệt... Bài viết dưới đây sẽ nói rõ hơn về đặc điểm cũng như tác dụng của hoàng đằng.

Cây hoàng đằng thường mọc ở vùng đất ẩm ướt, chủ yếu tại miền núi phía Bắc và Nghệ An. Với vị đắng và tính hàn, cây có thân dây leo to, lá cứng và nhẵn. Hoa màu vàng lục mọc thành chùm dài, quả xoan khi chín có màu vàng.

Phần thân già và rễ của cây được sử dụng để làm thuốc. Chúng được thu hoạch vào mùa thu, khoảng tháng 8 - 9 hàng năm, sau đó được chế biến bằng cách rửa sạch, cạo vỏ, và phơi khô.

Trong thân cây hoàng đằng, có các thành phần như Izoquinolein, Berberin, Jatrorrhizin, Palmatin, Columbamin.

Theo y học cổ truyền, hoàng đằng có tác dụng thanh nhiệt, tiêu viêm và sát trùng ngoài da.

• Kết hợp với thảo dược khác để chữa đau mắt, tiêu chảy, sốt rét, viêm tai chảy mủ, ngứa ngoài da, làm thuốc bổ.
• Đối phó với nhiệt độ cơ thể tăng, bệnh gan.
• Rễ hoàng đằng được sử dụng ngoại viêm ngoại da, chữa mụn nhọt, bỏng.
• Thân và lá hoàng đằng nấu nước tắm giúp giảm đau lưng, làm sạch vết thương.

Theo nghiên cứu y học hiện đại, hoàng đằng có những tác dụng:

• Ngăn ngừa xơ vữa động mạch, tăng tính đàn hồi cho máu, bảo vệ tim mạch.
• Ức chế sự phát triển của phản ứng viêm.
• Giảm chất béo triglyceride trong gan.
• Giảm lượng cholesterol trong máu.
• Kích thích hoạt động co bóp, giãn nở của tim.
• Ức chế vi khuẩn, hỗ trợ điều trị tiêu chảy, viêm kết mạc do nhiễm khuẩn.
• Chống sốc và bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương.

Hiện nay, một số sản phẩm chức năng hỗ trợ điều trị tim mạch sử dụng các dược chất từ hoàng đằng.

Trong hoàng đằng, palmatin có tác dụng:

• Ức chế vi khuẩn đường ruột, mặc dù hiệu quả thấp hơn các loại kháng sinh thông thường.
• Chống nấm, đặc biệt là nấm gây viêm nhiễm âm đạo.
• Palmatin giúp kiểm soát rối loạn nhịp tim và hạ huyết áp ở những người có huyết áp cao.

Trị viêm ruột kiết lỵ:

• 14g hoàng đằng, 20g lá mô, 20g cỏ sữa lá lớn.
• Chế biến: Sắc cùng 1 bát nước trong 20 phút, uống 1 thang/ngày khi thuốc còn ấm.

Trị đau mắt đỏ có màng:

• 4g hoàng đằng, 2g phèn chua.
• Chế biến: Tán nhỏ và chưng cách thủy với nước, lọc nước và nhỏ mắt 2 lần/ngày.

Trị viêm tai có mủ:

• 20g hoàng đằng, 10g phù phỉ.
• Chế biến: Tán nhỏ và bôi vào tai 2-3 lần/ngày.

Điều trị viêm đường tiết niệu, viêm phế quản, viêm gan virus, viêm tai trong:

• 10g hoàng đằng, 10g mộc thông, 10g huyết dụ.
• Chế biến: Sắc với 1 lít nước, chia thành 3 lần uống.

Điều trị vàng da do bệnh gan:

• 25g hoàng đằng, 25g cây xạ vàng.
• Chế biến: Sắc nước uống hàng ngày.

Điều trị kiết lỵ, tiêu chảy:

• Sử dụng rễ hoàng đằng, pha 10g bột với nước ấm để uống hàng ngày.

Trị nổi mụn nhiều do nóng trong ở trẻ em:

• Nấu nước tắm từ thân và rễ hoàng đằng cho trẻ tắm 1-2 lần/ngày.

Chữa viêm lở, chảy nước ở kẽ chân:

• 15g hoàng đằng, 10g kha tử.
• Chế biến: Giã nhỏ, sắc nước và ngâm chân 1-2 lần/ngày.

Điều trị viêm đường tiết niệu, viêm âm đạo, tiểu ra máu:

• 10g hoàng đằng, 10g mộc thông, 10g huyết dụ.
• Chế biến: Sắc nước đun lấy nước uống.

• Không tự y áp dụng hoàng đằng cho việc điều trị bệnh, sử dụng không đúng cách có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn. Hãy tuân thủ chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng.
• Người mắc bệnh do hàn hoặc có huyết hàn không nên sử dụng hoàng đằng do có tính chất hàn.

Summarily, hoàng đằng là một dược liệu vị đắng, được sử dụng trong các bài thuốc Đông y điều trị tiêu chảy, viêm nhiễm ngoài da, thanh nhiệt,... Tuy nhiên, trước khi sử dụng hoàng đằng để điều trị bệnh, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.