Tắc nghẽn ống khí - Nguyên nhân và cách chẩn đoán

1. Tắc nghẽn ống khí là gì?

Ống khí là một phần của hệ thống hô hấp, có vai trò quan trọng trong việc đưa khí vào phổi. Trong cơ thể, ống khí bắt đầu từ nơi phân chia của khí quản (ở mức độ ngang đốt sống thứ 4 và thứ 5), sau đó chia thành các nhánh nhỏ đi sâu vào phổi và tạo thành cây ống khí. Trong đó, ống khí trái và ống khí phải đều chịu trách nhiệm đưa khí vào phổi.

Minh họa sự khác biệt giữa phế quản bình thường và phế quản bị giãn

Tắc nghẽn ống khí là tình trạng tăng kích thước không đảo ngược của một hoặc nhiều ống khí kèm theo phá hủy vách của chúng. Điều này có thể được hiểu là các ống khí trong phổi bị tổn thương và mất đi khả năng co giãn do tác động của vi khuẩn hoặc chất nhầy. Dần dần, tình trạng tắc nghẽn ống khí trở nên khó khắc phục. Nguy hiểm hơn, các ống khí bị tắc nghẽn có thể tạo thành các ổ bệnh, gây ra các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp mạn tính, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

2. Các nguyên nhân gây ra tình trạng tắc nghẽn ống khí

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng tắc nghẽn ống khí ở con người như: bẩm sinh, di truyền và do mắc phải các bệnh nhiễm trùng phổi và đường hô hấp.

Do các vấn đề bẩm sinh

Nếu những người sinh ra đã mắc phải vấn đề về phổi ngoại vi không phát triển đủ, có thể dẫn đến tình trạng các phế quản bị giãn. Ngoài ra, nếu người bệnh đã mắc phải hội chứng Rối loạn vận động nhung mao nguyên phát (Primary Ciliary Dyskinesia Syndrome), cũng sẽ gây ra tình trạng giãn phế quản kèm theo các loại bệnh khác như viêm xoang

Một số người sinh ra có thể mắc phải hội chứng Mounier-Kuhn, khi mắc phải hội chứng này, sẽ gặp khuyết tật về tổ chức liên kết ở thành phế quản, làm cho khí phế quản bị phì đại, gây ra tình trạng giãn phế quản. Ngoài ra, nếu ai mắc phải hội chứng móng tay vàng bẩm sinh, cũng dễ bị căn bệnh này, vì bị giảm sản sinh hệ thống bạch huyết gây ra phù bạch huyết nguyên phát.

Do mắc phải các bệnh nhiễm trùng phổi và đường hô hấp 

Tình trạng giãn phế quản cũng xảy ra ở những người mắc phải các bệnh liên quan đến đường hô hấp kéo dài như nhiễm khuẩn đường hô hấp, viêm xoang, viêm mũi,... Bên cạnh đó, nếu người bệnh có tiền sử bị các bệnh nhiễm trùng đường phổi như viêm phổi, ho gà, sởi, phổi bị nhiễm nấm,... cũng sẽ gây ra tình trạng viêm nhiễm ở phế quản. Bệnh tái phát nhiều lần, dịch nhầy ứ đọng kéo dài khiến cho các sợi cơ của các ống phế quản bị giãn rộng. Đặc biệt, khi mắc phải các bệnh nhiễm trùng phổi hay đường hô hấp cũng sẽ có biểu hiện ho có đờm, tạo áp lực lên khu vực phổi và phế quản, làm cho tình trạng giãn phế quản trở nên nặng hơn.

Một số nguyên nhân khác 

Các vấn đề về tình trạng giãn phế quản dễ xảy ra đối với những người thường xuyên tiếp xúc với môi trường độc hại, nơi có nhiều hóa chất và khói bụi ô nhiễm. Nếu tiếp tục tiếp xúc với không khí ô nhiễm này trong thời gian dài, sẽ gây tổn thương, loét và mòn các ống phế quản, hoặc gây ra tình trạng ho kèm đờm, tạo áp lực trong ống phế quản, dẫn đến tình trạng giãn phế quản. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương cho thành phế quản ở người và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Làm việc và sinh sống trong môi trường ô nhiễm trong thời gian dài cũng có thể gây ra giãn phế quản

Ngoài ra, những người bị suy giảm hệ miễn dịch như người mắc bệnh HIV/AIDS cũng dễ bị giãn phế quản. Đặc biệt, đối với trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch yếu, thiếu hụt Gama-Globulin máu cũng dễ bị giãn ống phế quản.

3. Tình trạng giãn phế quản có những dấu hiệu như thế nào?

Biểu hiện của bệnh giãn phế quản có thể đa dạng, phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh. Tuy nhiên, hầu hết các bệnh nhân mắc bệnh đều có một số dấu hiệu chính như sau:

- Ho có đờm thường xuyên và kéo dài trong nhiều tháng liên tục. Người bệnh thường ho dai dẳng và thường khạc ra nhiều đờm có mủ. Một số người còn có biểu hiện ho ra máu, đặc biệt khi ho ra máu thường đi kèm với sốt, là dấu hiệu của nhiễm trùng cấp ở phế quản.

Ho kéo dài và khạc ra đờm có mủ thường là biểu hiện phổ biến khi mắc bệnh giãn phế quản

- Có tiếng thở khác so với người bình thường, thường ngắn và nghe như tiếng rít, tiếng khò khè gây khó chịu.

- Cảm giác đau, tức ngực cũng là một trong những dấu hiệu thường gặp của bệnh.

- Mắc bệnh từ lâu, dù là người lớn hay trẻ em cũng có biểu hiện mệt mỏi, uể oải, chán ăn, giảm cân. 

4. Phương pháp chẩn đoán

Khám lâm sàng

Bệnh nhân sẽ được kiểm tra các triệu chứng thông thường như: ho kéo dài, khạc ra đờm có nhầy mủ mỗi ngày, sốt và ho ra máu,… Ngoài ra, bác sĩ còn sử dụng ống nghe kiểm tra phổi, nếu nghe thấy phổi có tiếng rít, bệnh nhân thở nông,… thì sẽ nghi ngờ bị giãn phế quản. Tuy nhiên, đây chỉ là kết luận sơ bộ dựa trên các dấu hiệu của bệnh để xác định có cần các phương pháp kiểm tra cận lâm sàng để đảm bảo 100% kết quả của bệnh.

Khám lâm sàng chi tiết

Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn thực hiện các phương pháp khám lâm sàng như sau:

X-quang ngực: Nếu bệnh nhân mắc giãn phế quản với các triệu chứng ho, đờm có nhầy mủ, hình ảnh từ tia X-quang sẽ phản ánh các dấu hiệu bất thường như viêm nhiễm ở phổi, các mạch máu tăng cường do viêm xung quanh các ống phế quản,...

CT scan (chụp cắt lớp ngực): Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hàng đầu để xác định có bệnh giãn phế quản hay không và định vị các nhánh phế quản bị giãn.

Ngoài ra, còn thực hiện một số thăm dò khác như đo chức năng hô hấp của bệnh nhân và xét nghiệm các chỉ số máu như IgG, IgM và IgA,...

Kiểm tra và thăm khám nếu có nghi ngờ về giãn phế quản tại Mytour