Buzz
Đối với tác giả và tác phẩm 'Chữ người tử tù' trong sách Ngữ văn lớp 10 Kết nối tri thức, được trình bày chi tiết về bố cục, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, dàn ý,...
Tác giả và tác phẩm: 'Chữ người tử tù' - Ngữ văn lớp 10 Kết nối tri thức
I. Tác giả của văn bản 'Chữ người tử tù'
1. Tiểu sử - Cuộc đời
- Nguyễn Tuân (1910 – 1987), quê ở làng Mọc, phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
- Ông sinh ra trong một gia đình theo trường phái Nho, thời kỳ mà Hán học đang dần suy tàn.
- Trong năm 1929, khi đang theo học tại Thành Chung Nam Định, ông đã bị đuổi học.
- Sau đó, ông phải nhập tù vì vượt biên sang Thái Lan mà không có giấy phép.
- Sau khi ra khỏi tù, ông bắt đầu sự nghiệp văn chương.
- Năm 1945, ông tích cực tham gia vào phong trào cách mạng và kháng chiến.
- Từ năm 1948 đến năm 1957, ông giữ chức Tổng thư ký của Hội nhà văn Việt Nam.
2. Sự nghiệp văn học của ông
a. Các tác phẩm nổi bật
- Các tác phẩm đáng chú ý của ông bao gồm: Vang bóng một thời, Cảnh sắc và hương vị đất nước, Tùy bút Sông Đà, Ngọn đèn dầu lạc,....
b. Phong cách nghệ thuật của ông
- Nguyễn Tuân có một phong cách nghệ thuật đặc biệt và sâu sắc:
+ Trước Cách mạng tháng Tám, phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân có thể tóm gọn trong một từ 'ngông': mỗi bức tranh văn học của ông đều muốn thể hiện tài năng, sự tinh tế. Và mọi thứ được mô tả từ góc độ thẩm mỹ. Ông tìm kiếm vẻ đẹp của quá khứ còn tồn tại gọi là Vang bóng một thời.
+ Sau Cách mạng tháng Tám, ông không phân biệt quá khứ và hiện tại. Theo ông, vẻ đẹp tồn tại ở cả quá khứ, hiện tại và tương lai; tài năng có ở cả cá nhân và cộng đồng.
+ Nguyễn Tuân theo đuổi 'chủ nghĩa phiêu lưu'. Vì vậy, ông là nhà văn của những cá tính phi thường, của những cảm xúc mãnh liệt, và những phong cảnh tuyệt vời.
II. Khám phá tác phẩm Chữ người tử tù
1. Thể loại:
Chữ người tử tù thuộc thể loại truyện ngắn
2. Nguồn gốc và hoàn cảnh sáng tác:
Tác phẩm ban đầu được đặt tên là Dòng chữ cuối cùng và được xuất bản năm 1939 trên tạp chí Tao đàn. Sau đó, nó được tuyển chọn và xuất bản trong tập Vang bóng một thời.
3. Phong cách biểu đạt:
Văn bản Chữ người tử tù sử dụng phong cách biểu đạt là tự sự
4. Tóm tắt:
Tử tù Huấn Cao là người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống lại triều đình. Trước khi bị hành quyết, ông bị giam giữ tại một nhà tù. Biết rằng trong số những người bị giam có ông Huấn Cao, một người nổi tiếng về việc viết chữ đẹp, viên quản ngục đã ra lệnh cho người dọn dẹp phòng giam nơi Huấn Cao và các đồng chí của ông sẽ ở. Trong thời gian ông Huấn Cao ở trong tù, viên quản ngục đã ân cần đối xử với ông và các đồng chí của ông. Sở thích của viên quản ngục là được sở hữu một bản chữ do Huấn Cao viết. Ban đầu, Huấn Cao đã tỏ ra lạnh lùng, nhưng khi hiểu được lòng tốt của viên quản ngục, ông quyết định viết chữ vào đêm trước khi bị hành quyết. Trong đêm đó, tay viết của ông Huấn Cao như múa rồng trên tấm giấy trắng, trong khi viên quản ngục và thầy thơ đứng kính trọng bên cạnh. Sau khi viết xong, Huấn Cao khuyên viên quản ngục về quê nhà để giữ cho tâm trí luôn trong sáng. Viên quản ngục nghe theo lời khuyên của ông một cách kính trọng 'Kẻ mê muội này xin bái lạy'.
5. Cấu trúc:
Truyện Chữ người tử tù được chia thành 3 phần:
- Phần 1 (Từ đầu đến 'để mai ta dò ý tứ hắn ra sao rồi sẽ liệu'): Cuộc trò chuyện giữa viên quản ngục và thầy thơ
- Phần 2 (Tiếp theo đến 'thiếu chút nữa ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ'): Tấm lòng biệt đãi của viên quản ngục
- Phần 3 (Phần còn lại): Cảnh viết chữ
6. Ý nghĩa nội dung:
Nguyễn Tuân đã thành công trong việc mô tả hình tượng của Huấn Cao - một người tài năng, có tấm lòng trong sáng và tính cách kiên định. Qua đó, nhà văn đã truyền đạt quan điểm về vẻ đẹp, khẳng định sức mạnh bất tử của vẻ đẹp và tiết lộ bí mật về tình yêu nước.
7. Giá trị nghệ thuật:
Tác phẩm thể hiện sự tài năng của Nguyễn Tuân trong việc tạo ra những tình huống truyện độc đáo; nghệ thuật xây dựng cảnh, phác họa tính cách nhân vật, tạo ra không khí cổ kính, trang trọng; sử dụng kỹ thuật đối lập và ngôn ngữ phong phú để tạo ra hình ảnh...
III. Khám phá chi tiết tác phẩm Chữ người tử tù
a. Tình huống truyện đặc biệt
- Huấn Cao - một người bị kết án tử hình và viên quản ngục tình cờ gặp nhau và trở thành bạn tốt trong một tình huống đặc biệt: nhà tù nơi quản ngục làm việc.
- Tình huống độc đáo này đã làm nổi bật hình tượng của Huấn Cao, làm rõ tấm lòng nhân ái của viên quản ngục và thể hiện sâu sắc chủ đề của tác phẩm: ca ngợi vẻ đẹp và cái thiện có thể chiến thắng tà ác ngay cả trong bóng tối, nơi tà ác thường trị vững.
b. Tính cách của nhân vật
* Nhân vật Huấn Cao
- Huấn Cao được mô tả là một nghệ sĩ tài năng
+ Sở hữu khả năng viết chữ rất nhanh và đẹp. Mỗi nét chữ của Huấn Cao đều thể hiện khát vọng và hoài bão sâu sắc
+ 'Có được bức chữ của ông Huấn là có được một kho báu trong đời'
⇒ Ca ngợi tài năng của Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã phản ánh triết lý nghệ thuật của mình: tôn trọng những con người tài ba, trân trọng nghệ thuật viết chữ truyền thống của dân tộc
- Là một anh hùng mang đầy khí phách và kiêu hãnh
+ Bày tỏ rõ qua những hành động: dỗ gượng, không thay đổi dưới bất kỳ hoàn cảnh nào
+ Dù gặp phải bất kỳ tình huống nào, thái độ khí phách và kiêu hãnh ấy vẫn không đổi
- Là người mang trong mình phẩm hạnh trong sáng và tính cách cao quý
+ Tôn trọng quyền uy của từng con chữ: ngoại trừ tri kỉ, không vì vàng bạc và tài sản mà đòi hỏi quyền lợi
+ Đối với viên quản ngục:
- Ban đầu, trước khi hiểu được lòng từ bi của viên quản ngục, Huấn Cao coi hắn như một kẻ hèn mọn
- Khi nhận ra lòng nhân ái của viên quản ngục, Huấn Cao không chỉ tặng chữ mà còn coi hắn như tri âm tri kỉ
⇒ Huấn Cao là biểu tượng của sự hoàn mỹ giữa tài năng và tâm hồn của một nghệ sĩ, của một anh hùng kiêu hãnh dù đối diện với khó khăn.
* Nhân vật viên quản ngục
- Một trái tim biết quý trọng ân tình
- Có đam mê cao quý: viết chữ
c. Sự miêu tả về cảnh chữ: Hình ảnh chưa từng xuất hiện
- Bối cảnh: trong căn phòng tối tăm, ẩm ướt và bẩn thỉu của nhà tù
- Thời gian: vào đêm khuya
- Đặc điểm:
+ Người cho chữ là tử tù, người yêu cầu chữ là viên quản ngục
+ Tử tù, mặc dù bị giam cầm với gông xiềng, vẫn giữ vững phẩm giá và tự do tư tưởng, trong khi đó, viên quản ngục - người xin chữ - thì nhút nhát, không chủ động.
+ Người bị kết án là người lại dạy dỗ quản ngục
- Sự đổi chỗ vị trí:
+ Lời khuyên của Huấn Cao mang ý nghĩa: cái đẹp có thể nảy sinh ở mọi nơi, kể cả trong bóng tối và tội ác, nhưng không thể chung sống với cái xấu. Con người chỉ xứng đáng trải nghiệm cái đẹp khi giữ vững nguyên tắc đạo đức
+ Tác dụng: lan tỏa sự nhân văn trong con người
⇒ Điều đặc biệt ở đây không chỉ là sự khéo léo trong việc sử dụng từ ngữ tinh tế và cao quý, mà còn là việc thể hiện những phẩm chất cao cả trong bóng tối và bẩn thỉu của lao tù. Người biểu diễn tài năng không ai khác chính là kẻ bị kết án tử hình. Điều đặc biệt hơn, trong môi trường khắc nghiệt ấy, sự tạo dựng chữ viết trở thành một biểu tượng của sự tinh túy và đẹp đẽ, khiến người xem như viên quản ngục cảm thấy bị cuốn hút. Tất cả những điều này tạo nên một bức tranh sáng rực, không thể phai nhạt về hình tượng Huấn Cao.
Học bài Chữ người tử tù một cách hiệu quả
Các phương pháp học sẽ giúp bạn nắm vững nội dung của bài Chữ người tử tù trong sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 hoặc các tác phẩm văn học khác:
