Tài liệu ôn tập cuối học kì 2 môn Ngữ văn lớp 8 năm 2023 - 2024 (Sách mới) Đề cương ôn tập Văn 8 học kì 2 sách KNTT, CTST, CD

Đề cương ôn tập cuối kì 2 Ngữ văn 8 năm 2023 - 2024 là tài liệu hữu ích dành cho học sinh tham khảo. Nó bao gồm các sách Cánh diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức để giới hạn kiến thức về đọc hiểu văn bản và tiếng Việt, cùng với các bài thi minh họa và đáp án chi tiết.

Tài liệu ôn tập Ngữ văn 8 học kì 2 giúp học sinh làm quen với các dạng bài tập, nâng cao kỹ năng làm bài và học hỏi từ kinh nghiệm cho bài thi cuối kì 2 lớp 8. Nó cung cấp hướng dẫn và phương pháp học tập để đạt kết quả cao trong các bài kiểm tra. Dưới đây là bộ tài liệu ôn tập cuối kỳ 2 môn Ngữ văn 8 năm 2023 - 2024, mời bạn đọc tham khảo.

Tài liệu ôn tập cuối kì 2 môn Ngữ văn 8 - Cánh diều

A. NỘI DUNG ÔN TẬP

1. Phần đọc hiểu

a. Truyện

Khai niệm đề tài và chủ đề đã được giới thiệu trong sách Ngữ văn 6, tập hai. Bài học này hướng dẫn cách xác định đề tài và chủ đề. Để xác định đề tài, người ta thường đặt câu hỏi: Tác phẩm viết về điều gì (hiện tượng, phạm vi cuộc sống)? Còn để xác định chủ đề, thường phải trả lời câu hỏi: Vấn đề cơ bản mà tác phẩm nêu lên là gì? Ví dụ, truyện Lão Hạc (Nam Cao) viết về đề tài người nông dân trong xã hội cũ, chủ đề của truyện là vấn đề cuộc sống cùng khổ và nhân phẩm con người. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng mỗi tác phẩm lớn có thể đặt ra nhiều vấn đề cơ bản (nhiều chủ đề)

b. Thơ Đường luật

Đường luật là thể thơ rất nổi tiếng trong văn học Trung Quốc, có từ thời Đường (618 – 907), sau đó du nhập sang Việt Nam, Triều Tiên, Nhật Bản. Ở Việt Nam, trên cơ sở của thơ Đường luật và thơ ca truyền thống, cha ông ta đã sáng tạo ra thể thơ Nôm Đường luật mang bản sắc dân tộc. Sang thời hiện đại, thơ Đường luật còn được viết bằng chữ Quốc ngữ.

Thơ Đường luật thường được viết bằng hai thể thất ngôn (mỗi câu bảy chữ) và ngũ ngôn (mỗi câu năm chữ). Có hai dạng thơ phổ biến: bát cú (mỗi bài tám câu) và tứ tuyệt (mỗi bài bốn câu)

c. Truyện lịch sử và tiểu thuyết

Truyện lịch sử là loại truyện có nội dung liên quan đến các nhân vật và sự kiện lịch sử. Tuy nhiên, truyện lịch sử không chỉ đơn thuần là liệt kê các sự kiện, kể về những con người có thật mà còn được nhà văn hư cấu, tưởng tượng, bổ sung, sáng tạo thành những hình tượng văn học sinh động.

d. Nghị luận văn học

Luận đề là vấn đề trọng tâm bao trùm toàn bộ bài viết, thường được nêu ở nhận đề hoặc phần mở đầu văn bản.

Lý lẽ là những căn cứ được sử dụng để giải thích, làm rõ cho luận điểm. Để có sức thuyết phục, lý lẽ cần chặt chẽ, xác đáng.

Bằng chứng là những ví dụ cụ thể về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm văn học (các hình ảnh, chi tiết, câu văn, câu thơ,… trong tác phẩm) hoặc ví dụ từ thực tế được đưa ra nhằm chứng minh, củng cố cho lý lẽ

e. Văn bản thông tin: giới thiệu một cuốn sách hoặc một bộ phim

Văn bản giới thiệu một cuốn sách hoặc một bộ phim là loại văn bản thông tin có mục đích trình bày cho người đọc biết các thông tin cơ bản, nổi bật về nội dung, hình thức, giá trị,… của cuốn sách hoặc bộ phim đó.

Thông tin trong văn bản giới thiệu một cuốn sách hoặc một bộ phim thường được trình bày theo trình tự: từ thông tin khái quát về tác giả, tác phẩm đến thông tin cụ thể về nội dung, hình thức của cuốn sách, bộ phim; từ thông tin khách quan về cuốn sách, bộ phim đến những ý kiến chủ quan của người đọc, người xem hoặc người giới thiệu về giá trị nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của cuốn sách, bộ phim đó.

2. Bài học về ngôn ngữ Việt Nam

a. Từ vựng cộng đồng, từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội

b. Lời nói mây mưa, câu hỏi tư duy, từ tượng trưng, từ hình ảnh

c. Câu khẳng định và câu phủ định

d. Thành phần rời rạc trong câu

e. Câu hỏi, câu thách thức, câu cảm xúc, câu kể chuyện

3. Phần Văn xuôi

a. Phân tích một tác phẩm truyện văn

b. Phân tích một tác phẩm thơ

c. Trình bày ý kiến về một tư tưởng, triết lý

d. Soạn bài luận phân tích một tác phẩm kịch

e. Soạn bài giới thiệu về một cuốn sách

B. BÀI TẬP

1. Phần đọc hiểu

Văn bản Lão Hạc

Câu hỏi 1. Tác giả đã nhập vai thành nhân vật nào trong tác phẩm?

A. Con trai của ông già Hạc
B. Vợ của ông già Hạc
C. Ông già Hạc
D. Binh Tư

Câu hỏi 2. Trong tác phẩm Lão Hạc, ông già được mô tả như thế nào?

A. Là người có số phận đau thương nhưng phẩm chất cao quý
B. Là người nông dân sống kín đáo, gian dối, ngu ngốc
C. Là người nông dân có thái độ sống vô cùng cao thượng
D. Là người nông dân có sức sống tiềm tàng, mạnh mẽ

Văn bản Bên trong cái nhìn của trẻ

Câu hỏi 3. Tác giả của tác phẩm Trong mắt trẻ là ai?

A. Antoine de Saint-Exupery
B. Charles Dickens
C. George Orwell
D. J.K Rowling

Câu hỏi 4. Tình huống diễn ra trong cuộc gặp gỡ giữa nhân vật “tôi” và hoàng tử bé có điều gì đặc biệt?

A. Nhân vật 'tôi' đang cảm thấy cuộc sống nhạt nhẽo
B. Nhân vật 'tôi' đang phải sống cô đơn trên sa mạc Sa-ha-ra
C. Nhân vật 'tôi' bị thương và sắp không qua khỏi
D. Nhân vật 'tôi' buồn vì không ai hiểu bức tranh của mình

Văn bản Người thầy đầu tiên

Câu hỏi 5. Tác phẩm Người thầy đầu tiên diễn ra ở đâu?

A. Bối cảnh cuộc sống ở một vùng quê miền núi còn rất lạc hậu ở Cư-rơ-gư-xtan vào những năm đầu thế kỷ XX
B. Bối cảnh ngôi làng chài yên bình bên cảng La-ha-ba-na
C. Bối cảnh ở khu nhà trọ thuộc Greenwich Village, Manhattan, thành phố New York, Hoa Kỳ
D. Bối cảnh xã hội Pháp nửa cuối thế kỷ XIX

Câu hỏi 6. Tác phẩm Người thầy đầu tiên được sáng tác vào năm nào?

A. 1961
B. 1962
C. 1963
D. 1964

Văn bản Lời mời trầu

Câu hỏi 7. Bài thơ Mời trầu được sáng tác vào năm nào?

A. 1845
B. 1848
C. 1869
D. Chưa xác định

Câu hỏi 8. Bài thơ liên quan đến phong tục nào của người Việt?

A. Miếng trầu là đầu câu chuyện
B. Cúng ông Công, ông Táo
C. Cúng ông Công, ông Táo
D. Bày mâm ngũ quả

Văn bản Hòa quyện trong không gian thi Hương

Câu hỏi 9. Dè bài thơ thông báo về sự kiện gì?

A. Theo lệ thường, kì thi Hương được tổ chức ba lần trong năm
B. Theo lệ thường, kì thi Hương được tổ chức ba năm một lần
C. Nhà nước tổ chức kì thi Hương hàng năm
D. Tất cả đều sai

Câu hỏi 10. Trong bài Vịnh khoa thi Hương, tác giả đề cập đến sự khác thường của kì thi này ở câu thơ nào?

A. Nhà nước ba năm mở một khoa/ Trường Nam thi lẩn với với trường Hà
B. Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ/ Ấm ôe quan trường miệng thét loa
C. Lồng cắm rợp trời quan sứ đến/ Váy lê quét đất mụ đậm ra
D. Nhân tài đất Bắc nào ai đó/ Ngoảnh cổ mà trông cảnh nước nhà

Văn bản Trên bờ hồ Trúc Bạch

Câu hỏi 11. Trong bài Xa ngắm thác núi Lư, tác giả đã so sánh dòng thác núi Lư với điều gì?

A. Dải lụa
B. Cánh đồng
C. Dải ngân hà
D. Con đường

Câu hỏi 12. Điểm nhìn của bài thơ là gì?

A. Ngay dưới chân núi Hương Lô
B. Trên con thuyền xuôi dòng sông
C. Trên đỉnh núi Hương Lô
D. Đứng nhìn từ xa

Văn bản Huyền thoại bờ sông Hương

Câu hỏi 13. Mở đầu tác phẩm phát ra âm thanh gì?

A. Tiếng đàn
B. Tiếng hát xa
C. Tiếng suối
D. Tiếng hạc bay qua

Câu hỏi 14. Đáp án nào nhận xét đúng nhất bức tranh thiên nhiên nơi cảnh khuya Việt Bắc?

A. Bức tranh sống động
B. Bức tranh trong trẻo, tinh sương
C. Bức tranh trầm mặc, huyền ảo
D. Bức tranh đậm buồn với gam màu tối

Văn bản Chiến công Quang Trung

Câu hỏi 15. Văn bản Quang Trung đại phá quân Thanh viết về sự kiện lịch sử nào?

A. Trần Hưng Đạo phá quân Nguyên
B. Hai Bà Trưng đánh đuổi quân Nam Hán
C. Quang Trung đại phá quân Thanh
D. Lê Lợi đại phá quân Minh

Câu hỏi 16. Quang Trung đại phá quân Thanh xây dựng hình ảnh vua Quang Trung như thế nào?

A. Hành động mạnh mẽ, quyết đoán
B. Trí tuệ sáng suốt, mẫn cán, điều binh khiển tướng tài tình
C. Tài thao lược, lãnh đạo tài tình, phi thường
D. Tất cả đáp án trên

Văn bản Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến

Đề cương ôn tập cuối kỳ 2 Môn Ngữ văn lớp 8 Liên kết kiến thức

A. Phần 1: Nội dung tri thức cần ôn tập

1. Văn bản:

- Nhận biết các chi tiết đặc trưng, chủ đề, câu chuyện, nhân vật trong bối cảnh thích hợp của tác phẩm văn học.

- Phân tích được cốt truyện tuyến tính và cốt truyện đa hướng.

- Đưa ra các thay đổi trong tư duy, cảm xúc hoặc lối sống cá nhân sau khi tiếp xúc với tác phẩm văn học.

- Phân tích nhận diện những đặc sắc trong bài thơ được thể hiện qua ngôn từ, hình ảnh, cấu trúc, dòng cảm xúc.

- Hiểu biết và phân tích tình cảm, cảm xúc, sức mạnh sáng tạo của tác giả thể hiện qua văn bản.

- Phân tích lập luận, quan điểm, logic, và ví dụ tiêu biểu trong văn bản luận điểm.

- Hiểu biết và phân tích đặc điểm của văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên, văn bản giới thiệu một bộ phim và cách trình bày thông tin trong văn bản; chỉ ra mối liên hệ giữa đặc điểm của văn bản và mục đích của nó.

- Phân tích thông tin cơ bản trong văn bản và vai trò của các chi tiết trong việc truyền đạt thông tin; đánh giá hiệu quả biểu đạt của các phương tiện phi ngôn ngữ; liên kết thông tin trong văn bản với các vấn đề của xã hội hiện đại.

- Nhận biết và phân tích đặc điểm của văn bản giới thiệu một cuốn sách.

- Nhận biết và phân tích vai trò của trí tưởng tượng trong tiếp nhận văn bản văn học.

- Nhận xét về nội dung phản ánh và quan điểm về cuộc sống, con người của tác giả trong văn bản văn học.

a. Cốt truyện tuyến đơn và cốt truyện đa hướng

b. Thể loại thơ tự do

c. Sự lan tỏa của cảm xúc và ý tưởng chính

d. Văn bản văn học nghị luận

e. Người đọc và cách tiếp nhận cá nhân đối với một văn bản văn học

B. Phần 2: Đề thi minh họa

Phần I. Đọc và hiểu (6,0 điểm)

Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi dưới đây:

TRẦN ĐĂNG KHOA: NHÀ VĂN TUỔI THƠ TÀI NĂNG CỦA VIỆT NAM

Là một trong những nhà văn nổi bật trong lịch sử văn học Việt Nam, Trần Đăng Khoa được biết đến với phong cách sáng tạo độc đáo trong số các nhà thơ đương thời trước năm 1975. Ông luôn có cái nhìn sâu sắc về cuộc sống, và các tác phẩm của ông thường chứa đựng những nguyên liệu quen thuộc trong đời sống hàng ngày.

Trong suốt hơn năm mươi năm sáng tác, Trần Đăng Khoa đã sáng tác ra hơn hai mươi tập thơ và truyện dài như Khúc hát của người anh hùng, Bên cửa sổ máy bay hoặc Chân dung và cuộc đối thoại, cùng với một số tập bút ký và tiểu luận phê bình. Tuy nhiên, tác phẩm nổi bật nhất vẫn là Góc sân và bầu trời xa xăm.

Bằng sự độc đáo trong cách viết, Trần Đăng Khoa đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc với những ký ức về tuổi thơ, với những bài thơ nhẹ nhàng, hồn nhiên nhưng cũng đầy ý nghĩa sâu sắc.

Ở tuổi mười, ông đã viết những câu thơ cảm động và sâu lắng, chạm đến tâm hồn người đọc. Qua lời kể của một đứa trẻ, hình ảnh hạt gạo hiện ra trong bức tranh rực rỡ màu sắc cùng với những giọt mồ hôi và những khó khăn của người nông dân. Không chỉ thế, bài thơ Hạt gạo làng ta còn thể hiện hình ảnh sống động của những phụ nữ miền quê. Mỗi hạt gạo mang trong lòng mình cảm xúc và những kỷ niệm đẹp đẽ về quê hương, về tiền bối....[ Hạt gạo làng ta]

Quê hương và thiên nhiên luôn là chủ đề hiện diện trong tác phẩm của Trần Đăng Khoa như một biểu tượng nghệ thuật đầy cảm hứng, được cảm nhận từ trái tim của một người con gắn bó với mảnh đất mình sinh ra và lớn lên....[Trăng ơi từ đâu đến?]

Thơ của Trần Đăng Khoa không chỉ mang tính hồn nhiên, trong sáng mà còn lôi cuốn như một dòng sông với cách sắp xếp từ ngôn ngữ, hình ảnh phong phú. Trong thơ của ông, nhịp điệu không chỉ là âm nhạc của trái tim mà còn có khả năng tạo nên hình ảnh sắc nét, ý nghĩa tinh tế. Thế giới âm thanh phong phú trong từng câu thơ của một cậu bé mười bốn tuổi đã phần nào khẳng định tài năng thi ca xuất sắc với trình độ thượng thừa trong việc sắp xếp từ và ý. Không những thế, nhà thơ còn linh hoạt kết hợp nhiều kỹ thuật nghệ thuật như ẩn dụ, nhân hóa hoặc từ láy khiến thơ của ông không chỉ hóm hỉnh, vui vẻ mà còn sâu lắng và tinh tế...[Cây dừa]

Điều làm cho thơ của ông trở nên khác biệt so với những nhà thơ cùng thời kỳ là cách ông đưa thế giới xung quanh vào tác phẩm bằng một trái tim sâu sắc cùng với ánh mắt quan sát tinh tế. Từng câu thơ của Trần Đăng Khoa đã thể hiện hoàn hảo vẻ đẹp trong trẻ thơ, dễ dàng chạm đến lòng độc giả và để lại trong họ những kí ức tươi đẹp về những ngày thơ ấu. Dù bao nhiêu năm tháng trôi qua, thơ của Trần Đăng Khoa vẫn mãi sống trong dòng chảy văn chương nhờ vào những nội dung và nghệ thuật độc đáo được chứa đựng trong từng dòng chữ...

Đến ngày nay, tác phẩm của Trần Đăng Khoa vẫn là một điểm sáng trên bầu trời văn học Việt Nam. Không chỉ mang lại cho văn học quê hương những dòng thơ bay bổng mà còn giúp người đọc lưu giữ những kỷ niệm tuổi thơ sâu đậm trong lòng.

(Theo Thiên Nhi, https://revologuecom/tac-gia-tran-dang-khoa)

Câu 1. Thể loại văn bản trong đoạn trên là gì?

A. Nghị luận văn học
B. Nghị luận xã hội
C. Thơ
D. Truyện ngắn

Câu 2. Tác phẩm thơ của Trần Đăng Khoa được làm nên từ chất liệu gì?

A. Mối quan hệ giữa con người
B. Những đối tượng quen thuộc trong xung quanh
C. Các vấn đề hàng ngày
D. Vẻ đẹp tự nhiên hùng vĩ

Câu 3. Phong cách thơ của Trần Đăng Khoa được tác giả bài viết nhận định như thế nào?

A. Châm biếm, đả kích
B. Hài hước, tự nhiên
C. Mạnh mẽ, mãnh liệt
D. Nhẹ nhàng, hồn nhiên nhưng sâu sắc

Câu 4. Để minh họa sự veo và xúc động của thơ Trần Đăng Khoa, tác giả bài viết đã phân tích những bài thơ nào?

A. Cây dừa.
B. Đám ma bác giun.
C. Hạt gạo làng ta.
D. Trăng ơi từ đâu đến?

Câu 5. Trong thơ Trần Đăng Khoa, tác giả bài viết đã dùng bài thơ nào để minh họa chủ đề gắn bó với quê hương và thiên nhiên?

A. Cây dừa.
B. Đám ma bác giun.
C. Hạt gạo làng ta.
D. Trăng ơi từ đâu đến?

Câu 6.

Đánh dấu X vào những đặc trưng nghệ thuật của thơ Trần Đăng Khoa được nhắc đến trong văn bản?

Câu 7. Bản văn kết thúc bằng thông tin gì?

A. Bày tỏ sự ngưỡng mộ với vẻ đẹp của phong cách và giá trị thơ ca của Trần Đăng Khoa.
B. Thảo luận về các tác phẩm mới của Trần Đăng Khoa vừa được xuất bản.
C. Diễn đạt cảm nghĩ về con người Trần Đăng Khoa thể hiện trong thơ ca.
D. Đề cập đến con người Trần Đăng Khoa ở thời điểm hiện tại.

Câu 8. Câu “Trăng ơi...từ đâu đến?” thuộc loại câu nào?

A. Câu hỏi
B. Câu cầu khiến
C. Câu cảm thán.
D. Câu kể.

Câu 9 (1,0 điểm) Chọn và viết một đoạn thơ mang tính nhạc của Trần Đăng Khoa?

Câu 10 (1,0 điểm) Danh sách các bài thơ của Trần Đăng Khoa mà bạn đã học là gì?

Phần II. Bài viết (4,0 điểm)

Hãy viết một bài văn phân tích về một tác phẩm truyện mà bạn đã học, đã đọc.

HƯỚNG DẪN ĐỀ THI MINH HỌA

Phần I. Đọc và hiểu (6,0 điểm)

.................

Đề cương ôn tập học kỳ 2 Ngữ văn 8 Sáng tạo trên chân trời

A. NỘI DUNG ÔN TẬP

1. Phần đọc và hiểu

a. Tình yêu Đất nước

Thơ thất ngôn bát cú và thơ tứ tuyệt là các thể thơ tuân theo những nguyên tắc nghiêm ngặt được đặt ra từ thời Đường (Trung Quốc)

Thơ thất ngôn bát cú luật Đường: mỗi bài có tám câu, mỗi câu có bảy chữ. Thơ tứ tuyệt luật Đường: mỗi bài có bốn câu, mỗi câu có bảy chữ. Tính luật của thơ thất ngôn bát cú và tứ tuyệt luật Đường được thể hiện qua bố cục, luật, niềm, vần, đối

b. Tình yêu và hy vọng

- Một số đặc điểm của văn bản truyện:

+ Nhân vật chính đóng vai trò quan trọng nhất trong câu chuyện, quyết định và hành động của họ ảnh hưởng đến cốt truyện và diễn biến của các sự kiện trong truyện, thể hiện rõ nhất tư duy và thông điệp của câu chuyện.

+ Chi tiết tiêu biểu là những chi tiết được chọn lọc, có giá trị diễn đạt và thẩm mỹ cao trong truyện, có thể tạo ra sự bất ngờ, thu hút hoặc gây hứng thú đối với độc giả và đóng góp quan trọng vào việc thể hiện chủ đề, ý tưởng của tác phẩm.

- Ý nghĩa của tác phẩm văn học: là cách tác giả hiểu biết, giải thích và thái độ đối với nội dung của tác phẩm văn học, cũng như những vấn đề về cuộc sống con người được đề cập trong tác phẩm. Ý nghĩa được thể hiện thông qua các hình tượng nghệ thuật, bằng cách trình bày, chủ đề, cảm hứng chính,... Ví dụ: Ý nghĩa của bài thơ Mẹ (Đỗ Trung Lai) là những trải nghiệm sâu sắc về quy luật không thể quay lại của thời gian, do đó, cần phải trân trọng những gì có trong hiện tại. Ý nghĩa đó được thể hiện qua cặp hình ảnh mẹ và cây cầu, qua ngôn từ thơm ngát, thấm thiết,...

c. Cửa sổ mở ra thế giới

Văn bản giới thiệu một cuốn sách hoặc bộ phim thuộc thể loại văn bản thông tin, trong đó tác giả cung cấp thông tin về một cuốn sách hoặc bộ phim cụ thể, đồng thời chia sẻ cảm nhận, đánh giá của mình nhằm khuyến khích người đọc xem cuốn sách hoặc bộ phim đó.

Cấu trúc của văn bản thông tin giới thiệu một cuốn sách hoặc bộ phim thường bao gồm các phần sau:

Phần 1: Thông tin về tên cuốn sách, tác giả hoặc tên bộ phim, đạo diễn, diễn viên, nhà sản xuất,... cùng với nhận xét tổng quan của tác giả về cuốn sách hoặc bộ phim.

Phần 2: tóm tắt nội dung của cuốn sách/bộ phim và đưa ra nhận xét, đánh giá của tác giả về giá trị của cuốn sách/bộ phim.

Phần 3: khẳng định giá trị của cuốn sách/bộ phim và đề xuất khuyến khích mọi người nên đọc xem.

Văn bản thông tin giới thiệu một cuốn sách hoặc bộ phim có thể đi kèm với một đoạn sa bản (sapo), được đặt ngay phía dưới tiêu đề văn bản, nhằm tóm tắt nội dung bài viết và thu hút sự chú ý của độc giả. Loại văn bản này thường sử dụng kết hợp ngôn từ và hình ảnh (trích từ cuốn sách/bộ phim được giới thiệu) để truyền đạt thông tin sinh động, hiệu quả.

d. Tiếng vang của lịch sử

Truyện lịch sử là loại truyện lấy đề tài lịch sử (lịch sử dân tộc, quốc gia, dòng họ, nhân vật nổi tiếng,...) làm nội dung chính. Trong quá trình kể các sự kiện, nhân vật, truyện lịch sử thường tái hiện một cách sống động bức tranh về một thời kỳ đã qua và mang lại cho độc giả những nhận thức mới mẻ hoặc bài học sâu sắc.

Đặc điểm của truyện lịch sử thể hiện qua các yếu tố như bối cảnh (thời gian – không gian), cốt truyện, nhân vật, ngôn ngữ,…

e. Cười chính mình, cười người

Thơ trào phúng là một phần của văn học trào phúng, trong đó các tác giả tạo ra tiếng cười và sử dụng tiếng cười để châm biếm, phê phán xã hội hoặc tự phê bình bản thân. Tiếng cười trong thơ trào phúng có nhiều cung bậc: hài hước, châm biếm, đả kích nhưng không phải lúc nào cũng thô bạo mà chuyển hoá linh hoạt từ cung bậc này sang cung bậc khác. Các bài thơ trào phúng có thể được viết bằng những thể thơ khác nhau: thơ cách luật (tứ tuyệt, thất ngôn bát cú,…) và thơ tự do.

Phương thức trào phúng: tiếng cười trong thơ trào phúng thường được tạo ra bằng các phương thức: phóng đại, ẩn dụ, giễu nhại, lối nói nghịch lý…

2. Phần tiếng Việt

a. Săn lược ngôn từ

b. Câu hỏi đặt ra từ một từ

c. Ngôn ngữ xã hội đặc biệt

d. Phần cấu thành độc lập trong câu

c. Dấu hiệu ý nghĩa của từ

3. Phần Sáng tạo văn học

a. Viết bài văn kể về một sự kiện xã hội b. Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học. Viết bài văn giới thiệu về một cuốn sách yêu thích d. Viết bài văn kể về một chuyến đi

...........

B. ĐỀ THI SÁNG TẠO

Phần I. Đọc hiểu (5 điểm)

Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi:

ANH CHÀNG TRONG LÀNG PHÙ ỦNG

Phạm Ngũ Lão, một chàng trai sinh sống ở làng Phù Ủng, huyện Đường Hào, tỉnh Hải Dương. Anh ta sở hữu một sức khỏe phi thường, làm cho mọi người phải trầm trồ kinh ngạc.

Phạm Ngũ Lão có gương mặt điển trai, tài năng về cả văn chương và võ nghệ. Dù nhà cửa chỉ làm ruộng, nhưng anh đã quyết định theo đuổi con đường văn chương. Dù mới chỉ hai mươi tuổi, anh đã có tinh thần quyết đoán và mạnh mẽ. Trong làng có một người tên là Bùi Công Tiến đã đỗ tiến sĩ, khi tổ chức lễ ăn mừng, cả làng đều đến chúc mừng, chỉ có Ngũ Lão là không có mặt.

Mẹ của Phạm Ngũ Lão đã nói:

– Con làm sao bằng được người khác thì con sẽ làm. Hôm nay người ta ăn mừng, cả làng hân hoan, sao con không đến dự một chút?

Phạm Ngũ Lão nói rằng:

– Thưa mẹ, con chưa có đóng góp gì đáng kể để mẹ vui lòng, nếu con tham gia mừng người khác thì con cảm thấy xấu hổ lắm.

Một ngày nọ, Phạm Ngũ Lão đang ngồi gần đường làng, làm việc đan sọt tre. Bất ngờ, Hưng Đạo Vương đi ngang qua trên đường vào kinh, đoàn quân rất đông đúc. Quân lính đi trước thấy Ngũ Lão ngồi bên đường, họ la lên và yêu cầu Ngũ Lão phải đứng dậy. Nhưng Ngũ Lão vẫn ngồi im lặng, không để ý đến âm thanh của họ. Quân lính sử dụng giáo đâm vào chân Ngũ Lão, nhưng anh ta vẫn ngồi yên bình như không thấy. Khi Hưng Đạo Vương đến gần, thấy tình hình lạ thường, ông hỏi về lý do và lúc đó Ngũ Lão mới nhận ra rằng có quân đội đi qua và họ đã đâm vào chân anh.

Hưng Đạo Vương hỏi:

– Nhà thầy ấy đâu rồi, sao ta đi qua đây mà thấy người ngồi đó mà không chịu đứng dậy?

Ngũ Lão nói rằng:

– Tôi đang tập trung suy nghĩ về một vấn đề nên không nhận ra rằng ngài đang đi qua đây.

Hưng Đạo Vương thấy lạ, hỏi về vấn đề học vấn và kiến thức lịch sử, không một chỗ nào thiếu sót, phản ứng nhanh nhạy như nước chảy.

Hưng Đạo Vương quyết định gửi quân sử dụng thuốc để xử lý vết thương, sau đó cho Ngũ Lão ngồi lên xe và đưa về kinh, sau đó đề cử lên gặp vua Trần Thánh Tông.

Vua nhận thấy Ngũ Lão có sức mạnh và kiến thức, đã bổ nhiệm anh ta làm quản vệ sĩ. Tuy nhiên, các vệ sĩ không chấp nhận mà muốn thách đấu với Ngũ Lão. Ngũ Lão đồng ý, nhưng yêu cầu được trở về nhà ba tháng để sắp xếp việc gia đình, sau đó sẽ đấu và nhận chức ngay lập tức.

Vua chấp thuận, Ngũ Lão trở về nhà, ra ngoại ô, tìm một khu đồng phẳng, tập luyện nhảy. Anh ta chạy khoảng mười trượng rồi nhảy qua một đồi. Sau khi tập luyện, anh ta quay lại thành phố để đấu sức.

Trong các trận đấu với các vệ sĩ, không ai có thể chống lại Ngũ Lão. Sau đó, Ngũ Lão thách thức tất cả các vệ sĩ cùng ra đấu. Các vệ sĩ tập trung lại, nhưng Ngũ Lão vẫn di chuyển linh hoạt và kỹ năng võ thuật của anh ta khiến cho họ không thể đánh bại. Cuối cùng, các vệ sĩ phải chịu thua.

Vua nhận thấy sự gan dạ của Ngũ Lão, đã quyết định theo Hưng Đạo Vương đi chống giặc Nguyên, và mọi trận chơi xổ sốu giành chiến thắng, tạo ra nhiều thành công. Hưng Đạo Vương rất quý mến Ngũ Lão, và đã gả con gái nuôi làm vợ cho anh ta.

Về sau, vua của nước Ai Lao đem hơn một vạn quân và voi sang cướp đất Thanh, Nghệ. Vua sai Ngũ Lão cầm quân đi đánh. Ngũ Lão sai dân cắt tre độ dài một trượng, xếp chồng lên các con đường. Khi quân địch tiến tới, Ngũ Lão chỉ cần sử dụng chân tay để đẩy đống tre vào chân voi. Voi bị thương, gầm rống lên và chạy trở về, giẫm lên cả quân Ai Lao. Ngũ Lão dẫn quân tiến vào đánh, quân giặc tan vỡ, phải trốn về nước.

Vì những thành tựu ấn tượng đó, Ngũ Lão được thăng cấp lên làm Điện tiền thượng tướng quân. Khi qua đời, anh được phong làm thượng đẳng phúc thần, và dân làng Phù Ủng đã xây dựng miếu thờ tại nơi anh sinh sống.

Câu chuyện về Chàng trai làng Phù Ủng – Theo tác giả Phan Kế Bính (Nam Hải dị nhân lược truyện)

Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của câu chuyện là gì?

A. Miêu tả
B. Biểu cảm
C. Tự sự
D. Nghị luận

Câu 2. Câu chuyện về Chàng trai làng Phù Ủng kể về nhân vật nào?

A. Hưng Đạo Vương
B. Phạm Ngũ Lão
C. Bùi Công Tiến
D. Trần Thánh Tông

Câu 3. Tại sao Phạm Ngũ Lão không tham dự buổi lễ ăn mừng Bùi Công Tiến đỗ tiến sĩ

A. Bởi Phạm Ngũ Lão cảm thấy chưa có đóng góp đáng kể để vui lòng mẹ, nếu tham gia buổi lễ thì sẽ làm mất danh dự của mình.
B. Bởi Phạm Ngũ Lão cảm thấy ghen tị khi Bùi Công Tiến đỗ tiến sĩ.
C. Bởi Phạm Ngũ Lão nhà nghèo, không đủ tiền để tham dự buổi lễ ăn mừng Bùi Công Tiến đỗ tiến sĩ.
D. Bởi Phạm Ngũ Lão bận rộn với công việc, đang phấn đấu để làm vui lòng mẹ.

Câu 4. Chi tiết Phạm Ngũ Lão bị đâm vào đùi mà không hề nhúc nhích cho thấy ông là người như thế nào?

A. Là một người không biết sợ, tự tin và kiên định
B. Là một người có khả năng chịu đau tốt
C. Là một người kiên cường, rất mạnh mẽ
D. Là một người thích tạo ấn tượng và thu hút sự chú ý

Câu 5 (1,0 điểm) Hãy tổng hợp nội dung văn bản và cho biết câu chuyện dựa trên sự kiện lịch sử nào?

Câu 6 (0,5 điểm) Điều gì trong câu chuyện cho thấy Phạm Ngũ Lão là một tướng quân tài ba?

Câu 7 (1,0 điểm) Những đặc điểm tính cách của Ngũ Lão được thể hiện ra sao trong câu chuyện?

Câu 8 (0,5 điểm) Ý kiến của bạn về chi tiết nào làm bạn ấn tượng nhất về nhân vật trong truyện?

Phần II. Viết (5,0 điểm)

Viết một bài văn kể về một chuyến đi đặc biệt mà bạn ấn tượng nhất (thăm quan một di tích lịch sử, văn hóa).

ĐÁP ÁN ĐỀ THI MINH HỌA

Phần I. Đọc hiểu (5,0 điểm)

Phần II. Viết (5,0 điểm)

................

Tải tài liệu để xem chi tiết Đề cương ôn tập Văn 8 học kì 2