Buzz
Truyện ngắn Chữ người tử tù là một trong những tác phẩm đặc sắc của Nguyễn Tuân, được học trong chương trình môn Ngữ văn lớp 10.
Hôm nay, Mytour muốn giới thiệu tài liệu Soạn văn 10: Chữ người tử tù. Các bạn học sinh hãy tham khảo nội dung chi tiết ngay dưới đây.
Tạo bài văn Chữ người tử tù - Mẫu 1
1.1 Trước khi đọc
Dựa vào tiêu đề Chữ người tử tù, hãy suy đoán xem câu chuyện trong tác phẩm là gì?
Gợi ý: Tác phẩm nói về những từ cuối cùng của một người tử tù.
1.2 Đọc - hiểu văn bản
Câu 1. Tóm tắt cuộc trò chuyện giữa người quản ngục và thầy thơ.
Người quản ngục nhận được phiến trát từ Sơn Hưng Tuyên đốc bộ đường liền hỏi thầy thơ về việc sắp có sáu tên tù án chém. Trong đó có một người là Huấn Cao - người mà vùng tỉnh Sơn vẫn khen ngợi tài viết chữ nhanh và đẹp, cũng như tài bẻ khóa vượt ngục.
Câu 2. Chú ý các chi tiết về ngoại hình, suy nghĩ, lời nói, sở thích, và môi trường sống của người quản ngục, cũng như những câu văn mô tả tính cách của nhân vật này.
- Ngoại hình: “Người ngồi ấy, đầu đã bạc hoa râm, râu đã chuyển màu. Những đường nét của khuôn mặt một cách trang nghiêm, giờ đã tan biến hoàn toàn. Ở đó, giờ đây chỉ là bề dày nước ao xuân, yên bình, yên lặng và thanh nhã...”
- Lời nói: “Thưa, thầy… ấy đó phải không?”, “Không, tôi nghe… còn nữa không?”...
- Suy nghĩ: “Có lẽ lão bát này, cũng là một người không tồi… Ta muốn đối đãi ông Huấn Cao, ta muốn giúp ông nhẹ nhàng qua những ngày sắp tới…”
- Tính cách: “Tính cách dịu dàng và biết trọng người, biết tôn trọng người của viên quản ngục này như một giai điệu trong trẻo ở giữa một khúc nhạc mà mọi thứ đều rối loạn…”
Câu 3. Theo bạn, viên quản ngục sẽ đối xử ra sao với nhân vật Huấn Cao? Cái chi tiết nào ở phần 1 có thể khiến bạn có suy đoán như vậy?
- Viên quản ngục sẽ đối xử tôn trọng và đối đãi ôn hòa với Huấn Cao.
- Chi tiết: Suy nghĩ của viên quản ngục “Ta muốn đối đãi ông Huấn Cao, ta muốn giúp ông nhẹ nhàng qua những ngày sắp tới”.
Câu 4. Dựa vào hiểu biết của bạn về chốn lao tù và tình hình của các nhân vật trong truyện để suy đoán nơi họ sẽ gặp nhau.
Suy đoán: Một phòng giam tối tăm, bẩn thỉu và chật hẹp.
Câu 5. Huấn Cao đã đối mặt với sự “đặc biệt đãi” của viên quản ngục như thế nào?
Huấn Cao đã chấp nhận sự “đặc biệt đãi” của viên quản ngục một cách bình thản: Có thể coi đó như là việc bình thường, ông vẫn tự nhiên “thưởng thức thịt, uống rượu như một phần của cuộc sống hàng ngày”.
Câu 6. Dự đoán liệu Huấn Cao có sẵn lòng chia sẻ văn bản của viên quản ngục không?
Dự đoán: Huấn Cao sẽ chia sẻ văn bản với quản ngục.
Câu 7. Huấn Cao khuyên quản ngục điều gì? Quản ngục phản ứng như thế nào với lời khuyên đó?
- Lời khuyên của Huấn Cao: “Ở đây lẫn lộn. Tôi khuyên bạn nên tìm nơi khác để ở. Nơi này không phải là nơi để treo bức tranh lụa trắng với những chữ viết vui tươi nói lên ước mơ của một cuộc đời…”.
- Phản ứng của quản ngục: Cảm động, lấy tay lau nước mắt, cúi đầu chào hỏi tù nhân một cách nhưng nước mắt rơi trên môi khiến lời nói trở nên khó nói: “Người nghiện việc này xin phép thượng đế”.
Câu 8. Nội dung truyện có khớp với suy đoán ban đầu của bạn khi đọc tiêu đề không?
Nội dung câu chuyện có tương đồng với suy đoán ban đầu khi đọc tiêu đề của tác phẩm.
1.3 Trả lời câu hỏi
Câu 1. Xác định tình huống trong truyện Chữ người tử tù.
Tình huống trong tác phẩm Chữ người tử tù: Cuộc gặp giữa viên quản ngục, biểu tượng cho quyền lực, và Huấn Cao, một người tù tài hoa.
=> Tình huống này thể hiện tính cách và tạo nên kịch tính cho câu chuyện. Dù xã hội họ đối đầu, nhưng trong nghệ thuật, họ lại cùng nhau tạo nên tác phẩm đẹp.
Câu 2. Ai là người kể về nhân vật quản ngục (trong phần 1)? Cách mà lời kể này tác động đến cách bạn nhìn nhận về nhân vật này như thế nào?
- Lời kể về nhân vật quản ngục (trong phần 1) được thể hiện qua người kể chuyện (tác giả).
- Thực hiện thông qua lời kể này, người đọc có thể hiểu nhân vật quản ngục một cách khách quan, chân thực hơn.
Câu 3. Sự kiện nào đã gây ra sự thay đổi trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục? Sau sự kiện đó, mối quan hệ của họ đã thay đổi như thế nào?
- Ban đầu, trước sự biệt đãi từ viên quản ngục, Huấn Cao phản ứng bằng sự thản nhiên, trả lời quản ngục: “Ngươi hỏi ta cần gì à? Ta chỉ muốn một điều. Là nhà ngươi đừng bước chân vào đây nữa”, và chấp nhận mọi sự trả thù.
- Khi nhận ra rằng viên quản ngục là người có thiện ý, Huấn Cao đồng ý cho chữ.
- Sau sự kiện đó, mối quan hệ của họ đã thay đổi: Họ trở thành tri âm, tri kỉ của nhau.
Câu 4. Tác giả đã mô tả nhân vật Huấn Cao thông qua những chi tiết tiêu biểu nào? Dựa vào các chi tiết đó để tóm tắt đặc điểm tính cách của Huấn Cao.
- Tài năng ưu tú:
- Không chỉ có khả năng viết chữ “rất nhanh rất đẹp” mà còn có khả năng “bẻ khóa vượt ngục” - một con người tài ba về văn võ.
- Người nghệ sĩ sáng tạo ra vẻ đẹp: cảnh tượng viết chữ - một khía cạnh văn hóa chưa từng được thấy trước đây.
- Dũng mãnh và kiêu hãnh:
- Tự do trong suy nghĩ, hành động: “dỡ cái gông nặng tám tạ xuống nền đá tảng đánh thuỳnh một cái”, thái độ “lãnh đạm” trước sự đe dọa của tên lính áp giải”.
- Thái độ khinh bạc, coi thường quyền lực: Dưới mặt Huấn Cao, bọn lính coi ngục chỉ là là lũ tiểu nhân đang thị oai nên thời ơ, coi thường. Thản nhiên trước thái độ biệt đã của viên quản ngục, trả lời quản ngục trả lời: “Ngươi hỏi ta cần gì à? Ta chỉ muốn một điều. Là nhà ngươi đừng bước chân vào đây nữa”, chấp nhận mọi sự trả thù.
- Tâm hồn trong sáng:
- Coi thường của cải vật chất của Huấn Cao: “Ta nhất sinh không vì vàng bạc hay quyền quý mà ép mình phải viết chữ bao giờ”
- Trân trọng thiên lương của người khác: “Nào ta có biết, người như thầy quản đây lại có sở nguyện cao đẹp như thế. Thiếu chút nữa ta đã phụ một tấm lòng trong thiên hạ”.
- Người hướng thiện: “Ở đây lẫn lộn ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi...”.
=> Huấn Cao - một con người tài hoa, có cái tâm trong sáng và khí phách hiên ngang bất khuất.
Câu 5. Liệt kê các yếu tố làm cho cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”. Phân tích ý nghĩa của cảnh tượng đặc biệt đó.
- Các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”:
- Thường thì, người ta chỉ sáng tác nghệ thuật ở nơi trang nghiêm, sạch sẽ, nhưng cảnh cho chữ lại diễn ra tại nơi ác ngự trị.
- Người nghệ sĩ sáng tạo phải thoải mái về tâm trạng và cơ thể, nhưng Huấn Cao phải sống trong gông, xiềng xích, đối mặt với án tử.
- Người quản ngục có quyền bắt buộc kẻ tử tù, nhưng ngược lại, kẻ tử tù lại có quyền quyết định việc cho hay không cho chữ.
- Ý nghĩa của cảnh tượng:
- Tôn vinh lòng thiện lương của Huấn Cao và viên quản ngục.
- Khen ngợi sự chiến thắng của cái đẹp giữa những bóng tối.
- Khẳng định vẻ đẹp tinh thần trong con người của Huấn Cao, thể hiện quan niệm về nghệ thuật của Nguyễn Tuân.
Câu 6. Bạn nghĩ tác giả muốn truyền đạt thông điệp gì qua câu chuyện về việc xin chữ và cho chữ?
- Ẩn trong những nơi tăm tối nhất, cái đẹp vẫn có thể hiện diện.
- Cái đẹp có khả năng lan tỏa sự cảm hóa và lan truyền tinh thần tích cực.
- Cái đẹp và cái thiện luôn hòa quyện với nhau. Một tâm hồn đẹp luôn là sự hòa hợp giữa trí tuệ và phẩm chất.
Câu 7. Nhận xét về một điểm chung mà bạn nhận thấy giữa hai nhân vật Tử Văn (Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, Nguyễn Dữ) và Huấn Cao (Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân)
Cả hai đều là anh hùng can đảm, sở hữu tâm hồn trong sáng: Tử Văn dũng cảm đốt đền chống quân giặc, bảo vệ nhân dân. Huấn Cao dám đứng lên phản kháng chính quyền thối nát, biểu hiện lòng yêu nước và công bằng.
1.4 Kết nối đọc - viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Chữ người tử tù.
Gợi ý:
Trong truyện ngắn Chữ người tử tù, tác giả Nguyễn Tuân đã tạo ra một tình huống độc đáo. Cuộc gặp gỡ giữa viên quản ngục và Huấn Cao mang đến một câu chuyện đầy ý nghĩa về sự đối đầu giữa quyền lực và cái đẹp, cũng như sự tri âm tri kỉ giữa hai nhân vật. Tình huống này không chỉ thể hiện tính cách của họ mà còn làm nổi bật sự kịch tính của câu chuyện.
Soạn bài Chữ người tử tù - Mẫu 2
2.1 Tác giả
- Nguyễn Tuân (1910 - 1987), sinh ra trong một gia đình theo phong trào Nho khi Hán học đã suy yếu.
- Sinh ra tại làng Mọc, hiện nay thuộc phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
- Trong thời niên thiếu, Nguyễn Tuân đã cùng gia đình sống tại nhiều tỉnh ở miền Trung.
- Hoàn thành bậc học Thành chung (tương đương với cấp THCS hiện nay) tại Nam Đinh, sau đó trở về Hà Nội để theo đuổi văn chương và công việc báo chí.
- Sau thành công của Cách mạng tháng Tám, Nguyễn Tuân đã tích cực tham gia vào phong trào cách mạng, tự nguyện đóng góp sức mình thông qua việc viết báo và văn chương cho hai cuộc kháng chiến của dân tộc.
- Từ năm 1948 đến 1958, ông đã đảm nhiệm vị trí Tổng thư ký của Hội văn nghệ Việt Nam.
- Ông là một nhà văn vĩ đại, một nghệ sĩ dành cả cuộc đời để tìm kiếm vẻ đẹp.
- Nguyễn Tuân đã có những đóng góp quan trọng đối với văn học hiện đại của Việt Nam bằng việc thúc đẩy sự phát triển của thể loại văn tự do và bút ký, đem lại sự giàu có và đa dạng cho ngôn ngữ văn học dân tộc.
- Ông đã được Nhà nước tôn vinh bằng việc trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 1996.
- Một số tác phẩm nổi bật của ông gồm: Một chuyến đi (1938), Vang bóng một thời (1940), Thiếu quê hương (1940), Chiếc lư đồng mắt cua (1941), Đường vui (1949), Tình chiến dịch (1950), Sông Đà (1960), Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi (1972)...
2.2 Tác phẩm
a. Bối cảnh sáng tạo
- Ban đầu, truyện “Chữ người tử tù” được đăng dưới tựa đề “Dòng chữ cuối cùng” trên tạp chí Tao đàn vào năm 1939.
- Sau đó, nó được in trong tập “Vang bóng một thời” (1940) và đổi tên thành “Chữ người tử tù”.
- Tập truyện “Vang bóng một thời” gồm 11 câu chuyện ngắn, được Nguyễn Tuân sáng tác trước Cách mạng. Các nhân vật trong tập truyện đa phần là những nhà học Nho cuối thời - những người có tài và uyên bác nhưng số phận không may mắn.
b. Sơ đồ cấu trúc
Bao gồm 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “Để mai ta dò ý tứ hắn lần nữa xem sao rồi sẽ liệu”: cuộc trò chuyện giữa viên quản ngục và thầy thơ lại trước ngày nhận án tử tù.
- Phần 2. Tiếp theo đến “Thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ”: cuộc nhận án tử, sự đối xử biệt đãi với Huấn Cao và thái độ khinh bạc của người tử tù.
- Phần 3. Phần còn lại: cảnh cho chữ - một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”.
c. Tóm tắt
Trước khi được giải ra kinh thành để thi hành án, Huấn Cao bị đưa đến trại giam ở tỉnh Sơn. Viên quản ngục ở đây đã nghe danh Huấn Cao là một người có tài viết chữ đẹp nên ngưỡng mộ từ lâu. Khi kẻ tử tù đến trại giam, viên quản ngục đã có ý đối xử biệt đãi, nhưng chỉ nhận được sự khinh bạc. Khi nhận ra tấm lòng của viên quản ngục, Huấn Cao đã quyết định cho chữ. Cảnh viết chữ diễn ra trong phòng giam chật hẹp và tối tăm, nhưng những nét chữ “rồng bay phượng múa” lại thể hiện sự kiêu hãnh của một con người. Sau khi viết xong, Huấn Cao khuyên viên quản ngục rời khỏi nơi này để giữ lấy “thiên lương trong sáng”. Viên quản ngục nghe xong lời khuyên của Huấn Cao rất xúc động, chắp tay vái lạy và nói: “Kẻ mê muội này xin lắng nghe ý kiến của người”.
d. Chi tiết
Trong tác phẩm ngắn Chữ người tử tử, Huấn Cao đã được vẽ nên một cách thành công, như một cá nhân tài năng, với tấm lòng trong sạch và tinh thần mạnh mẽ, không bao giờ khuất phục. Tác giả thông qua đó thể hiện quan điểm về cái đẹp, khẳng định sự vĩnh cửu của cái đẹp và tiết lộ một cách rõ ràng lòng yêu nước sâu sắc.
e. Nghệ thuật
Tình huống trong truyện độc đáo, việc xây dựng cảnh, mô tả tính cách nhân vật, sử dụng các kỹ thuật tương phản, ngôn ngữ tươi sáng với nhiều hình ảnh sống động...
