Buzz
Phân tích Chí Phèo của Nam Cao bao gồm gợi ý cách viết kèm 19 bài văn xuất sắc từ các học sinh giỏi. Việc phân tích tác phẩm Chí Phèo giúp bạn hiểu sâu hơn nội dung ý nghĩa của truyện ngắn, cũng như rèn kỹ năng viết bài phân tích văn hay.
Danh sách TOP 19 bài phân tích truyện Chí Phèo dưới đây không chỉ giúp học sinh rèn luyện kỹ năng viết văn mà còn nâng cao kiến thức, kỹ năng viết văn phân tích tác phẩm chất lượng. Bạn sẽ cảm thấy tự tin và chủ động hơn trong các kì thi.
Sơ đồ dàn ý phân tích bài Chí Phèo
I. Khởi đầu
- Một vài nét đặc trưng về tác giả Nam Cao: Ông được coi là biểu tượng đặc biệt của văn học hiện thực ở giai đoạn cuối cùng của phong cách này
- Giới thiệu tác phẩm Chí Phèo: Là tác phẩm ngắn đặc sắc của Nam Cao, với đề tài về cuộc sống nông thôn, nông dân, và được coi là một kiệt tác trong văn xuôi trước cách mạng
II. Phần chính
1. Vũ Đại - Khung cảnh nghệ thuật của tác phẩm
- Đây là không gian nghệ thuật của truyện, bởi mọi sự kiện của Chí Phèo đều diễn ra ở đây
- Mâu thuẫn giai cấp gây gắt, âm ỉ nhưng quyết liệt, không khí u ám, đắng cay.
- Cuộc sống của người nông dân vô cùng khốc liệt, bị đẩy vào bước đường cùng mà không có lối thoát, bị đẩy vào thế ngục.
⇒ Không gian nghệ thuật làm nền tảng để khám phá sâu hơn về các nhân vật, cũng như thể hiện giá trị thực tế và nhân đạo của tác phẩm
2. Nhân vật Bá Kiến
- Tiếng cười của Tào Tháo, mềm mại nhưng rắn buông, sử dụng đầu bò để trị đầu bò… ⇒ Xảo quyệt, mưu mẹo, tài trí
- Nhân cách ti tiện, bỉ ổi, dâm đãng, ghen tuông và độc ác
⇒ Đặc trưng cho loại địa chủ cường hào ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng
3. Hình tượng nhân vật Chí Phèo
a. Sự xuất hiện của nhân vật
- Hắn đi và thậm chí còn lẽo đẽo cả những lời lẽ chửi rủa...: Sự tự nhiên trong hành động
- Qua những lời lẽ thô tục, bức tranh về nhân vật dần hiện ra: Kẻ hành tung mồi chài, mỗi khi say sưa lại lộ ra sự mong muốn được chấp nhận như một người bình thường của Chí Phèo
b. Quá trình sống và cuộc đời của Chí Phèo trước khi vào tù
- Hoàn cảnh từ khi sinh ra: không cha, không mẹ, không nhà, không cửa
- Mặc dù vậy, Chí vẫn giữ được những phẩm chất tốt đẹp:
+ Với tính cách hiền lành, làm việc trung thực, và khao khát những ước mơ đơn giản và lòng tự trọng
c. Sự thay đổi của Chí Phèo sau khi ra tù
- Chí Phèo bị bắt vào tù vì:
- Do sự ghen tỵ của Bá Kiến đối với vợ của Chí Phèo.
- Chế độ tù đày của thực dân đã biến Chí Phèo trở thành một kẻ lưu manh, với tính cách kỳ quặc và lệch lạc.
- Hậu quả của những ngày tháng ở trong tù:
- Hình dạng: biến thành hình dạng của một con quỷ ác ⇒ Chí Phèo đã mất hết hình dáng con người.
- Nhân tính: bị mê muội trong cơn say, hành động mạnh mẽ, lời lẽ thô tục, gây hấn và trở thành công cụ cho Bá Kiến ⇒ Chí Phèo đã mất đi nhân tính.
- Quá trình biến đổi của Chí Phèo: Đến nhà Bá Kiến để trả thù ⇒ Chí Phèo bị lợi dụng, trở thành tay sai cho Bá Kiến
⇒ Chí Phèo đã bị mất cả hình dáng và tính cách con người
d. Câu chuyện gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thi Nở
- Tình cảm yêu thương của Thi Nở đã đánh thức bản chất nhân từ thiện trong Chí Phèo.
- Về nhận thức: Phân biệt được mọi âm thanh trong cuộc sống.
- Nhận ra bi kịch trong cuộc đời của mình và sợ cô đơn, cô độc.
- Về ý thức: Chí Phèo khao khát lòng thiện và mong muốn hòa hợp với mọi người.
- Hình ảnh bát cháo hằng là biểu tượng đặc biệt, chân thành và đầy ý nghĩa: lần đầu và cũng là lần cuối cùng Chí được ăn trong tình yêu thương và hạnh phúc.
⇒ Chí Phèo đã hoàn toàn tỉnh táo
e. Bi kịch bị cự tuyệt
- Nguyên nhân: do bà cô Thị Nở không cho Thi lấy Chí Phèo → định kiến của xã hội.
- Biểu hiện tâm trạng của Chí Phèo:
- Ban đầu: Chí ngạc nhiên trước thái độ của Thị Nở.
- Sau đó Chí hiểu ra mọi việc: mang dao đến nhà Bá Kiến đâm chết Bá Kiến và tự sát.
⇒ Cái chết của Chí Phèo là cái chết của con người trong bi kịch đau đớn trên ngưỡng cửa trở về cuộc sống làm người.
4. Đặc sắc nghệ thuật
- Xây dựng nhân vật đặc biệt trong tình huống đặc biệt.
- Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật sắc sảo.
- Sử dụng ngôn ngữ giản dị, biểu đạt độc đáo.
- Kết cấu truyện mới mẻ, tự do nhưng vẫn rất chặt chẽ, logic.
- Cốt truyện và các tình tiết hấp dẫn, đa dạng, đầy kịch tính.
III. Kết bài
- Nhấn mạnh lại những đặc điểm quan trọng nhất về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Chí Phèo
- Với tác phẩm này, Nam Cao đã phê phán mạnh mẽ xã hội thực dân còn lại từ phong kiến và đồng thời tôn trọng, phát hiện và khẳng định bản chất tốt đẹp của con người dù trong hoàn cảnh khó khăn.
...................
Tải File về để xem thêm dàn ý phân tích bài Chí Phèo
Sơ đồ tư duy phân tích Chí Phèo
Phân tích tác phẩm Chí Phèo
Người ta thường nói rằng: “Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn”. Đúng vậy! Mỗi chi tiết nhỏ trong tác phẩm đều mang ý nghĩa to lớn. Chi tiết nghệ thuật có khả năng thể hiện và làm sáng tỏ những tư tưởng của tác giả. Chính vì thế, giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh đã nhận xét: “Ở mỗi truyện ngắn, mỗi chi tiết đều có vị trí quan trọng như mỗi chữ trong bài thơ tứ tuyệt”. Minh chứng rõ ràng nhất cho quan điểm trên là tác phẩm “Chí Phèo” của Nam Cao.
Trong bài luận của Nguyễn Đăng Mạnh, ông đã đề cập đến sự quan trọng của chi tiết nghệ thuật trong tác phẩm. Chi tiết nhỏ này không chỉ tạo ra sự hấp dẫn cho độc giả mà còn giúp thể hiện sâu sắc ý nghĩa của tác giả. Trong truyện ngắn, mỗi chi tiết đều được lựa chọn cẩn thận, tạo ra một câu chuyện sắc nét. Có những chi tiết đặc biệt như nhãn tự trong thơ tứ tuyệt, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển nhân vật và chủ đề tác phẩm. Cách đánh giá của Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh không chỉ đặt ra yêu cầu sáng tạo các chi tiết độc đáo. Truyện ngắn “Chí Phèo” của Nam Cao được xem là một tác phẩm xuất sắc về việc sáng tạo các chi tiết nghệ thuật.
Ngay từ đầu, ta có thể nhận thấy một chi tiết đặc biệt trong tác phẩm. Đó là cách Chí Phèo bày tỏ sự tức giận. Chí Phèo không chỉ được giới thiệu thông qua lời ngữ mà còn thông qua cách anh ta lời lẽ. Điều này làm cho độc giả tò mò và đồng thời thể hiện tâm trạng đau đớn của nhân vật. Chí đã bị xã hội đẩy ra ngoài và bị coi nhẹ. Nam Cao đã rất khéo léo khi đặt chi tiết này ở đầu câu chuyện, khiến cho độc giả không chỉ tò mò về số phận của Chí mà còn cảm thấy sâu sắc và đau lòng.
Trong tác phẩm, Nam Cao đã thông qua chi tiết tiếng chửi của Chí Phèo để khắc họa một cuộc đời đầy gian khổ và khắc nghiệt của nhân vật. Chí từ nhỏ đã phải trải qua nhiều biến cố, từ việc bị bỏ rơi đến sống trong đau khổ và cảm thấy sự cô đơn. Tuy nhiên, sự xuất hiện của Thị Nở đã thay đổi hoàn toàn cuộc đời của Chí, mở ra một cánh cửa mới đầy hi vọng và tình thương.
Một chi tiết đặc biệt trong tác phẩm là cách Thị Nở đã dùng bát cháo hành để thức tỉnh phần người trong Chí Phèo. Bát cháo hành không chỉ là thức ăn mà còn là biểu tượng của tình thương và hy vọng. Nó đã giúp Chí nhận ra rằng không chỉ có sự đau khổ mà còn có tình người và tình yêu, mở ra một trang mới trong cuộc sống của anh.
Bên cạnh bát cháo hành là hơi cháo hành, một chi tiết đã làm cho Chí Phèo cảm thấy phục sinh và trở lại với phần người của mình. Hương vị của cháo là hương vị của cuộc đời, của tình yêu và hạnh phúc mà Chí chưa từng biết đến. Nhìn vào Thị Nở, Chí cảm thấy ấm áp và muốn làm nũng như với mẹ.
Khi biết Thị Nở không thể là của mình, Chí Phèo đau lòng và tiếp tục uống rượu. Nhưng mỗi lần uống, anh lại càng tỉnh táo hơn và cảm thấy hơi cháo hành. Đó là hương vị của hạnh phúc và tình thương, một hương vị mà Chí không thể quên và không thể quay lại kiếp sống của một con vật.
Khi Thị Nở rời bỏ Chí Phèo, anh ta ngồi khóc. Điều này cho thấy Chí muốn hạnh phúc nhưng xã hội không cho phép. Anh ta không phải là một kẻ lưu manh nữa mà là một con người có tình cảm và nhận thức.
Cuộc xung đột giữa khát vọng và hoàn cảnh dẫn đến Chí Phèo quyết định kết liễu Bá Kiến. Anh nhận ra tội ác của kẻ đã cướp đi tư cách làm người của mình và đòi quyền sống lại với tư cách một con người.
“Tao muốn trở thành người lương thiện. Nhưng ai sẽ cho tao lương thiện?”
Câu hỏi đau lòng không có lời giải đáp. Nó là tiếng kêu cứu của một con người trong bi kịch cá nhân, là lời đánh thẳng vào bộ mặt của xã hội bất lương. Chí Phèo đã trở nên lương thiện trong cuộc đấu tranh, nhưng xã hội vẫn bóp nát đi tư cách của mình.
Những chi tiết nghệ thuật trong truyện ngắn góp phần tạo nên thành công cho tác phẩm và cho nhà văn. Chúng phản ánh hiện thực nông thôn Việt Nam trước cách mạng và sự biến chất của người nông dân do bị áp bức, bóc lột.
Quá trình lao động nghệ thuật của nhà văn là quá trình công phu, tinh chỉnh từng chi tiết nhỏ trong đời sống để tạo nên những chi tiết nghệ thuật sáng giá. Chi tiết bát cháo hành và hương cháo hành thể hiện tấm lòng nhân đạo của nhà văn đối với người nông dân.
Mỗi chi tiết trong tác phẩm đều có vai trò quan trọng như mỗi chữ trong bài thơ. Chí Phèo của Nam Cao giúp đọc giả hiểu sâu hơn về vai trò của các chi tiết nhỏ trong tác phẩm.
Phân tích ngắn gọn về Chí Phèo
'Chí Phèo' của Nam Cao là một tác phẩm vĩ đại trong văn học hiện thực, phản ánh rõ nét xã hội phong kiến đầy những bất công và tội ác, đồng thời miêu tả sinh động hình ảnh của người nông dân bị bần cùng hóa.
Trong tác phẩm, nhân vật Chí Phèo là biểu tượng cho sự lương thiện nhưng lại bị xã hội đè ép, khiến hắn trở thành kẻ sát nhân. Nam Cao đã khéo léo mô tả hình ảnh của Chí Phèo từ những tiếng chửi đầu tiên đến bức tranh đen tối của cuộc đời hắn.
Chí Phèo được sinh ra trong một cái lò gạch cũ và sau đó bị đẩy vào tù vì ghen tuông. Qua những năm tháng ở tù, hình ảnh người nông dân hiền lành của Chí Phèo đã biến mất, thay vào đó là một kẻ tàn bạo và tăm tối.
Xã hội đã cướp đi nhân cách và bản tính lương thiện của Chí Phèo, biến hắn thành một kẻ tàn ác. Hắn trở thành mối đe dọa đối với làng Vũ Đại, khiến ai cũng sợ hãi trước bộ mặt gớm ghiếc của hắn.
Cuộc sống của Chí Phèo hoàn toàn thay đổi, từ một người lương thiện trở thành một kẻ tàn bạo. Hành động của hắn làm biến đổi cả làng Vũ Đại, và điều đó thể hiện sự bế tắc của những người dân bần cùng trong xã hội phong kiến.
Nam Cao đã thành công khi tạo ra nhân vật Chí Phèo, biểu tượng của sự tha hóa trong xã hội phong kiến, và cũng là biểu tượng của sự bế tắc và lạc lối.
Sau khi gặp Thị Nở, Chí Phèo nhận ra khao khát yêu thương và cuộc sống như một con người. Sự xuất hiện của Thị Nở đã đánh thức lòng nhân đạo và bản tính lương thiện trong Chí Phèo.
Khi gặp Thị Nở, Chí Phèo cảm thấy cuộc sống bên ngoài thật tốt đẹp và khao khát được làm người lương thiện. Tuy nhiên, xã hội phong kiến không cho phép điều đó xảy ra, đẩy Chí Phèo vào bước đường cùng.
Xã hội phong kiến không tha thứ cho Chí Phèo khi bà cô Thị Nở phản đối mối quan hệ giữa họ. Điều này khiến cho Chí Phèo rơi vào tuyệt vọng và quyết tìm đến nhà Bá Kiến để trả thù.
Hình ảnh cuối cùng của Chí Phèo nằm giữa vũng máu tại sân nhà Bá Kiến, hắn tự kết liễu cuộc đời sau khi giết Bá Kiến. Bức tranh bi kịch này khiến người đọc cảm thấy đau lòng về sự bất công trong xã hội.
Với bút pháp sắc sảo, Nam Cao đã khắc họa một nhân vật đặc biệt, đưa người đọc quay lại thời kỳ đầy thương đau của đất nước. Nghệ thuật mô tả tính cách và hành động làm cho câu chuyện trở nên sống động và hấp dẫn hơn.
Phân tích Chí Phèo sinh động
'Tao muốn làm người lương thiện
Không được ! Ai cho tao lương thiện ?...'
Mỗi khi nhớ đến Chí Phèo, tôi nghe lại những câu này và hình dung ra một hình ảnh rõ nét của người đàn ông đáng thương và đáng sợ, với những vết thương trên cơ thể. Từ ánh mắt hỗn hợp giữa tỉnh táo và mê đắm của anh ta, ta cảm nhận được sự thiết tha, đau đớn. Đó là cái nhìn chứa đựng sự hăm dọa, cầu khẩn, hận thù, và khát vọng... Nhưng nó không chỉ dành cho một người, mà là hướng về tất cả mọi người.
Đối với tôi, điều thú vị và cảm động nhất trong Chí Phèo chính là cách mà tác giả nói lên tiếng nói thấm thía, đầy cảm xúc, thay cho những người như Chí Phèo - tiếng nói khao khát sống như một con người.
Vâng, muốn sống như một con người. Đó là một kì vọng lớn đối với Chí Phèo. Với người đàn ông bất hạnh như anh ta, hai từ 'con người' mang ý nghĩa vô cùng quý giá và xa vời. Đó là một ước mơ, một hồi ức, và cũng là một khát vọng chưa thực sự đạt được. Sức sống của Chí Phèo phản ánh qua những chi tiết như thế này, từ cả hình tượng và ngôn từ đến cốt truyện và kết cấu.
Trong tác phẩm, để làm nổi bật khát khao tha thiết của Chí Phèo về cuộc sống như một con người, Nam Cao thường xen vào những đoạn ký ức tươi đẹp trong cuộc đời Chí Phèo, như những kỷ niệm về thời tuổi trẻ:
- ...'Lúc 20 tuổi, anh làm công cho ông lí Kiến, người giờ đây là bá Kiến giàu có nhất làng...'
- ...'Anh buồn bã, bởi những kỷ niệm xa xôi ấy. Có lẽ anh từng ao ước có một gia đình nhỏ. Chồng canh mướn, vợ dệt vải. Họ còn nuôi một con lợn để dành... Mua một ít ruộng nương cho an cư...'
- ...'20 tuổi, tuổi trẻ không còn là con nít, nhưng cũng chưa phải là người trưởng thành. Lúc ấy người ta không được phép yếu đuối, nhưng cũng không phải quá cứng rắn.' - v.v.
Những hình ảnh giản dị như vậy đã từng tồn tại, thực sự tồn tại trong cuộc đời của Chí Phèo. Nhưng tất cả đã trở thành kí ức, thuộc về một thế giới khác, một thế giới xa xôi. Rõ ràng Chí Phèo mong muốn sống như một con người, ít nhất là con người đã trải qua 'năm hai mươi tuổi...', hoặc 'thời ấy...'.
Giữa các trang mô tả về những ngày hạnh phúc, tình yêu đơn giản mà ngọt ngào giữa Chí Phèo và Thị Nở, và những đoạn ký ức vui vẻ, tươi sáng hiếm hoi như vậy, Nam Cao đã chi tiết và kỹ lưỡng miêu tả về những lúc Chí Phèo bị say, bị chửi rủa, bị đánh đập, khiến anh ta trượt dài xuống hố thẳm. Nam Cao thực sự làm cho người đọc cảm nhận được giá trị của việc trở về với bản tính lương thiện của Chí Phèo!
Khao khát trở thành người lương thiện đó nảy lửa hơn trong đoạn mô tả Chí Phèo đến nhà Bá Kiến và tỏ ra quyết tâm: 'Tao muốn trở thành người lương thiện'. Nhưng: ' - Không được ! Ai cho tao lương thiện ? Làm sao mà tao có thể xóa đi những vết sẹo trên mặt này ? Tao không thể trở thành người lương thiện nữa. Biết không ! Chỉ có một cách... biết không !... Chỉ còn một cách là... đây ! Biết không !... Anh rút dao ra, lao vào. Bá Kiến vừa kịp kêu lên một tiếng. Chí Phèo cầm dao đâm, kêu to cả làng. Hắn gào lên, không ai kịp đến.
Và khi mọi người đến, hắn đã nằm giãy đành đạch giữa máu. Mắt hắn trợn ngược. Mồm hắn cố gắng nói, nhưng không ra tiếng. Trên cổ hắn, máu vẫn chảy. Đó cũng là trang cuối cùng, chứa đựng nước mắt và máu trong cuộc đời hơn bốn mươi năm của Chí Phèo: Mấy mẩu lời đối đầu căng thẳng đầy kịch tính vang lên, được điểm nhấn bằng những nhát dao đầy căm hờn. Và sự kết thúc thảm khốc đã đến. Một kết cục bi thương: hai xác chết nằm bên nhau trên một vũng máu tươi,...
Khi cuộc đời Chí Phèo sắp kết thúc, người đọc hiểu rằng ước mơ trở thành người lương thiện của anh chỉ là ước mơ. Ý định trở thành người lương thiện đã trở thành hư ảo hơn là hiện thực! Điều đáng tiếc, mắt của Chí Phèo vẫn 'trợn ngược', 'mồm ngáp ngáp, muốn nói, nhưng không ra tiếng'. Cơ duyên để sống lương thiện đã bị đứt gãy.
Nhưng để coi là người là gì ? Và tại sao một khao khát trở thành con người bình thường, với Chí Phèo, lại trở thành một điều quá xa xôi, thậm chí là không thể?
Thực ra, ai mới là quỷ, ai mới là người ? Điều gì là xấu xa, là bất lương, điều gì là hiền lành, là lương thiện,... ? Câu trả lời không đơn giản. Trong truyện ngắn của Nam Cao, không có định nghĩa cụ thể, giải thích trực tiếp về những điều này. Nhưng từ việc đọc tác phẩm, mỗi người đều có thể tự tìm ra câu trả lời tương đối hợp lý cho mình. Câu trả lời có thể suy ra từ cách Nam Cao mô tả bản tính và giấc mơ lương thiện của Chí Phèo, đặc biệt là qua sự so sánh giữa phần người của Chí Phèo trước và sau khi ra tù (so với phần quỷ của Chí Phèo sau khi ra tù và trước khi ra tù). Câu trả lời cũng có thể được tìm thấy từ những phân đoạn triết lí sâu sắc của Nam Cao về bản tính và ước mơ lương thiện của Chí Phèo, như: 'Hai mươi tuổi, người ta không phải là đá, nhưng cũng không chỉ là thịt xác' ; 'Trời ơi! Hắn thèm một cuộc sống lương thiện, hắn muốn hoà nhập với mọi người! Thị Nở sẽ giúp hắn. Thị có thể sống yên ổn bên hắn thì tại sao người khác lại không thể? Họ sẽ thấy rằng hắn cũng không thể gây hại cho ai. Họ sẽ chấp nhận hắn vào xã hội bình đẳng, thân thiện của những người lương thiện'.
Như vậy, tác phẩm cũng ngầm đưa ra một giải thích về quan niệm, một cách định nghĩa về con người và cuộc sống con người. Làm người, phải biết tự mình sống bằng lao động của mình (như Chí Phèo sống từ công việc làm canh điền cho bá Kiến). Làm người, phải biết tự trọng (như Chí Phèo biết tự trọng trước bà Ba). Làm người, phải có người thân, có khả năng sống hòa mình với mọi người (như Chí Phèo có thị Nở và sống hòa mình với thị Nở),...
Chính xác, nếu là người thì phải như thế. Khóc, cười, yêu, ghét, buồn, nhớ, giận dữ, bất bình, căm phẫn,... cũng phải như một con người. Nhưng điều quan trọng nhất là ý thức về quyền sống như một con người, sống để trở thành một con người. Làm người, phải có quyền yêu cầu xã hội công nhận mình là một con người. Hiểu như vậy, ta càng thấy đáng thương cho Chí Phèo. Người đàn ông bị cả làng Vũ Đại từ chối, vì sao lại mong muốn điều gì cao xa? Chỉ là những gì cần thiết và công bằng nhất. Thế mà 'không được !'. Lỗi ấy thuộc về ai và từ đâu ra? Vì Chí Phèo? Vì bá Kiến? Vì định kiến xã hội của làng Vũ Đại? Nam Cao không dễ dàng, một chiều khi giúp độc giả tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi đau đớn này. Bi kịch của việc bị từ chối quyền sống như một con người của Chí Phèo, rõ ràng xuất phát từ hiện thực tối tăm của xã hội làng Vũ Đại, từ kế hoạch gian xảo của những kẻ thống trị tay ba như bá Kiến. Nhưng cũng vì Chí Phèo. Bá Kiến có thể đã đẩy Chí Phèo vào đường cùng, nhưng việc thực hiện những hành động tự hủy ấy, không ai khác, là do Chí Phèo.
Việc Chí Phèo không được trở lại cuộc sống như một con người có thể được giải thích bằng nhiều lý do. Có nhiều lý do khách quan và chủ quan. Nhưng có lẽ quan trọng nhất là hai lý do này: Thứ nhất, định kiến xã hội vô cùng nghiêm trọng, là một rào cản không thể vượt qua; thứ hai, Chí Phèo đã đi quá xa, khiến cho việc tỉnh ra trở nên quá muộn và trong anh ta có một rào cản tâm lí khác: rào cản của ý thức. Lý do thứ nhất thuộc về phía khách quan của xã hội, đã được bà thị Nở nói rõ: 'Người đàn ông đã chết hết rồi hay sao, mà lại chạy theo một thằng không cha. Ai lại đi lấy thằng chỉ biết ăn xin.' Trong cái làng Vũ Đại này, từ lâu, Chí Phèo đã trở thành 'quái vật'. Từ lâu, Chí Phèo đã sống ngoài vòng xã hội (một mình ở bên kia đê). Chí Phèo nói chuyện, người ta bỏ qua (thường chỉ có ba con chó đáp lại kẻ say rượu). Trong mắt người làng, cũng như mắt bà thị Nở, Chí Phèo chỉ có thể sống như một con thú ('chỉ biết ăn xin'), không thể sống cùng người, hoặc sống như đã chết. Cái định kiến này sâu sắc, nghiêm trọng đến mức, dù bà thị Nở phản đối điều này, nhưng xã hội làng Vũ Đại vẫn không thể tha thứ và chấp nhận anh. Lý do thứ hai, thuộc về phía chủ quan của Chí Phèo, liên quan đến ý thức của anh.
Chí Phèo đã đi quá xa. Anh đã phạm quá nhiều tội (dù là trong trạng thái say). Gần như không thể đếm được với dân làng rằng anh 'đã làm hỏng bao nhiêu dự án, phá hỏng bao nhiêu cảnh hạnh phúc, hủy hoại bao nhiêu niềm vui, gây ra bao nhiêu vết thương và nước mắt cho những người tốt lành'. Món nợ đó biết khi nào mới có thể trả hết để anh có thể thanh thản trở lại làm con người ? Khi Nam Cao mô tả lại ngoại hình của Chí Phèo: 'Mặt anh ấy màu vàng và muốn trở nên xám xịt; nó vằn vặt, không có thứ tự, và có nhiều vết sẹo. Những vết sẹo từ những lần ăn xin cầu cứu cảng làng, những lần anh ấy nhớ không rõ ra sao ?', chúng ta không chỉ nên hiểu đó là mô tả để nhận dạng hoặc để thấy Chí Phèo đã mất bản thân mình, mà quan trọng hơn, nhà văn muốn nói với độc giả rằng, đúng vậy, tội lỗi của Chí Phèo vẫn còn đọng đậm trên khuôn mặt đó, không thể xóa sạch bao giờ. Nó sẽ trở thành một sự ám ảnh, một tâm trạng không nguôi trong cuộc sống tỉnh táo của Chí Phèo. Chính Chí Phèo trong tình trạng tuyệt vọng đã nhận ra rõ hơn ai hết điều này: 'Không! Làm sao tao có thể trở lại làm người tốt? Làm sao tao có thể xoá bỏ những vết sẹo trên khuôn mặt này? Tao không thể trở lại làm con người tốt nữa. Bạn hiểu chứ!'. Khi tỉnh dậy, đã quá muộn: có bao nhiêu vết sẹo trên mặt, cũng có bấy nhiêu vết thương không lành trong tâm hồn.
Ở thời điểm đó, Chí Phèo đã gặp một rào cản tâm lý khác, khó vượt qua hơn cả rào cản định kiến xã hội. Đến lúc đó, một cách tỉnh táo nhất, Chí Phèo đã từ chối quyền làm người của mình bằng cách tự tử và bằng những cú đâm dao tàn bạo. Có lẽ một trong những lý do sâu xa nhất mà Nam Cao đưa ra để cho Chí Phèo gặp thị Nở, tỉnh dậy và chấp nhận tình yêu, lòng nhân ái,... chính là để chuẩn bị cho anh ta nhận thức rõ - ban đầu có vẻ lờ mờ, nhưng dần dần trở nên rõ ràng hơn - tình trạng bi đát, tuyệt vọng của mình. Có phải vì vậy mà nhà văn miêu tả nhân vật của mình như một nạn nhân tuyệt vọng đồng thời đáng thương và đáng trách? Dù đáng thương hay đáng trách, cuối cùng Chí Phèo không thể tha thứ cho kẻ thù cũng như cho tội lỗi của mình. Nam Cao đã rất công bằng. Nhưng ông không phải vô tình. Ngược lại, ông đã nhiều lần trình bày biện pháp bảo vệ cho Chí Phèo. Nhà văn đã thể hiện sự sâu sắc về con người khi viết nhiều câu văn như thế này: 'Hắn không bao giờ tỉnh...', 'Có lẽ hắn cũng không hiểu rằng...', 'Hắn hiểu rằng...' 'Hắn hiểu rằng khi hắn say, hắn làm bất cứ điều gì người ta sai bảo'. Và, hơn thế nữa, ông cũng cố gắng khẳng định thêm rằng: chính khi Chí Phèo nhận ra mình đã bị xã hội làng Vũ Đại từ chối quyền sống như một con người, thì niềm khát khao được sống như một con người càng trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết; rằng: về bản chất, Chí Phèo chưa bao giờ là một tên cướp hay một tên quỷ dữ; rằng: con người luôn phải chịu trách nhiệm về bản thân mình, nhưng cũng chỉ là sản phẩm của hoàn cảnh; v.v. Khi Chí Phèo chết trong vũng máu, sau tiếng kêu tuyệt vọng cuối cùng và những dòng cuối cùng bi thương của anh ấy, người ta không chỉ thấy sự giận dữ (giận kẻ gây ra tai họa cho Chí Phèo), thấy sự thương hại (thương một kẻ có số phận bi đát), mà còn thấy sự tiếc nuối. Tiếc nuối cho Chí Phèo. 'Giá mà điều này luôn tiếp diễn thì tốt nhỉ'; 'Hoặc có thể tôi qua đây sống cùng bạn, để vui vẻ.'; 'Chúng ta sẽ tạo thành một cặp rất xứng đôi'. Những câu như 'giá...', 'hoặc có thể...', 'chúng ta sẽ...' như thế - trong lời kể tinh tế của ngôn từ - cuối cùng cũng chỉ là ước mơ, là giả thiết, là hình ảnh ảo mà thôi. Nó nhẹ nhàng, mong manh như hương vị của chiếc cháo hành mà thị Nở dành cho Chí Phèo lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng đó. Chiếc cháo hành 'rất ngon' đã được ăn hết từ hôm trước nhưng đáng buồn thay, cho đến hôm sau, khi thị Nở từ chối và đẩy anh ta ngã 'lăn ra sàn nhà', Chí Phèo vẫn 'như cảm nhận được mùi vị của chiếc cháo hành'.
Như đã từng, bao nhiêu tiếc nuối về cơ duyên 'trở thành người lành mạnh' của Chí Phèo đã được nhà văn truyền đạt qua nghệ thuật, gieo vào lòng người đọc, khiến họ cùng ông suy ngẫm mãi mãi. 'Chí Phèo' là tiếng nói của khát vọng. Nhưng đó là tiếng nói bên trong, tiếng nói của một khát vọng giản dị được phát ra từ tận cùng tâm hồn. Dựa theo mô tả của Nam Cao trong truyện ngắn Chí Phèo, có thể gọi nhân vật chính của câu chuyện này - Chí Phèo - là một 'thằng đầu bò', một 'sinh vật lạ', 'gã côn đồ' hay 'tên quỷ dữ',... Tuy nhiên, từ bản chất, Chí Phèo là một người lao động lành mạnh, một anh chàng canh tác 'thiện như đất'. Dù nhìn nhân vật từ cả hai phía, hay chủ yếu từ phía này hoặc phía kia, thì cái côn đồ hay cái người lành mạnh trong Chí Phèo, gợi lên nỗi ám ảnh trong lòng độc giả không qua hành động bên ngoài mà qua một loại hành động bên trong, tiếng nói bên trong: ám ảnh bằng những cú sốc to lớn của số phận cùng những âm thanh của nó trong tâm hồn anh ta. Hầu hết những cảnh vật, những sự kiện tạo ra những cú va chạm và thay đổi sâu sắc số phận, tính cách, tâm lý của Chí Phèo đều được nhìn bằng con mắt bên trong, con mắt của nhân vật Chí Phèo và kể bằng tiếng nói tâm hồn, theo dòng suy tư của tâm hồn. Ai đó đã rất đúng khi gọi cách trình bày và cấu trúc truyện Chí Phèo là trình bày và cấu trúc theo dòng ý thức của nhân vật chính. Sự lựa chọn này của tác giả là rất hợp lý và có ý nghĩa. Các diễn biến tâm lí và tiếng nói ở đây đều thuộc về một chủ thể: Chí Phèo. Theo dõi theo dòng ý thức và điểm nhìn của nhân vật, nhà văn, độc giả cùng nhân vật nhìn vào hiện tại, quá khứ, tương lai của anh ta. Từ đó, tác phẩm mở ra một hành trình để nhân vật chính tự nhận thức, tự phát hiện con người bên trong của mình.
Hành động tự nhận thức và tự phát hiện này, đặc biệt từ sau khi Chí Phèo tỉnh rượu, được diễn đạt rất ấn tượng và hiệu quả bằng một cách diễn đạt lời văn độc đáo và bằng một cú pháp đặc biệt: Hắn + động từ tâm lí (Hắn nhìn thấy..., hắn nghe..., hắn sợ,...). Độc giả, vì vậy, gần như không thể chống đỡ, cứ mê mải theo dòng chảy cảm xúc, suy tư của Chí Phèo: 'Hắn thấy miệng đắng, lòng mơ hồ buồn...', 'Hắn sợ rượu...'. 'Hắn lại nao nao buồn...', 'hắn thấy hắn già mà vẫn còn cô độc.'. 'Hết ngạc nhiên thì hắn thấy mắt hình như ươn ướt.'. 'Hắn húp một húp và nhận ra rằng: những người suốt đời không ăn cháo hành không biết rằng cháo hành ăn rất ngon'. Trở về quá khứ, 'nhớ đến bà Ba', 'hắn chỉ thấy nhục, chứ yêu đương gì.'. Nhìn vào hiện tại, hắn 'trông thị thế mà có duyên', hắn thấy 'như yêu thị', và khám phá ra rằng 'đàn bà không có men như rượu nhưng cũng làm người say'. Rồi, 'hắn thấy lòng thành trẻ con', 'hắn muốn làm nũng với thị như với mẹ'. Và điều tự phát hiện này mới cực kì quan trọng: 'Hắn có thể tìm bạn được, sao lại gây kẻ thù ?'. Hoặc: 'Trời ơi! Hắn thèm làm người lương thiện, hắn muốn làm hoà với mọi người biết bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn. Thị có thể sống yên ổn với hắn thì sao người khác lại không thể được. Họ sẽ thấy rằng hắn cũng có thể không làm hại được ai. Họ sẽ lại nhận hắn vào cái xã hội bằng phẳng, thân thiện của những người lương thiện.' Cứ như vậy, mỗi một lần 'Hắn nhìn thấy...', 'Hắn muốn...', 'Hắn nhớ...', 'Hắn muốn...' là mỗi lần cõi thầm kín của Chí Phèo được tự nhận thức, tự trình diễn, cũng là mỗi lần khát vọng từ bên trong vang vọng lên tiếng nói làm xao xuyến, động đậy lòng người.
Trọng tâm của tác phẩm Chí Phèo không phải là quá trình trở thành lưu manh mà là quá trình tỉnh thức, lộ diện của nhân vật. Những đoạn hay nhất cũng thuộc phần này (những biến đổi tâm lí của Chí Phèo từ sau khi gặp thị Nở đến khi tự kết liễu đời mình).
Ở đây rõ ràng có nỗi đau, tiếng kêu lên của sự tuyệt vọng, nhưng bao phủ, và sâu thẳm vẫn là tiếng nói khát vọng. Khát vọng được sống để trở thành một con người: biết cười, biết khóc, buồn vui như một con người, được yêu thương, hạnh phúc bình dị như một con người, được ôm ấp bằng những vòng tay bè bạn như một con người. (Chí Phèo muốn xoá đi thù oán, để được sống trong tình thân hữu, tình yêu — tình yêu được coi như một biểu hiện đặc biệt của tình bạn, tình người). Hơn bốn mươi năm chiến đấu với đời, Chí Phèo chỉ thực sự được sống như một con người trong vỏn vẹn năm sáu ngày ngắn ngủi, ấm áp của tình người. Việc gặp và chia sẻ cuộc sống với thị Nở là một sự bù đắp cho Chí Phèo tất cả những loại tình cảm của loài người mà trước đó anh chưa từng biết đến: Thị Nở không chỉ là người tình, thị còn là người yêu, hơn thế nữa, còn như là bạn, là mẹ (không phải ngẫu nhiên mà Chí Phèo đón nhận tình cảm và sự quan tâm của thị Nở, phần nào giống như đón nhận tình mẹ; thích được làm nũng như với mẹ, đón nhận bát cháo hành như đón hương vị thơm thảo của tình người).
Tiếc thay, khi giấc mơ đó chuẩn bị thành hiện thực thì cũng là lúc tan vỡ tất cả, biến mất thành hư không tất cả. Nam Cao mô tả Chí Phèo bội phần, đau lòng làm cho người đọc bối rối. Và, càng làm cho nhân vật thất vọng, càng khiến cho người đọc bối rối thì tiếng nói khao khát được sống như một con người càng đau đớn khẩn trương.
Đọc tác phẩm của Nam Cao, đôi khi ta không thể không ngạc nhiên, suy tư. Việc Nam Cao thường viết rất tốt về những bi kịch, những nỗi đau của người trí thức nghèo như Điền, như Hộ, như Thứ,... thực ra, cũng dễ hiểu. Là một giáo khổ trường tư, một văn sĩ nghèo, bản thân ông đã trải qua đủ niềm vui, nỗi buồn và cực khổ của những tình cảnh, những người trong truyện, thì viết về người trí thức gần như là viết lại những gì ông đã trải qua.
Tuy nhiên việc ông viết về cuộc sống của những nông dân nghèo thì, có lẽ là khó khăn hơn và dường như không được thuận lợi, thuận lợi cho lắm. Thế mà ông vẫn viết rất tốt, và nhiều tác phẩm ông viết về nông dân nghèo như là chuyên môn của chính ông. Khả năng đồng cảm, đồng cảm của ông thực sự đáng ngưỡng mộ và đáng kính trọng. Điều đó càng chứng tỏ rằng Nam Cao có cái nhìn sáng suốt, nhạy bén, sâu sắc và một trái tim đầy lòng thương xót, chân thành đối với những khổ đau, khát vọng của con người.
Đánh giá cao Chí Phèo
Mặc dù chỉ là một truyện ngắn, và là một trong những tác phẩm sớm nhất của Nam Cao về đề tài nông dân, nhưng Chí Phèo thực sự là tổng hợp của sự khám phá của Nam Cao về đề tài này. Nếu Nam Cao có thể được xem là 'nhà văn của nông dân' - cùng với Ngô Tất Tố - thì trước hết là vì sự xuất hiện của Chí Phèo.
Khác với nhiều truyện ngắn cùng chủ đề của tác giả, Chí Phèo mở rộng phạm vi hiện thực, phản ánh không gian rộng lớn (một làng quê) và thời gian dài. Có thể nói, làng Vũ Đại trong truyện là biểu tượng nhỏ của xã hội nông thôn Việt Nam thời đó.
Trong những năm 1940 – 1945, nông thôn vẫn là đề tài lớn trong văn học khu vực. Các nhà văn đã khám phá đề tài này theo nhiều hướng khác nhau. Trước hết là khám phá phong tục tập quán dân quê. Trần Tiêu, Tô Hoài, Bùi Hiển, Kim Lân…đều là những cây bút nổi tiếng về vấn đề này. Một hướng khác là nghiên cứu mối quan hệ phức tạp trong gia đình, giữa các thế hệ, anh em, người chồng và người vợ… Đây cũng là một khía cạnh của cuộc sống nông thôn. Thanh Tịnh trong tập Quê mẹ là một ví dụ điển hình. Những hướng tiếp cận này đều có những tác phẩm xuất sắc mang giá trị nghệ thuật và tư tưởng của những nhà văn tài năng. Tuy nhiên, việc tiếp cận thực tế này đã hạn chế quan điểm xã hội của các nhà văn. Các tác giả thời kỳ này chú trọng viết về nông thôn, nhưng không đạt được phạm vi xã hội lớn như trong các tác phẩm như Giông tố, Bước đường cùng… của thời Mặt trận dân chủ.
Chí Phèo của Nam Cao không thuộc các hướng viết đó. Trong bối cảnh văn học thời kỳ 1940 – 1945, Chí Phèo là một hiện tượng đột ngột. Giống như Tắt đèn, Bước đường cùng, Giông tố… thời Mặt trận dân chủ, Chí Phèo cũng là một tác phẩm phản ánh xã hội lớn với những xung đột giai cấp gay gắt. Tác phẩm mô tả đa dạng, sắc màu về cuộc sống xã hội nông thôn. Nó thể hiện rõ hệ thống quyền lực, trật tự của làng Vũ Đại. Từ cụ bá Kiến đến những người cường hào; từ đàn anh đến những đứa em dưới cỏ cây… tạo nên bức tranh thực tế về làng quê. Tác phẩm cũng phơi bày các mối quan hệ phức tạp trong xã hội, đặc biệt là giữa các nhóm cường hào. Tình trạng cạnh tranh trong bọn cường hào phản ánh một phần của cuộc sống nông thôn, ảnh hưởng sâu rộng đến người nông dân nghèo. Nam Cao thể hiện sâu sắc những nhân vật và tình huống trong làng quê.
Chí Phèo của Nam Cao là kế thừa trực tiếp và phát triển từ truyền thống văn học thời kỳ Mặt trận dân chủ. Tác phẩm tạo ra một bức tranh hoàn chỉnh về các lực lượng thống trị. Những nhân vật như phó Thụ, lão Cựu Túy, bà Chánh Liễu, lão Hải Nam… chỉ là những diễn viên phụ trong hậu cảnh của tác phẩm.
Hình tượng của lão cường hào bá Kiến được tạo dựng một cách sinh động, ấn tượng trong tác phẩm. Giọng quát uy nghi (cụ ta thường hay quát để thử dây thần kinh của con người), lối nói êm đềm, và đặc biệt là nụ cười ác ý (cụ tự cho rằng nụ cười của mình hơn cả nụ cười của Tào Tháo). Tất cả cho thấy bản tính gian trá của lão cường hào. Nam Cao cũng khám phá sự yếu đuối của cụ bá: thói ghen tuông của lão với vợ; những lúc lão cảm thấy mình yếu đuối trước vợ trẻ, xinh đẹp; những cuộc tranh cãi nhỏ nhặt trong hậu cảnh gia đình cụ. Tác giả chỉ mô tả, nhẹ nhàng nhưng đầy sâu sắc, không bao giờ sa đà trong việc phê phán cuộc sống thường nhật của lão cường hào.
Tác giả tập trung vào việc phản ánh bản chất xã hội của nhân vật, chủ yếu là trong mối quan hệ với người nông dân bị bóc lột. Đoạn nội tâm của cụ tiên chỉ làng Vũ Đại về nghề tổng lý thể hiện sự sâu sắc của Nam Cao trong việc hiểu các mối quan hệ xã hội ở nông thôn.
Thế giới nhân vật nông dân Nam Cao phức tạp và sống động, đặc biệt quan tâm đến những người bị bất công và bị lăng nhục. Chí Phèo là biểu tượng của sự bị đày đọa và bị coi thường, bị lăng nhục một cách bất công.
Nam Cao không chỉ nói về nạn sưu thuế và tham nhũng, mà còn nhấn mạnh vào tình trạng tinh thần bị hủy hoại của người nông dân, làm mất đi giá trị và tư cách con người. Chí Phèo không chỉ thể hiện sự khốn khổ trong vật chất mà còn trong tinh thần.
Chí Phèo là hiện tượng của sự chống trả của người nông dân bị bóc lột, biến đổi từ một người lương thiện thành một kẻ ác quỷ. Nam Cao phân tích sâu sắc về tình hình xã hội và vạch ra lối đi cho sự tồn tại của họ.
Đoạn viết về sự thức tỉnh của linh hồn Chí Phèo thể hiện sự nhân đạo sâu sắc của Nam Cao và là một phần tuyệt vời của tác phẩm.
Buổi sáng hôm đó, Chí Phèo tỉnh dậy muộn, lòng bâng khuâng. Lần đầu tiên sau nhiều năm, anh mới cảm nhận được vẻ đẹp của cuộc sống xung quanh, những âm thanh quen thuộc trở nên sống động trong lòng anh.
Tình yêu thương đã làm sống lại bản tính đẹp đẽ của người nông dân trong Chí Phèo, mặc cho sự ác độc của xã hội đã cố gắng làm tắt đi nó.
Hôm nay, tình yêu đã thức tỉnh anh và linh hồn anh đã trở về. Anh mong muốn được làm hòa với mọi người và trở lại cuộc sống người dân bình thường.
Tư tưởng nhân đạo và bút pháp đặc biệt của tác giả thể hiện rõ trong đoạn miêu tả tinh thần bi kịch của Chí Phèo.
Chí Phèo được xem như một bi kịch số phận, khi anh thức tỉnh mong trở lại cuộc sống người bình thường nhưng lại bị từ chối lạnh lùng.
Nhận ra xã hội không công nhận mình, Chí Phèo đau đớn vật vã. Hắn uống, nhưng lạ thay hôm nay càng uống càng tỉnh táo. Trong tâm thức của Chí Phèo, dù say, vẫn còn một điểm tỉnh: nỗi đau về thân phận. Hắn khóc rưng rưng, sau đó lại uống... và đi với con dao, chửi như mọi khi, nhưng khác biệt lớn là hôm nay hắn đòi lại quyền làm người.
Chí Phèo chết trong vũng máu, đau thương vô hạn vì khao khát được làm người lương thiện. Lời cuối cùng của anh, vừa đanh thép, vừa đầy phẫn nộ, làm độc giả sững sờ: 'Ai cho tao lương thiện?'.
Phân tích về Chí Phèo.
Nam Cao là nhà văn tiêu biểu với những tác phẩm về người nông dân. Chí Phèo khẳng định tài năng và phong cách nghệ thuật của ông, tái hiện cuộc sống của người nông dân dưới sự áp bức của địa chủ cường hào.
Truyện Chí Phèo tái hiện cuộc sống nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám, với những người dân bị bóc lột, sống trong nỗi sợ hãi và nhục nhã, cùng với những kẻ lương thiện nhưng bị mua chuộc và biến thành tay sai của bọn cường hào.
Dưới nét vẽ của Nam Cao, bức tranh xã hội rực rỡ, đầy những xung đột gay gắt bộc lộ.
Truyền đạt thông qua nhân vật Chí Phèo, Nam Cao đã phản ánh mạnh mẽ vấn đề con người bị bóc lột, mất nhân tính do áp bức của xã hội.
Truyện Chí Phèo giúp người đọc hiểu rõ hơn nỗi đau của con người khi bị từ hóa, mong muốn sống một cuộc sống bình thường, làm người lương thiện.
Các nhân vật trong truyện của Nam Cao đều có tính cách đặc sắc, từ Chí Phèo, Thị Nở cho đến Bá Kiến, Lí Cường. Mỗi nhân vật là một cá thể riêng biệt, tiêu biểu cho một khía cạnh của xã hội và con người.
Bá Kiến là biểu tượng của bọn lí dịch cường hào ở nông thôn, thể hiện sự hống hách, dâm ô và thủ đoạn mưu mô để bảo vệ và mở rộng quyền lợi cá nhân.
Với Bá Kiến, Chí Phèo chỉ là một trong số những kẻ dân cùng liều lĩnh như Năm Thọ, Binh Chức. Cách Bá Kiến đối xử với Chí Phèo cũng giống như cách ông đối xử với những kẻ bất trung khác: đe dọa, trấn áp hoặc thao túng ngầm. Chí Phèo, Năm Thọ, Binh Chức đều hiểu rõ Bá Kiến và những kẻ như lão. Tuy nhiên, Chí Phèo phục vụ Bá Kiến lâu dài hơn, hắn hiểu rõ lão hơn và nặng oan thù hơn.
Trong suốt câu chuyện, Chí Phèo gặp Bá Kiến ba lần sau khi ra tù. Mỗi lần, hắn có những hành động khác nhau, nhưng tất cả đều phản ánh tính cách và ý đồ của hắn, đồng thời bộc lộ sự tưởng tượng và mâu thuẫn xã hội.
Lần gặp thứ nhất, Chí Phèo đến nhà Bá Kiến sau khi say rượu, muốn gây sự. Gặp Lí Cường, hắn la làng, nhưng gặp Bá Kiến, lạ lại nguôi ngoai. Lần thứ hai, hắn đến đòi nợ, cũng sau khi say rượu. Lần cuối, bị Thị Nở từ chối, Chí Phèo quyết định giết Bá Kiến và tự sát.
Câu chuyện tạo ra một ngã rẽ cho cuộc đời Chí sau khi gặp Thị Nở. Hắn biết vui, biết buồn, biết sợ, biết tính toán, nhưng càng cảm thấy cay đắng hơn về thân phận. Hành động cuối cùng của Chí là biểu hiện của sự tuyệt vọng và mâu thuẫn trong xã hội.
Chí Phèo từng làm việc cho Bá Kiến, nhưng sau khi bị hãm hại và từ chối, hắn biến thành một người khác. Cuối cùng, sự tuyệt vọng đẩy hắn đến hành động cuối cùng: giết Bá Kiến và tự sát.
Trong tác phẩm của Nam Cao, Chí Phèo không chỉ là biểu tượng của những người nông dân cùng đấu tranh hoặc là hình mẫu của những kẻ trở nên tội phạm do áp bức của thực dân phong kiến, mà còn thể hiện bi kịch của những người bị tước đoạt quyền sống, quyền làm người. Điều này đã được tác giả ghi lại một cách nghiêm trọng và đầy bi thương thông qua một câu chuyện nhân vật dị dạng và một cách diễn đạt hài hước.
Nam Cao xây dựng các nhân vật bằng ngôn ngữ thường ngày của dân chúng, phong phú và sinh động. Ngôn từ của ông vẫn giữ được tính mới mẻ đến ngày nay, cả về từ ngữ, ý nghĩa và cấu trúc câu.
Để tạo ra một tác phẩm như vậy, Nam Cao cần phải có sự đồng cảm sâu sắc với hoàn cảnh của người nông dân. Ông đã mô tả một cách rõ ràng hình ảnh xã hội với những địa chủ tàn bạo và những người nông dân bị bóc lột, không được tự do.
Một phân tích ngắn gọn về Chí Phèo
Nam Cao sinh ra và lớn lên ở một vùng quê nghèo nàn với nạn cường hào và bạo lực đối với nhân dân. Từ trải nghiệm này, ông đã phát triển một phong cách văn học đặc trưng, thể hiện rõ nhất trong truyện ngắn “Chí Phèo”, tác phẩm đầy đủ hình ảnh thực tế về xã hội Việt Nam thời bấy giờ.
Tác phẩm “Chí Phèo” được sáng tác trong thời kỳ phong trào văn học hiện thực phê phán đang phát triển mạnh mẽ nhất. Mặc dù tập trung vào đề tài quen thuộc về người nông dân, nhưng cách tiếp cận của truyện này hoàn toàn khác biệt so với các tác phẩm cùng thời.
Chí Phèo mang theo nỗi uất ức từ cuộc sống. Từ những ngày thơ ấu khó khăn, cuộc sống của Chí đầy biến động và gian khổ. Dù có ước mơ bình yên, nhưng xã hội thời bấy giờ không cho phép Chí thực hiện ước mơ đó.
Chí trở về làng với hình ảnh khác biệt, là minh chứng cho tội ác của tù khổ sai và sự tàn nhẫn của Bá Kiến. Trở thành tay sai của Bá Kiến, Chí Phèo làm hỏng nhiều hạnh phúc và mơ ước của người dân làng.
Chí Phèo đến nhà Bá Kiến để tìm kiếm công lý, nhưng lại rơi vào bẫy của hắn và trở thành tay sai đắc lực thực hiện những hành vi ác độc thay vì đạt được mục đích ban đầu.
Cuộc sống của Chí Phèo đang bước vào một bước ngoặt mới, khi Thị Nở xuất hiện. Thị không được mọi người đón nhận vì nét xấu của bà, nhưng Chí lại tìm thấy phép màu trong cuộc gặp gỡ đó.
Chí Phèo đến nhà Bá Kiến, nhưng khao khát trở lại con người lương thiện đã không thể thành hiện thực. Định kiến và bất công đã khiến hắn không thể quay lại.
Tác phẩm 'Chí Phèo' không chỉ phê phán xã hội phong kiến vô cảm mà còn để lại nỗi rưng rưng trong lòng người đọc. Nó là một tuyệt phẩm văn học với sức mạnh tố cáo và nhân sinh sâu sắc.
Phân tích 'Chí Phèo'
Trong số những tác phẩm văn học hiện thực, 'Chí Phèo' nổi bật với việc phản ánh rõ nét cuộc sống bất công của người nông dân và tội ác của xã hội phong kiến.
Nhân vật chính của tác phẩm, Chí Phèo, là một người nông dân lương thiện bị xã hội áp bức, dẫn đến sự biến đổi đen tối trong cuộc sống của anh.
Chí Phèo, từ khi sinh ra đã đối mặt với nhiều khó khăn, từ việc bị bỏ rơi đến việc bị đẩy vào tù vì ghen tuông. Cuộc sống khắc nghiệt đã biến anh thành một người hoàn toàn khác biệt.
Xã hội thối nát đã làm mất đi bản tính hiền lành của Chí Phèo, biến anh thành một kẻ xấu xa, gieo rắc nỗi sợ hãi và ghê tởm cho người dân trong làng.
Nam Cao đã thành công trong việc xây dựng hình ảnh của Chí Phèo, từ người nông dân hiền lành đến kẻ ác độc, và tạo ra hy vọng mới cho cuộc sống của anh thông qua nhân vật Thị Nở.
Kể từ khi gặp Thị Nở, Chí Phèo nhận ra rằng cuộc sống vẫn còn nhiều ý nghĩa và hy vọng. Mong muốn của anh là có một cuộc sống bình thường và lương thiện, mặc dù có vẻ như điều đó khá khó khăn.
Một lần nữa, xã hội phong kiến thối nát và tàn bạo đã ngăn cản mong ước của Chí Phèo trở thành người lương thiện. Sự phản đối của bà cô Thị Nở đã đẩy anh vào bước đường cùng, khiến anh rơi vào tuyệt vọng và tìm đến nhà Bá Kiến để trả thù.
Sau khi giết chết Bá Kiến, Chí Phèo kết thúc cuộc đời của mình. Hình ảnh anh nằm giãy đành đạch trong vũng máu, hét lên câu hỏi về sự lương thiện đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tâm trí của người đọc.
Chí Phèo của Nam Cao là một tác phẩm sâu sắc về sự áp bức và bất công trong xã hội phong kiến. Đọc tác phẩm này, người đọc sẽ không quên được cảm giác kinh hoàng và niềm thương cảm dành cho những người sống trong bóng tối của xã hội.
.................
Tải file tài liệu để xem thêm bài văn mẫu phân tích bài Chí Phèo
