Buzz
Tất cả các vật thể trong vũ trụ, từ những ngôi sao xa xôi đến các hành tinh, đều có hình cầu. Vậy tại sao hình dạng này lại là phổ biến thay vì các hình dạng khác?
Khi nhìn vào bầu trời qua kính thiên văn, dù là từ Trái Đất hay không gian, bạn sẽ nhận thấy rằng hầu hết các thiên thể đều có hình cầu. Ngay cả những ngôi sao xa xôi hay hành tinh kỳ lạ cũng tuân theo quy tắc này. Và nguyên nhân chính cho điều này chính là lực hấp dẫn.
Trọng lực tạo ra hình cầu
Anjali Tripathi, nhà vật lý thiên văn tại NASA, cho biết rằng lực hấp dẫn tự nhiên chính là yếu tố quyết định hình dạng cầu của các thiên thể. Khi một hành tinh hoặc mặt trăng tích lũy đủ khối lượng, lực hấp dẫn của chính nó sẽ kéo mọi vật chất xung quanh về trung tâm, hình thành nên hình cầu.
Sau vụ nổ Big Bang cách đây 13,8 tỷ năm, các hạt bụi li ti trong các đám mây khí khổng lồ bắt đầu va chạm và kết dính lại với nhau. Qua nhiều lần va chạm, chúng dần tạo thành các quả cầu nhỏ. Khi khối lượng của các thiên thể tăng lên, lực hấp dẫn cũng mạnh lên, hút thêm vật chất xung quanh và tạo thành các hành tinh và mặt trăng.
Bruno Merín, nhà thiên văn học tại Trung tâm Dữ liệu Khoa học ESAC thuộc Cơ quan Vũ trụ châu Âu, mô tả quá trình này giống như nước chảy vào lỗ thoát trong bồn rửa. Mọi vật chất đều 'muốn' di chuyển về trung tâm của lực hấp dẫn, và hình cầu là hình dạng duy nhất giúp cân bằng lực này một cách hoàn hảo trên mọi điểm của bề mặt.
Không phải tất cả các hành tinh đều có hình cầu hoàn hảo
Mặc dù lực hấp dẫn có xu hướng tạo ra hình cầu, không phải tất cả các hành tinh đều hoàn toàn tròn. Chẳng hạn, các hành tinh khí như Sao Mộc và Sao Thổ có vòng bụng phình ra ở xích đạo vì tốc độ quay nhanh. Theo NASA, Sao Thổ trông giống như một quả bóng rổ bị ngồi lên. Trái Đất cũng không phải là một hình cầu hoàn hảo; nhờ lực ly tâm từ chuyển động quay, nó hơi dẹt ở hai cực, tạo thành hình dạng cầu dẹt.
Ngược lại, các thiên thể nhỏ hơn như tiểu hành tinh và sao chổi thường có hình dáng kỳ lạ, từ méo mó đến hình dạng giống khoai tây, vì khối lượng của chúng không đủ lớn để lực hấp dẫn 'biến' chúng thành hình cầu. Ví dụ, vệ tinh Phobos của Sao Hỏa có hình dạng giống như một củ khoai tây khổng lồ. Trong hơn 300 mặt trăng trong hệ Mặt Trời, chỉ khoảng 20 mặt trăng có hình dạng tròn đều như ta vẫn tưởng tượng.
Lực hấp dẫn không chỉ giúp tạo ra sự cân bằng trong vũ trụ mà còn hình thành phần lớn các thiên thể. Tuy nhiên, vũ trụ vẫn đầy những ngoại lệ thú vị, từ các tiểu hành tinh méo mó đến các hành tinh khí khổng lồ với vòng bụng phình ra. Những sự bất hoàn hảo này chỉ làm tăng thêm vẻ đẹp kỳ diệu và sự phức tạp của vũ trụ mà chúng ta đang khám phá.
