Buzz
“Charles Baudeleire là một trong những nhà thơ vĩ đại nhất của thế kỷ 19 và dù có bất kỳ điều gì, ông vẫn là một nhà thơ độc đáo” – nhà thơ Nga Nikolai Gumilyov đã viết – “Ông không phải là vị thứ yếu nhất trong danh sách những nhà thơ”. Suốt cuộc đời ngắn ngủi của mình, giống như tất cả những nhà thơ chân chính, ông đã phải đối mặt với nghèo đói, tai tiếng và một căn bệnh nghiêm trọng, không thể chữa lành. Tuy tập thơ chính của ông đã bị cấm một phần ở quê hương trong gần một thế kỷ, nhưng ảnh hưởng của ông đối với thơ ca – cả ở Pháp và trên toàn thế giới – vẫn rất lớn.
Gần đây, cộng đồng văn học đã tôn vinh 200 năm ngày sinh của Charles Baudelaire, người đã trở thành người đầu tiên bị xem là “nhà thơ bị nguyền rủa” ngay cả trước khi Paul Verlaine đưa ra định nghĩa phổ biến này.
Con trai riêng của tướng quân
Văn bia dài được khắc trên mộ tại nghĩa trang Montparnasse, nơi Baudelaire được an nghỉ bên cạnh mẹ và cha dượng, mô tả rằng: “Con trai riêng của Tướng Jacques Opique và con trai của Caroline Arshanbo – Defai. Ông qua đời tại Paris vào ngày 31 tháng 8 năm 1867 ở tuổi 46”. Người đương thời vẫn chưa thể chấp nhận rằng “người bất trị tội lỗi”, người mắc chứng bệnh “không ổn định tinh thần”, người đã kết thúc cuộc sống của mình trong một nhà thương tâm thần, vượt lên trên tất cả và cao hơn tất cả, là một nhà thơ. Một nhà thơ đã thay đổi mãi mãi các quy tắc của thơ – không chỉ ở Pháp mà trên toàn thế giới.
Baudelaire sinh ngày 9 tháng 4 năm 1821 trong một gia đình của một người lớn tuổi (năm sinh con trai, cha ông Joseph – Francois Baudelaire đã 62 tuổi), một cựu chiến binh của cuộc cách mạng, người xuất thân từ gia đình nông dân, những người đã thăng tiến đến chức vụ thượng nghị viện dưới thời Napoléon và bà Caroline 27 tuổi. Anh trai của Baudelaire bất chấp tư cách quan chức của mình vẫn mang bản tính nghệ sỹ và được coi là một họa sĩ tự nhiên tài năng. Ông anh dẫn cậu bé Charles tham gia các cuộc triển lãm, các buổi hội thảo, cố gắng giới thiệu cho đứa trẻ vẻ đẹp ngay từ khi cậu bé còn nhỏ.
Người mẹ, vẫn là một phụ nữ trẻ, đã sớm kết hôn với Đại tá Jacques Opique, sau này là tướng lĩnh và phái viên của Pháp tại một số tòa án châu Âu. Cậu bé gần như công khai ghét cha dượng, ganh tị với mẹ. Mắc chứng “trầm cảm sâu” Charles được gửi đến học tại một trường nội trú, và ở tuổi 14, cậu thiếu niên chuyển đến Đại học Hoàng gia Lyon. Cậu học kém, mặc dù một trong số bạn bè sau này đã miêu tả cậu là “người thông minh và tinh tế nhất trong số tất cả các đồng môn”.
Năm 1836, Baudelaire vào Lyceum của Louis Đại đế ở Paris, nhưng nhanh chóng bị đuổi học. Khu phố Latinh và cuộc sống ồn ào thu hút chàng thiếu niên trưởng thành sớm hơn nhiều nơi khác. Có thể vào thời điểm này Baudelaire mắc bệnh sùi mào gà, điều này cuối cùng đã đẩy nhà thơ vào vực sâu. Cha dượng của chàng trai muốn Baudelaire học luật hoặc ngoại giao, nhưng Charles quyết tâm dấn thân vào văn học, trước sự lo lắng của cha mẹ anh. Trong nỗ lực bảo vệ con trai khỏi tác động tiêu cực, họ đã gửi Charles đi trên một chuyến đi về phía Đông, đến Ấn Độ – một cuộc phiêu lưu hấp dẫn trong thời kỳ đó.
Tuy nhiên, nhà thơ không thể đặt chân đến Ấn Độ, trở về từ Reunion, nhưng anh đã thu thập được nhiều ấn tượng từ chuyến đi và sự ảnh hưởng có thể thấy rõ trong các bài thơ sau này của ông.
Năm 1841, khi đã trưởng thành, Charles Baudelaire kế thừa tài sản mà cha mình để lại. Ở Paris, anh nhanh chóng trở thành một người nổi tiếng trong giới thượng lưu. Baudelaire được xem là một biểu tượng của cuộc sống đô thị. Số tiền lớn cho phép anh sống xa hoa, nhưng không lâu. Năm 1844, cha mẹ không hài lòng với lối sống của Charles và người tình của anh - nữ vũ công ballet gốc Haiti da đen Jeanne Duval. Họ đã cố gắng thiết lập quyền giám hộ đối với nhà thơ. Kể từ đó, mọi quyền lợi được mẹ anh quản lý, chỉ cung cấp cho Charles những khoản tiền nhỏ để tiêu xài.
Điên cuồng, kẹp kẹt, tham lam và xa hoa
Và tâm hồn của chúng ta bị đè nặng, cơ thể bị mòn mất;
Hối hận, giống như sự tra tấn, khiến chúng ta hứng thú,
Như côn trùng, chúng gây đau nhức khi chích.
Tránh né chỉ là cách níu kéo, hối hận chỉ là giả tạo;
Để đền đáp bản thân gấp trăm lần trong sự vội vã,
Một lần nữa, con đường của tội lỗi, sự cười, linh hồn trượt dài,
Với những giọt nước mắt của sự yếu đuối, làm sạch con đường xấu hổ của bạn.
(Những bông hoa của tội lỗi – Phần mở đầu)
Bản thân Baudelaire cố gắng kiếm tiền từ những dự án tài chính mạo hiểm nhất (và luôn kết thúc với thất bại). Ông viết không thường xuyên, năm 1848 ông tham gia cách mạng, nhưng nhanh chóng mất hứng thú với chính trị. Hầu hết thời gian bây giờ ông dành để cố gắng trốn tránh vô số chủ nợ. Bất chấp một số lời chỉ trích, các tập thơ như Salon của 1845 và Salon 1864 đã mang lại cho Baudelaire danh tiếng. Nhưng văn học không giúp ông giàu có. Những bài thơ mà ông viết trong những năm 1840 và 1850 sau đó được đưa vào tuyển tập càng làm ông nổi tiếng hơn, nhưng không giúp ông vượt qua những khó khăn về tiền bạc.
Gieo hạt giống ác
“Cuốn sách này, vô dụng và hoàn toàn vô tội, được viết chỉ để tôi giải trí và thực hiện đam mê của tôi đối với những trở ngại” – tác giả cảnh báo trong lời tựa cho tuyển tập thơ của mình mà ông gọi là “Les Fleurs du mal” – được dịch theo truyền thống sang các ngôn ngữ khác là “Hoa ác”. Tuy nhiên, cái tên này rất phổ biến: theo ghi nhận của nhà nghiên cứu người Mỹ Barbara Johnson, từ “mal” trong tiếng Pháp có thể có nghĩa là đau đớn, buồn nôn và u sầu. Và với tỷ lệ giữa chữ hoa và chữ thường, không phải mọi thứ đều rõ ràng: nhà thơ đã viết về cái gì – về cái Ác hay chỉ là một cái ác nhỏ? Giới thiệu về Hoa hồng huyền bí hay những boutonnieres tầm thường? Các ấn phẩm khác nhau và các nhà phê bình khác nhau giải thích khác nhau – những người muốn tìm ra chìa khóa của sự thật sẽ phải xúc hàng tấn văn học mà đãi vàng.
Ấn bản đầu tiên của Những bông hoa được xuất bản vào tháng 6 năm 1857 – và vào ngày 7 tháng 7, phiên tòa bắt đầu kết án tội danh báng bổ và vi phạm các chuẩn mực đạo đức của tác giả và của nhà xuất bản. Vào ngày 20 tháng 8, cả hai đều bị kết án phạt, và sáu trong số những bài thơ “tục tĩu” nhất – phải bị xóa khỏi cuốn sách (lệnh cấm chỉ được dỡ bỏ vào năm 1949). Baudelaire phải nhờ đến Hoàng hậu Eugenie, người được biết đến với sự bảo trợ của nghệ thuật, để số tiền trừng phạt được giảm từ 300 franc, vượt quá khả năng của ông, xuống còn 50.
Ồ, nàng thơ không may mắn! Trong buổi sáng, sương mù phủ kín
Đồng hồ của bạn rợp những hình ảnh đêm khuya;
Sự im lặng của nỗi kinh hoàng, sự điên cuồng của hơi thở
Chúng đã ghi dấu của mình trên lông mày của tử thần.
Hoa sen hồng, hoa sương rồng màu xanh lục
Đổ lên trái tim bạn cả niềm đam mê và nỗi sợ hãi từ những chiếc bình?
Hoặc với bàn tay mạnh mẽ kéo đến Minturn bí ẩn
Buộc tinh thần của bạn chìm sâu trong một cơn ác mộng kinh hoàng?
Hoặc với bàn tay mạnh mẽ kéo đến Minturn bí ẩn
Cưỡng bức tinh thần của bạn vào một cơn ác mộng chết tiệt?
Sau một đêm, Baudelaire trở thành tên nổi tiếng - mặc dù chỉ một số ít may mắn mới có cơ hội đọc bộ sưu tập bài thơ bị cấm của ông ngày nay - nhưng ông vẫn nghèo nàn. Bệnh tình của ông tiến triển, ông bắt đầu dùng rượu và thuốc phiện nhiều hơn (sau này, Baudelaire đã viết cuốn sách Thiên Đường Nhân Tạo), tham gia vào những công việc kỳ lạ hứa hẹn giàu có nhanh chóng. Năm 1866, ông bị đột quỵ nặng, gây liệt và mất khả năng nói. Trí nhớ của ông dần mất.
Baudelaire trải qua hai năm cuối đời trong một bệnh viện tâm thần và qua đời vào ngày 31 tháng 8 năm 1867.
Một mình trên cánh đồng
Từ xa xưa, các nhà thơ và họa sĩ thường tạo ra các 'trường phái' - và nếu không phải họ thì các nhà phê bình sẽ thực hiện điều này cho họ. Tuy nhiên, với Baudelaire, không thể nói về một 'trường phái' hay 'phong trào' - vẻ độc đáo và kiệt xác của ông vẫn nổi bật như một đỉnh cao không thể đạt được trong bối cảnh văn học thế kỷ trước.
Không còn nghi ngờ, Baudelaire đã ảnh hưởng đến Verlaine và Mallarmé, các nhà biểu tượng Nga và Mỹ, thậm chí cả văn hóa âm nhạc rock and roll và thẩm mỹ điện ảnh siêu thực. Theo một cách nào đó, Baudelaire tan biến vào văn hóa hiện đại, trong mọi hình dạng của nó, từ 'người cao cổ' cho đến phổ biến nguyên thủy. Và điều quan trọng không phải là sự 'châm biếm' và 'tục tĩu' trong các bài thơ của ông - đồng thời và đồng hương của ông, Lautréamont, đã tự phép mình nói nhiều hơn những người sau này.
Khi nhắm mắt, tôi lạc vào một buổi tối oi bức của mùa hè.
Tôi ngửi hương thơm từ bộ ngực trần của em.
Tôi nhìn thấy bờ biển trước mặt tôi,
Tràn ngập độ sáng của một chiếc đèn đơn điệu;
Một hòn đảo yên bình, mà thiên nhiên đã ban tặng cho mọi người.
Cây lạ có quả bùi;
Những người đàn ông với thân hình mảnh mai và mạnh mẽ
Và phụ nữ, có đôi mắt đầy dễ dãi.
Vấn đề, có lẽ, khác biệt. Baudelaire là người đầu tiên nhận ra rằng một người sáng tạo có thể tách bản thân ra khỏi quá trình sáng tạo - nhưng vẫn tạo ra một biểu hiện nghệ thuật từ cuộc sống của mình. Sự bi thảm của cuộc sống Baudelaire chỉ làm tăng thêm sự lôi cuốn đối với những người quan tâm đến ông. Như Nikolai Gumilev đã viết trong bài báo nổi tiếng của mình 'nghệ thuật tạo thơ đã được thêm vào nghệ thuật tạo ra gương mặt thơ của mình, được tạo thành từ tổng thể những chiếc mặt nạ mà nhà thơ đeo. Số lượng và sự đa dạng của chúng cho thấy tầm quan trọng của nhà thơ, tính lọc lựa của những bài thơ ấy tức sự hoàn hảo của nhà thơ. Baudelaire xuất chúng và hoàn hảo. Ông tin tưởng nhiệt thành đến nỗi không thể kiềm chế sự phạm thượng - một quý tộc chân chính của tinh thần, ông coi mình ngang bằng với tất cả những người bị cuộc sống xúc phạm, đối với ông - người biết những ánh hào quang chói lọi của vẻ đẹp, không ô nhục là ghê tởm, tất cả sự xấu hổ của phong cảnh phố xá thường ngày được chiếu sáng bởi ký ức của những đất nước tuyệt vời khác'
Nhà thơ - và nghệ sĩ trong một ý nghĩa rộng lớn - phải tự chủ. Có lẽ đây là ý nghĩa chính xác của một cái tên - nhà thơ Pháp Baudelaire đã đưa ra một câu trả lời hoàn toàn trái ngược với luận điểm của nhà thơ Nga Pushkin về sự không tương đồng giữa thiên tài và sự ác. Từ nay, văn hóa châu Âu không còn sợ hãi sự Ác - ngược lại, điều đó trở thành khả thi và cần phải được khám phá để tìm ra vẻ đẹp bí ẩn ẩn chứa trong đó.
Tuy nhiên, như thường người ta nói, đó là bắt đầu của một câu chuyện hoàn toàn khác - lịch sử của thế kỷ XX. Tất nhiên, thế kỷ này bắt đầu với sự kinh khủng và đẫm máu của Chiến tranh thế giới thứ nhất, mà trong mô tả của Baudelaire trở thành một phần không thể thiếu đối với những nhà thơ hào hoa khác như trải nghiệm của chính họ. Nhưng nó bắt đầu quá sớm với việc khánh thành vào năm 1902 tấm bia đồ sộ (nếu không phải là quá quan trọng) của nhà thơ tại nghĩa trang Montparnasse. Từ đó, “con riêng của tướng quân” trở thành điều bất tử.
Theo Van.vn
