Buzz
1. Thông tin về dây thần kinh tủy
Hệ thần kinh là một hệ thống thiết yếu trong cơ thể người, với sự phân hóa cao và nhiều chức năng quan trọng. Hệ thần kinh có hình dạng ống và mạng lưới phân bổ rộng khắp cơ thể. Cấu trúc hệ thần kinh bao gồm hai phần chính: thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên.
Hệ thần kinh trung ương gồm hai phần chính: não và tủy sống. Não nằm trong hộp sọ, điều khiển các chức năng như tư duy, cảm xúc và cử động cơ bắp. Tủy sống nằm trong ống sống, có nhiệm vụ truyền tải thông tin giữa não và các phần khác của cơ thể.
Hệ thần kinh ngoại biên bao gồm 12 cặp dây thần kinh sọ, 31 cặp dây thần kinh tủy sống và các hạch thần kinh. Các dây thần kinh sọ kết nối não với các phần trên mặt và cổ, đảm nhận chức năng điều khiển cơ bắp và truyền cảm giác. Các dây thần kinh tủy sống bắt nguồn từ tủy sống và thoát ra khỏi ống sống qua các lỗ gian sống.
Có tổng cộng 31 cặp dây thần kinh tủy sống, được phân loại và đặt tên dựa trên đốt sống tương ứng. Các nhóm này bao gồm:
- 8 cặp dây thần kinh sống cổ.
- 12 cặp dây thần kinh sống ngực.
- 5 cặp dây thần kinh sống thắt lưng.
- 5 cặp dây thần kinh sống cùng.
- 1 cặp dây thần kinh sống cụt.
Lưu ý rằng mặc dù có 7 đốt sống cổ, nhưng có 8 cặp dây thần kinh sống cổ. Cặp đầu tiên thoát ra giữa xương chẩm và đốt sống cổ I, trong khi cặp thứ tám ra ngoài dưới đốt sống cổ VII. Từ điểm này trở xuống, các dây thần kinh sống được đặt tên và đánh số theo đốt sống phía trên cùng.
Các dây thần kinh sống thắt lưng, đốt sống cùng và cụt thoát ra từ tủy sống ở đoạn cuối, tương ứng với mức đốt sống thắt lưng I. Chúng tiếp tục di chuyển trong ống sống và khoang dưới nhện, tạo thành một bó thần kinh giống như đuôi ngựa, do đó thường được gọi là 'đuôi ngựa'. Các dây thần kinh này ra khỏi ống sống ở mức dưới các đốt sống thắt lưng và tương ứng với chúng. Hệ thần kinh ngoại biên này điều khiển và cảm nhận các bộ phận dưới eo.
2. Cấu trúc của dây thần kinh tủy
Mỗi dây thần kinh tủy sống là một dây thần kinh pha, bao gồm hai rễ chính: rễ trước (radix anterior; radix motoria) và rễ sau (radix posterior; radix sensoria).
(18).jpg)
Rễ trước (Radix anterior): Rễ trước chứa các sợi thần kinh vận động, có nhiệm vụ điều khiển hoạt động cơ bắp. Những sợi này thực chất là nhánh trục của các nơron thần kinh nằm ở cột trước của chất xám tủy sống. Đặc biệt, ở đoạn tủy ngực và thắt lưng bên, rễ trước còn chứa các sợi thần kinh tự chủ trước hạch, là nhánh trục của các nơron ở cột bên của chất xám tủy sống.
Rễ sau (Radix posterior): Rễ sau chứa các sợi thần kinh cảm giác, chịu trách nhiệm truyền tải thông tin cảm giác từ các cấu trúc ngoại vi (như tạng và các bộ phận cơ thể) vào tủy sống. Các nhánh ngoại vi của nơron hạch phân bố đến các cấu trúc ngoại vi, trong khi các nhánh trung ương đi qua rễ sau và vào tủy sống. Những xung động cảm giác từ ngoại vi truyền vào hệ thần kinh trung ương qua các nhánh này.
Nhánh phân chia của dây thần kinh tủy sống:
Khi thần kinh tủy sống mới hình thành và chưa phân chia, nó được gọi là thân thần kinh sống. Ngay sau khi thoát ra từ lỗ gian đốt sống, mỗi thân thần kinh sống sẽ phân thành bốn nhánh chính:
- Nhánh màng tủy (r.menigeus) hay còn gọi là nhánh quặt ngược: Nhánh này có nhiệm vụ bảo vệ và cung cấp dịch cho màng tủy sống.
- Nhánh thông (r.comminicans): Đây là nhánh kết nối thân thần kinh sống với hệ thần kinh giao cảm.
- Nhánh sau (r.posterior): Nhánh này di chuyển ra phía sau và sau đó chia thành các nhánh trong và ngoài để điều khiển da và cơ sâu ở mặt sau đầu, cổ và lưng.
- Nhánh trước (r.anterior): Nhánh này điều khiển mặt trước và bên của đầu, cổ, thân, tay và chân. Các nhánh trước của thần kinh sống cổ, thắt lưng và cùng liên kết gần gốc của chúng để tạo thành các đám rối cổ, thắt lưng, cùng và cụt. Tại các đám rối này, các sợi thần kinh được nhóm lại và tổ chức trước khi phân phối đến da, xương, cơ và khớp. Các nhánh trước của thần kinh sống ngực II-XII không tham gia vào việc tạo thành các đám rối mà được gọi là các thần kinh gian sườn, có chức năng điều khiển cơ và da ở thành ngực và bụng.
3. Chức năng của dây thần kinh tủy sống
Dây thần kinh tủy sống đóng vai trò thiết yếu trong hệ thần kinh trung ương, thực hiện nhiều chức năng quan trọng liên quan đến cảm giác và vận động. Dưới đây là một số chức năng chính của dây thần kinh tủy sống:
- Truyền xung động vận động: Rễ trước của dây thần kinh tủy sống có nhiệm vụ truyền các tín hiệu vận động từ hệ thần kinh trung ương đến các cơ bắp. Nhờ đó, chúng ta có thể thực hiện các hoạt động như chạy, nhảy, và điều khiển các bộ phận cơ thể như tay và chân.
- Truyền xung động cảm giác: Rễ sau của dây thần kinh tủy sống tiếp nhận các tín hiệu cảm giác từ các phần khác nhau của cơ thể và chuyển chúng vào hệ thần kinh trung ương. Điều này giúp chúng ta nhận biết và phản ứng với các yếu tố môi trường như nhiệt độ, ánh sáng, âm thanh, áp suất và các cảm giác khác.
- Kết nối hệ thần kinh trung ương với các chi và cơ quan: Dây thần kinh tủy sống là cầu nối quan trọng giữa hệ thần kinh trung ương và các chi cùng cơ quan trong cơ thể. Nó cho phép các tín hiệu thần kinh di chuyển vào và ra khỏi não bộ thông qua tủy sống, từ đó điều khiển và phối hợp các hoạt động của cơ thể.
- Các đám rối thần kinh điều khiển cảm giác và vận động: Trong dây thần kinh tủy sống, một số nhánh trước kết hợp và tạo thành các đám rối thần kinh. Những đám rối này đảm nhiệm việc điều khiển cảm giác và vận động cho nhiều khu vực khác nhau trên cơ thể. Chẳng hạn, đám rối thần kinh cánh tay quản lý cảm giác và vận động cho cánh tay, vai và vùng ngực, trong khi đám rối thần kinh thắt lưng cùng chi phối các cơ quan ở vùng chi dưới, khoang sau phúc mạc và chậu hông.
Tóm lại, dây thần kinh tủy sống đóng vai trò quan trọng trong hệ thần kinh trung ương, thực hiện nhiều chức năng liên quan đến cảm giác và vận động, và giúp duy trì sự cân bằng và hoạt động hiệu quả của cơ thể.
4. Giải bài tập 1 trang 143 SGK Sinh học 8
Vì sao dây thần kinh tủy được gọi là dây pha?
Dây thần kinh tủy sống là một thành phần quan trọng của hệ thần kinh trung ương trong cơ thể con người. Nó không chỉ là một 'dây pha,' mà còn chứa những thành phần quan trọng giúp điều phối hoạt động của cơ thể.
Dây thần kinh tủy bao gồm hai loại bó sợi chính: bó sợi cảm giác và bó sợi vận động. Mỗi loại bó sợi đảm nhiệm các chức năng riêng biệt và hỗ trợ các hoạt động khác nhau trong hệ thần kinh.
Rễ sau của dây thần kinh tủy là nơi tiếp nhận các bó sợi cảm giác. Những bó sợi này truyền tải thông tin về các yếu tố ngoại cảnh như nhiệt độ, ánh sáng, âm thanh, áp suất và các cảm giác khác từ cơ thể và môi trường xung quanh vào hệ thần kinh trung ương. Những xung cảm giác này giúp chúng ta nhận diện và phản ứng với môi trường, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng và an toàn của cơ thể.
Rễ trước của dây thần kinh tủy là nơi xuất phát của các bó sợi vận động. Những bó sợi này mang thông tin từ hệ thần kinh trung ương đến các cơ bắp và các cơ quan khác trong cơ thể. Xung động vận động chính là yếu tố điều khiển chuyển động và hoạt động của cơ bắp, giúp chúng ta thực hiện các hành động như đi lại, cử động và hoàn thành các nhiệm vụ hàng ngày.
Do đó, dây thần kinh tủy không chỉ đơn thuần là một dây pha mà là một hệ thống phức tạp, chứa các thành phần quan trọng đảm bảo hoạt động chính xác và hiệu quả của hệ thần kinh trung ương, giúp con người cảm nhận và phản ứng với môi trường cũng như thực hiện các hoạt động hàng ngày một cách bình thường.
