Buzz
Vào đầu năm nay, FedEx đã đề xuất cho FAA cho phép trang bị hệ thống phòng thủ tên lửa bằng tia laser cho một chiếc Airbus A321-200 nhưng vẫn chưa được chấp thuận. Việc này không phải là mới mẻ khi các hãng hàng không khác đã áp dụng các biện pháp tương tự để giảm thiểu nguy cơ trong không phận nhạy. Tại sao FedEx lại lo ngại và muốn áp dụng hệ thống tương tự, và điều gì khiến đề nghị của họ khó có thể được chấp thuận?Mối đe dọa kéo dài nhiều thập kỷ
FedEx muốn trang bị hệ thống phòng thủ tên lửa trên máy bay để bảo vệ phi công, hành khách, máy bay và hàng hóa trên chuyến bay, cũng như tăng lợi nhuận. Công ty lo ngại về nguy cơ tấn công bằng tên lửa, với nhiều vụ việc thảm khốc đã xảy ra trong quá khứ.
Việc trang bị hệ thống phòng thủ tên lửa trên máy bay trở nên cấp thiết sau các vụ việc bi thảm như MH17 của Malaysia Airlines và PS752 của Ukraine International Airlines. Những sự kiện này đã làm mất đi hàng trăm sinh mạng vô tội.
Một kỳ tích đã xảy ra khi phi hành đoàn của DHL đã thành công trong việc hạ cánh an toàn chiếc Airbus A300 mặc dù mất toàn bộ hệ thống thủy lực tại sân bay Baghdad.Nguy hiểm của MANPAD - nhỏ gọn nhưng đáng sợ
Mối đe dọa từ các loại tên lửa đất đối không, đặc biệt là MANPAD, đã tồn tại từ lâu. Những loại vũ khí này nhỏ gọn nhưng rất nguy hiểm, có khả năng bắn hạ máy bay ở khoảng cách xa. Ví dụ, tên lửa FIM-92 Stinger có thể bắn hạ máy bay ở cự ly tối đa 4800m với giá sản xuất chỉ 38000 đô la.
Theo thống kê của Viện RAND, hiện vẫn còn khoảng 350 tên lửa MANPAD ở Somalia, 600 ở Yemen, 675 ở Sudan, 1700 ở Ethiopia, 4500 ở Afghanistan, 5400 ở Iran, 7000 ở Bắc Triều Tiên, 8100 ở Pakistan, 9700 ở Iraq, 17200 ở Syria và 21500 ở Libya. Với tình hình chính trị, kinh tế không ổn định, những tên lửa này có thể rơi vào tay bất kỳ ai và được sử dụng vào mục đích gì.Hệ thống phòng thủ tên lửa trên máy bay dân dụng
Hệ thống Flight Guard hoạt động tương tự như các hệ thống phòng thủ trên máy bay quân sự, tự động nhận diện và phản ứng trước các tên lửa đe dọa. Nó sử dụng radar Doppler với 8 ăng-ten để phát hiện tên lửa và phát ra pháo mồi để làm lạc đường dẫn của chúng. Israel đã cải tiến hệ thống này thành phiên bản C-MUSIC dùng laser, giúp máy bay thương mại bay an toàn trên các tuyến đường nhạy cảm.Lý do FedEx muốn hệ thống phòng thủ tên lửa bằng laser là gì?
FedEx đang tìm đến giải pháp tương tự như Sky Shield, sử dụng hệ thống phòng thủ bằng tia laser. Hệ thống này hoạt động bằng cách phát ra chùm tia laser hồng ngoại trực tiếp vào tên lửa, làm gián đoạn hoặc đánh lừa khả năng theo dõi của đầu dò nhiệt, khiến nó không thể đánh trúng mục tiêu. Hệ thống được FedEx đề xuất cũng sẽ hoạt động phối hợp với radar để phát hiện và tự động phản ứng. Nhờ điều này, máy bay vận tải của FedEx có thể hoạt động trong các vùng nguy hiểm và mở rộng mạng lưới hoạt động.Giải pháp của Hoa Kỳ
Vào năm 2003, Quốc hội Hoa Kỳ ra chỉ thị cho Bộ An ninh Nội địa phát triển và triển khai giải pháp phòng thủ tên lửa cho máy bay thương mại chống lại nguy cơ từ MANPAD. Chương trình này, gọi là Counter-MANPADS, nhằm tận dụng các công nghệ quân sự đã tồn tại và đã được kiểm chứng hiệu quả, để phát triển hệ thống có thể tích hợp vào máy bay thương mại. Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ đã hợp tác với 2 nhà thầu quân sự là BAE Systems và Northrop Grumman.
BAE Systems đã phát triển hệ thống mang tên JETEYE, bao gồm cả hệ thống cảnh báo, bộ điều khiển điện tử và đầu dò laser được lắp đặt trên máy bay. Trong khi đó, Northrop Grumman đã phát triển hệ thống Guardian dưới dạng một kén đặt dưới thân máy bay, chứa đầy đủ các thành phần để vô hiệu hóa tên lửa.
Cả hai hệ thống của BAE Systems và Northrop Grumman đều có khả năng phát hiện và sử dụng tia laser năng lượng cao để đánh lừa tên lửa thay vì tiêu diệt chúng. BAE Systems đã thử nghiệm JETEYE trên 3 chiếc Boeing 767 của American Airlines trong khi hệ thống Guardian của Northrop Grumman được thử nghiệm trên 10 chiếc MD-10 của FedEx.
JETEYE và Guardian đã trải qua thử nghiệm chống tên lửa, nhưng thay vì trên máy bay, họ sử dụng mô hình mô phỏng gắn trên cáp treo. Thử nghiệm diễn ra năm 2007 tại Khu vực Thử nghiệm Cáp Treo - một phần của cơ sở thử nghiệm tên lửa White Sands ở New Mexico. Kết quả cho thấy cả JETEYE và Guardian đều đáp ứng yêu cầu của Counter-MANPADS, vô hiệu hóa thành công tên lửa. Nhưng vào năm 2008, cả hai hệ thống đã bị gỡ bỏ khỏi máy bay của American Airlines và FedEx vì 3 lý do.Độ tin cậy, chi phí và vấn đề xuất khẩu
Dữ liệu từ 16000 giờ bay của American Airlines và FedEx cho thấy JETEYE và Guardian có thể vô hiệu hóa tên lửa nhưng dễ gặp lỗi hệ thống. Tần suất lỗi vượt quá ngưỡng chấp nhận được trong hàng không thương mại.
JETEYE và Guardian đều đắt đỏ, trang bị cho mỗi máy bay mất khoảng 1 triệu đô. Việc này không chỉ tăng chi phí vận hành mà còn làm giảm biên độ lợi nhuận của các hãng hàng không vì tăng trọng lượng và lực cản không khí, ảnh hưởng đến hiệu suất nhiên liệu.
Rào cản thứ ba là về xuất khẩu. JETEYE và Guardian dùng công nghệ quân sự, được kiểm soát chặt chẽ bởi USML. Trang bị hệ thống này cho máy bay thương mại coi như vi phạm luật xuất khẩu quốc phòng trừ khi có giấy phép phù hợp.
Các hãng hàng không Mỹ phụ thuộc vào bảo trì ở nước ngoài và lao động nước ngoài khi bay quốc tế. Trang bị hệ thống này đòi hỏi cung cấp tài liệu và bảo trì cho đối tác nước ngoài, cần phải có giấy phép xuất khẩu. Điều này tăng chi phí và phức tạp hóa quy trình cho hãng hàng không Mỹ.
