Tại sao gấu trúc chỉ sinh sống ở Trung Quốc?

Chắc chắn ai đó đã từng nghe về gấu trúc - loài động vật dễ thương được xem như biểu tượng của Trung Quốc. Trước đây, gấu trúc đã tồn tại trên khắp châu Á và châu Âu.

Bí ẩn về những chiếc răng của gấu ở Bulgaria

Gấu trúc, hay còn được gọi là gấu trúc khổng lồ (có tên khoa học là Ailuropoda melanoleuca, có nghĩa là 'con gấu chân mèo màu đen pha trắng') là một loài gấu có nguồn gốc từ Trung Quốc. Chúng dễ nhận biết qua các mảng màu đen lớn ở mắt, tai và cả bốn chân. Mặc dù thuộc bộ Ăn Thịt, nhưng chế độ ăn của gấu trúc chủ yếu là tre và trúc.

Trong thời cổ đại, gấu trúc được xem là một loài động vật hiếm hoi và bí ẩn, thậm chí là 'quái vật'. Chúng được mô tả trong các truyền thuyết dân gian như một loài quái vật ăn thịt, săn bắn và săn mồi. Trong cuốn 'Lịch sử của Tư Mã Thiên: Năm hoàng đế Ban Ji', gấu trúc được miêu tả là tham gia vào các cuộc chiến đấu. Điều này cho thấy gấu trúc không phải là một loài động vật hiền lành, dễ thương như chúng ta thường nghĩ.

Gấu trúc thường được tìm thấy ở các dãy núi ở Tứ Xuyên và Thiểm Tây, Trung Quốc. Mặc dù được coi là đặc sản của Trung Quốc, ít người biết rằng trước đây, chúng đã sống khắp châu Á và thậm chí cả châu Âu. Các nhà khoa học đã tìm thấy bằng chứng về các loài gấu trúc liên quan tại Hungary, Tây Ban Nha và Bulgaria.

Sự thật này đã được 'khám phá' từ cuối những năm 1970. Một công nhân làm việc tại mỏ than ở phía Tây Bắc Bulgaria tình cờ phát hiện ra hai chiếc răng đã hóa thạch. Sau đó, anh ta mang chúng đến Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia để các chuyên gia đánh giá. Thật đáng tiếc, những chiếc răng này sau đó đã bị quên lãng trong hàng thập kỷ.

Cho đến khi, Nikolai Spassov, một nhà cổ sinh vật học đang làm việc tại cùng vị trí mà Nikolov đã rời khỏi sau khi nghỉ hưu và qua đời, quyết định đem những chiếc răng đi kiểm tra. Spassov cho biết, những chiếc răng này thuộc về một con vật đã chết từ khoảng 5-7 triệu năm trước, thuộc kỷ địa chất Messinian.

Nghi ngờ rằng con vật đã chết có thể là gấu, Spassov đã so sánh chúng với hóa thạch của những loài gấu nâu xuất hiện ở vùng này. Kết quả không như mong đợi, ông nhận thấy hai mẫu không trùng khớp đặc biệt.

Bất ngờ thay, khi một lần tình cờ nhìn thấy những mẫu răng của gấu trúc khổng lồ Trung Quốc, Spassov bất ngờ nhận ra sự tương đồng với mẫu răng ông đang nghiên cứu. Ông đào lại các hồ sơ để khẳng định đây chắc chắn là những mẫu răng của gấu trúc.

Từ những hóa thạch được tìm thấy, các nhà khảo cổ đã mô phỏng lại cấu trúc xương và tạo ra hình ảnh hoàn chỉnh của loài gấu trúc ở châu Âu. Tuy nhiên, sau một sự kiện khí hậu gọi là Cuộc khủng hoảng độ mặn Messinian xảy ra vào cuối kỷ Miocen, nước biển rút đi khoảng 70 mét. Các hồ nước ngọt trên cạn cũng bốc hơi. Điều này dẫn tới sự tuyệt chủng của nhiều loài thực vật và động vật phụ thuộc vào chúng, bao gồm cả gấu trúc châu Âu. Vì vậy, chỉ còn những con gấu trúc ở Trung Quốc sống sót đến ngày nay.

Hành trình trở thành biểu tượng quốc gia của Trung Quốc

Gấu trúc được xác định là kho báu quốc gia chủ yếu nhờ vào một người nước ngoài - cha Armand David. Vào năm 1862, cha David đã phát hiện một 'miếng da gấu đen trắng rất đặc biệt' ở Trung Quốc. Ông tin rằng gấu trúc 'sẽ trở thành một loài động vật mới rất thú vị'.

Trong thời điểm đó, Trung Quốc chưa quan tâm và bảo vệ gấu trúc, nhưng David rất yêu quý loài vật này và đã săn lùng khắp nơi để đưa chúng ra khỏi Trung Quốc. Tình yêu dành cho gấu trúc đã lan tỏa ra ngoài nhờ những người nước ngoài, và để có được gấu trúc, các quốc gia đã gửi người tới Trung Quốc tìm kiếm chúng.

Cho đến những năm 1940, Trung Quốc mới nhận ra tình trạng nghiêm trọng của vấn đề, và chính phủ nước này đã bắt đầu chăm sóc gấu trúc. Vào năm 1988, Trung Quốc chính thức xác định gấu trúc là loài động vật cần bảo vệ hàng đầu của quốc gia. Đây cũng là lúc gấu trúc chính thức trở thành 'quốc bảo' của Trung Quốc, sau nhiều năm đối mặt với nguy cơ tổn thất từ việc săn bắn.

Từ đó, gấu trúc được coi là một món quà vô cùng quý giá, được gọi là 'Ngoại giao gấu trúc'. Trung Quốc đã tặng gấu trúc như một món quà ngoại giao cho nhiều quốc gia như Nga, Triều Tiên, Hoa Kỳ, Anh, Pháp, Đức và Nhật Bản...

Nguồn: Quora, NatGeo, The Times of India