1. Nguyên lý cung cầu
Nguyên lý cung cầu, hay còn gọi là quy luật cung cầu, chỉ ra rằng thị trường sẽ điều chỉnh để thiết lập mức giá cân bằng (mức giá thị trường) và lượng hàng hóa giao dịch cân bằng (lượng cung bằng lượng cầu).
Quy luật cung cầu mô tả sự tương tác giữa người bán và người mua đối với một sản phẩm hoặc dịch vụ. Quy luật này giúp xác định mối quan hệ giữa giá của hàng hóa và sự sẵn sàng mua bán của thị trường. Nó dựa trên hai 'luật' chính: quy luật cầu và quy luật cung, kết hợp để xác định giá cả và số lượng hàng hóa trên thị trường.
Các quy tắc về cung được thể hiện như sau:
Cung là số lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà người bán sẵn sàng cung cấp ở các mức giá khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định, khi các yếu tố khác không thay đổi.
Khi giá hàng hóa tăng, lượng cung cũng tăng (giá cao hơn dẫn đến cung cao hơn). Cung phụ thuộc vào chi phí sản xuất, bao gồm:
- Cung cá nhân: là số lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà một người bán muốn cung cấp ở một mức giá cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định. Vì vậy, lượng cung chỉ có ý nghĩa khi gắn với mức giá cụ thể.
- Cung thị trường: là tổng lượng cung của tất cả các người bán đối với một mặt hàng trong nền kinh tế gộp lại.
- Tổng cung: là tổng số lượng hàng hóa mà tất cả các cá nhân trong nền kinh tế có thể cung cấp.
Các yếu tố khác ảnh hưởng đến cung bên cạnh giá cả gồm:
+ Lao động và nguyên liệu (đại diện cho chi phí cơ hội khi chúng được sử dụng thay thế để cung cấp các hàng hóa khác cho người tiêu dùng)
+ Công nghệ hiện có để kết hợp các yếu tố đầu vào
+ Số lượng người bán và tổng khả năng sản xuất của họ trong khoảng thời gian nhất định
+ Thuế, quy định, hoặc chi phí thể chế phát sinh trong quá trình sản xuất
Quy tắc về cầu được thể hiện như sau:
Cầu bao gồm nhu cầu cộng với khả năng chi trả; là mức độ cần thiết của một cá nhân đối với một hàng hóa hoặc dịch vụ mà cá nhân đó sẵn sàng trả tiền để có được.
Khi giá của một hàng hóa hoặc dịch vụ tăng, nhu cầu của người mua giảm. Quy luật cung cho thấy người bán sẽ cung cấp nhiều hàng hóa hơn khi giá cao.
Các yếu tố chính quyết định lượng cầu bao gồm:
- Yếu tố đầu tiên: Sở thích của người tiêu dùng giữa các sản phẩm khác nhau. Những biến động trong hoàn cảnh như thay đổi theo mùa hoặc tác động của quảng cáo cũng làm thay đổi thị hiếu người tiêu dùng.
- Yếu tố thứ hai: Khả năng tài chính của người tiêu dùng
+ Sự hiện diện và giá của các hàng hóa tiêu dùng khác có thể thay thế hoặc bổ sung.
+ Những thay đổi trong thu nhập cũng có thể ảnh hưởng lớn đến sự gia tăng hoặc giảm bớt lượng cầu ở mức giá cụ thể.
Quy luật cung và cầu tương tác với nhau để xác định giá cả và khối lượng hàng hóa giao dịch trên thị trường. Nhiều yếu tố độc lập có thể làm thay đổi hình dạng của cung và cầu, ảnh hưởng đến cả giá cả và khối lượng hàng hóa quan sát được trên thị trường.
Giá thị trường cân bằng
Giá cân bằng (hay còn gọi là mức giá thị trường) là mức giá tại đó số lượng cung và số lượng cầu bằng nhau, và số lượng này được gọi là số lượng cân bằng.
Tại điểm cân bằng, không xảy ra tình trạng dư cung (khi lượng cung vượt quá lượng cầu) hoặc dư cầu (khi lượng cầu vượt quá lượng cung).
2. Ảnh hưởng của quy luật cung cầu
Khi số lượng hàng hóa trên thị trường thấp hơn nhu cầu của người tiêu dùng, giá cả hàng hóa có xu hướng tăng. Điều này có nghĩa là người tiêu dùng sẽ phải trả nhiều hơn để mua sản phẩm đó.
Nếu thị trường cung cấp nhiều sản phẩm hơn nhu cầu của người tiêu dùng, giá cả sẽ có xu hướng giảm. Sự điều chỉnh này giữ cho thị trường cân bằng, với nhà cung cấp sản xuất đúng số lượng hàng hóa cần thiết để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.
Quản lý sản xuất và phân phối hàng hóa
Dựa trên nguyên lý cung cầu, các nhà sản xuất phải quyết định xem có nên đầu tư vào sản xuất một sản phẩm mới hoặc tiếp tục bán sản phẩm hiện có. Do đó, việc nghiên cứu thị trường là cần thiết để đảm bảo sản phẩm có khả năng tiêu thụ tốt trên thị trường.
Khi nhu cầu thị trường gia tăng, giá cả hàng hóa và dịch vụ sẽ tăng, điều này kích thích sự phát triển xuất khẩu và nâng cao năng lực sản xuất của doanh nghiệp. Đồng thời, các yếu tố sản xuất và lao động sẽ được phân bổ lại từ ngành này sang ngành khác tùy theo mức độ lợi nhuận.
Kích thích sự phát triển của lực lượng sản xuất và nâng cao năng suất lao động
Để đạt được lợi nhuận cao, các nhà sản xuất và kinh doanh cần liên tục cải tiến công nghệ, nâng cao năng suất lao động, trau dồi tay nghề công nhân, tổ chức sản xuất một cách hợp lý, và thực hiện tiết kiệm. Mục tiêu là tạo ra giá trị để mỗi sản phẩm có giá trị xã hội thấp hơn.
Những người sở hữu điều kiện sản xuất tốt, trình độ chuyên môn cao, tri thức và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại sẽ tiêu tốn ít lao động hơn so với mức cần thiết của xã hội. Điều này giúp họ nhanh chóng tích lũy tài sản, mua sắm nhiều tư liệu sản xuất, cải tiến công nghệ và mở rộng quy mô sản xuất.
3. Tại sao giá cả lại được xem như là mệnh lệnh của thị trường
Sự biến động trong cung – cầu và giá cả trên thị trường điều chỉnh các yếu tố sản xuất từ ngành này sang ngành khác, đồng thời phân phối hàng hóa giữa các khu vực khác nhau.
Khi giá của một loại hàng hóa tăng, sản xuất hàng hóa đó sẽ tăng theo, nhưng nhu cầu tiêu dùng sẽ giảm. Ngược lại, khi giá giảm, tiêu dùng hàng hóa đó sẽ tăng lên, còn sản xuất giảm.
Khi giá cả thay đổi, cung và cầu cũng thay đổi theo, dẫn đến sự thay đổi trong cách sản xuất và phân phối hàng hóa trên thị trường.
Chẳng hạn, tại các khu vực mới phát triển, máy điều hòa còn đắt đỏ và chưa phổ biến. Giá cao của điều hòa không khí đã khuyến khích các nhà cung cấp đầu tư vào sản phẩm này để mọi người có thể sử dụng. Kết quả là các sản phẩm điều hòa được sản xuất và cung cấp cho khu vực đó. Tuy nhiên, sau một thời gian, thị trường điều hòa ở khu vực này đã bão hòa, hầu hết các hộ gia đình đều có ít nhất một hoặc hai chiếc. Khi nhu cầu giảm, các nhà sản xuất bắt đầu giảm sản xuất và chỉ cung cấp lượng hàng hóa cần thiết cho khu vực.
4. Ứng dụng quy luật cung cầu
Đối với chính phủ
- Phát triển mô hình kinh tế thị trường đa dạng, hướng tới xã hội chủ nghĩa, nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh và năng lực của các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
- Quản lý thị trường, nâng cao khả năng cạnh tranh và tối ưu hóa lợi nhuận cho doanh nghiệp tư nhân thông qua việc hỗ trợ phát triển, hợp tác và chuyển giao công nghệ.
Về phía công dân
- Nỗ lực giảm chi phí, cải thiện sức cạnh tranh và gia tăng lợi nhuận.
- Điều chỉnh cơ cấu sản xuất và danh mục sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thị trường.
- Chủ động đổi mới công nghệ, tổ chức sản xuất hợp lý, cải tiến thiết kế và nâng cao chất lượng hàng hóa.