Buzz
Việc nhận nuôi con là phổ biến trong xã hội con người với nhiều lý do khác nhau.
Thực tế cho thấy một số loài động vật cũng có thể thực hiện hành vi nhận nuôi con cùng loài, và điều này xảy ra trước cả khi con người tồn tại.
Vì sao động vật lại có hành vi như vậy? Theo Michael Weiss, một nhà sinh thái học hành vi và giám đốc nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Cá voi Bang Washington, hành vi này có thể phát sinh vì nó mang lại lợi thế tiến hóa cho những con nuôi.
Điều này có ý nghĩa gì?
Năm 2021, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí eLife để nghiên cứu tác động của việc mất mẹ đối với khỉ đột núi non. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những con khỉ đột núi mồ côi trên 2 tuổi sẽ xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với các thành viên khác trong đàn, đặc biệt là các con đực thống trị.
Đàn khỉ đột núi bao gồm một con đực thống trị và một số con cái, trong đó con đực thường bảo vệ các con non trong đàn khỏi sự tấn công của các nhóm khác. Nhờ hành động này, con đực tăng sự thống trị và cơ hội giao phối với các con cái trong đàn.
Khỉ đột con sẽ ngủ cùng mẹ vào ban đêm. Nếu mẹ chết hoặc rời xa, con đực đầu đàn sẽ chăm sóc và bảo vệ con.
Các con cái trong nhóm cũng thường chăm sóc những đứa trẻ mồ côi, mặc dù không nhất thiết có lợi ích gì từ việc này.
Việc nhận con nuôi là phổ biến ở các loài linh trưởng để duy trì xã hội.
Một nghiên cứu trên tạp chí Scientific Reports năm 2021 cho thấy các con tinh tinh lùn hoang dã đã nhận nuôi đứa trẻ mồ côi từ các nhóm khác. Hành động này có thể cải thiện địa vị xã hội của chúng.
Những đứa trẻ mồ côi nhận nuôi có thể trở thành đồng minh tương lai của mẹ nuôi. Các bonobo cái thường nhận nuôi các con cái để tạo mối liên kết trong nhóm.
Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Primates năm 2023 kể về một con khỉ Tây Tạng nuôi dưỡng một con non mồ côi và xem nó như con của mình, dù không có lợi ích gì xã hội từ hành động này.
Tuy nhiên, quá mức tình mẫu tử cũng có thể gây ra hậu quả không tốt.
Năm 1987, một nghiên cứu trên tạp chí American Journal Of Primatology đề cập đến vụ bắt cóc một con khỉ đầu chó màu vàng 5 ngày tuổi. Một con khỉ đầu chó cái đã bắt cóc con non này nhưng không có kinh nghiệm chăm sóc nên con non đã chết sau 3 ngày vì đói và khát nước.
Loài linh trưởng gần gũi với con người, vì vậy hành vi nhận nuôi con nuôi của chúng dễ hiểu hơn. Tuy nhiên, nhiều loài động vật biển cũng nhận nuôi con non, bao gồm cả loài cá voi.
Nhà động vật học biển người Canada Morrison cho biết rằng nhiều loài động vật biển, đặc biệt là những con cá thể vừa sinh con, có mối ám ảnh bởi trẻ sơ sinh.
Năm 2021, các nhà nghiên cứu ở Iceland phát hiện một con cá voi sát thủ đã nhận nuôi một con cá voi hoa tiêu nhỏ; tháng 6 năm 2023, những nhà khoa học từ Dự án Cá voi sát thủ Iceland cũng tìm thấy một con cá voi sát thủ cái đã nuôi dưỡng một con cá voi hoa tiêu nhỏ.
Có nhà khoa học cho rằng cá voi sát thủ có thể bắt cóc các con cá voi hoa tiêu, tuy nhiên điều này không mang lại lợi ích gì cho chúng. Việc nuôi con hoa tiêu tốn rất nhiều năng lượng và khi nhận con nuôi, cá voi sát thủ phải dành nhiều năm để nuôi chúng. Điều này không tốt cho cá voi sát thủ và có thể gây nhiều rắc rối hơn.
Vào năm 2019, một nghiên cứu trên tạp chí Animal Behavior đã ghi nhận trường hợp một con cá heo mũi chai cái vừa sinh con đã nhận nuôi một con cá voi hoa tiêu. Các nhà nghiên cứu tin rằng cá heo mũi chai có thể nuôi con non vì tình mẫu tử.
Mặc dù áp lực tiến hóa có thể giải thích việc nhận con nuôi ở hầu hết các loài động vật, nó không giải thích được nhiều trường hợp riêng lẻ, đặc biệt là đối với những sinh vật thông minh như cá voi sát thủ.
