Tại sao ông Công ông Táo thường cưỡi cá chép chầu trời?

Bạn đã bao giờ tự hỏi vì sao ông Công ông Táo lại chọn cưỡi cá chép chầu trời thay vì một loài vật khác chưa? Hãy cùng Mytour khám phá điều này nhé.

Hình tượng ông Công ông Táo cưỡi cá chép về trời vào ngày 23 tháng Chạp mỗi năm có lẽ đã không còn xa lạ trong tiềm thức của người Việt. Qua bài viết dưới đây, bạn sẽ hiểu được vì sao cá chép lại trở thành phương tiện đưa ông Táo về trời vào mỗi dịp cuối năm.

 Sự tích ông Công ông Táo là gì?

Theo truyền thống dân gian Việt Nam, Táo Quân là '2 ông 1 bà' - Thần Đất, Thần Nhà, Thần Bếp. Truyện kể về một cuộc tình bi thương giữa Thị Nhi và Trọng Cao, tạo nên câu chuyện ông Công ông Táo đầy cảm động.

Trọng Cao sau này hối hận về cuộc cãi nhau với vợ và đi tìm kiếm vợ, nhưng cuối cùng anh buông xuôi tìm kiếm vì không thành công. Ông Công ông Táo đại diện cho niềm tin vào sự công bằng và phúc lợi cho gia đình.

Vào ngày 23 tháng Chạp, Trọng Cao, trong lúc đang xin ăn, tình cờ gặp lại vợ cũ Thị Nhi đang đốt giấy tiền vàng bạc trước nhà. Thị Nhi đem gạo cho Trọng Cao nhưng bị Phạm Lang phát hiện và bịa ra nghi ngờ. Thương cô quá mức, Thị Nhi đã nhảy vào đống lửa tự vẫn. Trọng Cao, không thể chịu nổi, cũng lao vào lửa cùng. Phạm Lang cũng vì thương vợ mà nhảy vào chết cùng.

Ngọc Hoàng xót thương cho mối tình của 3 người nên đã phong cả 3 thành Táo Quân, giúp Ngọc Hoàng trông coi việc bếp núc, đất đai, chợ búa của nhân gian và bẩm báo từ 23 tháng Chạp hàng năm.

Tại sao Ông Công ông Táo lại chọn cưỡi cá chép chầu trời?

Trong truyền thống dân gian, câu chuyện “Cá chép vượt vũ môn để hóa rồng” luôn được lưu truyền. Theo đó, vì khí hậu quá khô hạn, Trời đã tổ chức cuộc thi tìm con vật dưới nước nào có thể lên làm rồng. Cuộc thi có 3 vòng với 3 đợt sóng dữ dội, và bất kỳ con vật nào vượt qua sẽ trở thành rồng.

Trong số các loài vật tham gia, cá chép đã chiến thắng bằng sự quyết tâm và kiên trì không nản lòng. Dù sóng có mạnh, gió có dữ dội đến đâu, cá chép vẫn vượt qua và đi thẳng đến cửa vũ môn. Từ đó, cá chép hóa thành rồng, bay lên trời, phun mưa cho mọi người và mang lại cuộc sống hạnh phúc.

Theo Giáo sư Kiều Thu Hoạch, nghiên cứu viên cao cấp của Viện nghiên cứu văn hóa dân gian, trong tiềm thức dân gian người Việt xưa, cá chép có khả năng hóa rồng và bay lên trời. Vì thế, người Việt việt hóa phong tục cúng ông Công ông Táo và chọn cá chép làm phương tiện để táo bay lên trời.

Theo Giáo sư Trần Lâm Biền, trong âm dương, cá chép tượng trưng cho tính âm, đồng nhất với mặt trăng, vì thế được cho là có thể bay lên trời.

Cá chép còn được xem là biểu tượng của sức khỏe và sự an lành, mang lại sung túc, tài lộc và may mắn. Hơn nữa, cá chép đã trở thành rồng, là một con vật của Thiên đình, nên được sùng bái và coi trọng.

Cá chép hóa rồng được coi là có thần lực phi thường, thích hợp làm phương tiện duy nhất để ông Công ông Táo về trời, không thể thay thế bằng bất kỳ con vật nào khác.

Thời gian Ông Công ông Táo cưỡi cá chép chầu trời

Vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm, mỗi gia đình lại chuẩn bị đưa ông Táo về trời. Đêm Giao thừa, Táo Quân mới trở lại trần gian và tiếp tục công việc coi sóc bếp lửa.

Theo niềm tin của người Việt Nam, trong ngày này, Táo Quân sẽ về trời bẩm báo với Ngọc Hoàng về những việc đã xảy ra của gia đình trong năm cũ.

Một trong những lễ vật không thể thiếu trong ngày lễ cúng ông Công ông Táo chính cá chép. Bởi theo dân gian, ông Táo sẽ cưỡi cá chép bay về Thiên đình để báo cáo.

Vì sao lại thả cá chép cúng ông Công ông Táo?

Phong tục thả cá chép cúng ông Công ông Táo với ý nghĩa 'cá chép hóa rồng', cá chép sẽ chở ông Táo bay lên trời, tâu mọi chuyện đã qua ở nhân gian với Ngọc Hoàng.

Những con cá chép được dâng lên cúng Táo Quân phải là những con cá chép có màu đỏ, to khỏe mạnh, không bị trầy xước trên thân cá và vảy cá nguyên vẹn không bị tróc. Người ta sẽ thả cá ở ao, hồ nước sạch trước giờ Ngọ - 12h trưa ngày 23 tháng Chạp để cá kịp thời gian bay lên thiên đình.

Vào ngày Lễ Tết, phong tục cúng ông Công ông Táo là truyền thống bao đời nay, với mong muốn ông Táo về trời báo cáo những điều tốt đẹp của gia chủ trong năm qua, cần phải chuẩn bị đầy đủ mâm cúng: Thịt heo luộc, gà luộc hoặc quay, đĩa rau xào, hành muối, xôi gấc, giò heo, canh mọc, cá chép nướng, trái cây tươi, trà, rượu, cau trầu,…, cá chép, văn khấn ông Công ông Táo.

Trên đây là những lý giải về việc vì sao ông Công, ông Táo chỉ cưỡi cá chép về trời vào ngày 23 tháng Chạp. Nhưng dù có vì nguyên do nào đi nữa, hình tượng ông Táo cưỡi cá chép về trời vẫn là một hình tượng đẹp và quen thuộc trong tâm thức người Việt vào dịp Tết Nguyên đán hằng năm.