Buzz
Khi đối mặt với một thách thức, bạn có thấy mình có thể vươn lên và hoàn thành mục tiêu được không? Hay bạn từ bỏ và chấp nhận thất bại?
Bạn có nghi ngờ vào khả năng của mình để vượt qua những khó khăn cuộc sống mang lại không? Self-efficacy, hay niềm tin vào khả năng tự xử lý các tình huống khó khăn, quyết định không chỉ cách bạn đánh giá bản thân mình mà còn xác định liệu bạn có thể thành công trong đời hay không.
Khái niệm niềm tin vào khả năng của bản thân là điểm trọng tâm trong thuyết nhận thức xã hội của nhà tâm lý học Albert Bandura. Thuyết này nhấn mạnh vai trò của quá trình học tập thông qua quan sát, trải nghiệm xã hội và tương tác quyết định trong việc hình thành nhân cách.
Bandura tin rằng thái độ, niềm tin, năng lực và kỹ năng nhận thức của một người sẽ tạo nên 'hệ thống cái tôi'. Hệ thống này chơi một vai trò quan trọng trong cách chúng ta nhìn nhận tình huống và phản ứng trong nhiều tình huống khác nhau. Niềm tin vào khả năng của bản thân là một phần quan trọng của hệ thống này.
Niềm tin vào khả năng của bản thân là gì?
Theo Albert Bandura, tự hiệu quả là 'niềm tin vào khả năng tự sắp xếp và thực hiện một chuỗi hành động cần thiết để kiểm soát các tình huống sắp diễn ra.' Nói cách khác, tự tin vào khả năng của bản thân là niềm tin rằng bạn sẽ thành công trong một tình huống nào đó. Bandura mô tả những niềm tin này là những yếu tố quyết định cách con người suy nghĩ, hành động và cảm nhận.
Tại sao niềm tin vào khả năng của bản thân lại trở thành một chủ đề quan trọng đối với giáo dục và tâm lý học? Như Bandura và các nhà nghiên cứu khác đã mô tả, niềm tin vào khả năng của bản thân có thể ảnh hưởng đến mọi thứ từ tâm trạng đến hành vi, động lực.
Vai trò của niềm tin vào khả năng bản thân
Hầu hết mọi người đều có thể xác định các mục tiêu mà họ muốn đạt được, những thứ họ muốn thay đổi và những thứ họ muốn đạt được. Tuy nhiên, biến những kế hoạch thành hành động không phải lúc nào cũng dễ dàng. Bandura và những người khác đã phát hiện ra rằng niềm tin vào khả năng của bản thân đóng vai trò quan trọng trong cách chúng ta tiếp cận mục tiêu, nhiệm vụ và thách thức.
Những người có niềm tin mạnh mẽ vào khả năng của bản thân sẽ:
- Xem xét vấn đề thách thức là nhiệm vụ cần phải thực hiện tốt.
- Raising greater concerns about the activities they engage in.
- Developing stronger commitments to their interests and activities.
- Quickly regaining their 'momentum' after setbacks and moments of despair.
Those who lack strong belief in their own capabilities will:
- Avoid difficult tasks.
- Believe that challenging tasks and situations are beyond their control.
- Focusing on their own mistakes and the negative consequences.
- Quickly losing confidence in their own abilities.
Niềm tin vào năng lực của chính mình do đâu mà có?
These beliefs begin to form from the early years of life when children must face many experiences, tasks, and situations. However, the growth of self-efficacy does not end during childhood but continues to evolve throughout life as individuals gain new skills, experiences, and knowledge.
According to Bandura, belief in one's own capabilities comes from 4 sources:
Experiences and mastery
Theo lý giải của Bandura, “Cách hiệu quả nhất để hình thành niềm tin mạnh mẽ vào năng lực của bản thân là trải nghiệm càng nhiều càng tốt đến khi thành thạo thì thôi. Tuy nhiên, việc không thể xử lý hiệu quả một công việc hoặc một thử thách có thể làm xói mòn và suy yếu niềm tin vào năng lực của bản thân.
Hình mẫu xã hội
Chứng kiến người khác hoàn thành công việc thành công cũng là một nguồn căn quan trọng giúp ra tăng cường niềm tin vào năng lực của bản thân. Theo Bandura, “Nhìn thấy người nào đó tương tự giống mình thành công bằng nỗ lực liên tục của chính họ giúp làm gia tăng niềm tin rằng chính chúng ta cũng sở hữu những năng lực như họ để làm chủ các hoạt động và gặt hái được thành công.”
Thuyết phục từ xã hội
Bandura cũng khẳng định rằng con người ta có thể bị thuyết phục để tin rằng mình có kỹ năng và khả năng để thành công. Hãy cân nhắc lúc ai đó nói một điều gì đó tích cực, họ khích lệ bạn và điều đó giúp bạn đạt được mục tiêu. Nhận được sự khích lệ bằng lời nói từ người khác cũng giúp con người ta vượt qua những nghi ngại về chính mình và tập trung vào việc nỗ lực hết sức cho công việc mình đang làm.
Các phản ứng tâm lý
Phản hồi và biểu hiện cảm xúc của chúng ta đối với một tình huống cũng quyết định niềm tin của chúng ta vào khả năng của bản thân. Tâm trạng, cảm xúc, phản ứng của cơ thể và mức độ căng thẳng đều ảnh hưởng đến cách chúng ta đánh giá năng lực của mình trong một tình huống cụ thể. Ví dụ, một người lo lắng trước khi phải nói trước đám đông có thể dễ dàng mất niềm tin vào khả năng của mình trong tình huống đó.
