Buzz
Mình cho rằng phương thức tiếp cận ghi chép trong giáo dục và đại chúng có nhiều hạn chế, bài viết này sẽ giải thích lý do.
Ai đã trải qua hệ thống giáo dục Việt Nam chắc chắn không xa lạ với những lời khuyên về việc ghi chú. Ngồi im trong giờ học mà không ghi chép sẽ bị coi là lười biếng. Đôi khi còn có kiểm tra, vở của người nào ghi chú nhiều khái niệm, công thức (và chữ đẹp) thì được điểm cao.
Tất cả điều này đã khiến tôi tự đặt ra quy tắc phải ghi chú hết mọi thứ trong tiết học. Suốt một thời gian, tôi liên kết số lượng ghi chú với thành quả học tập của mình. Tức là càng nhiều ghi chú, càng năng suất.
Nhưng điều này hoàn toàn sai lầm, và sắp tôi sẽ giải thích tại sao.
Bài viết này sẽ khám phá vai trò của ghi chép trong quá trình học tập, vấn đề của việc ghi chép trong tiết học, phân tích hai cách ghi chú phổ biến mà học sinh thường áp dụng, và đề xuất phương pháp học và ghi chú cá nhân tôi đang sử dụng.
Lợi Ích của Việc Ghi Chú Là Gì?
Thường thì việc ghi chú trong lớp học sẽ mang lại hai lợi ích chính: Mã hóa thông tin và Lưu trữ kiến thức (Barnett, Di Vesta và Rogozinski, 1981).
Nhưng liệu nó có thực sự hiệu quả không?
Mã Hóa
Nghiên cứu của Morehead, Dunlosky và Rawson so sánh hiệu quả của các phương pháp ghi chú (2019) đã chỉ ra rằng, trong bài kiểm tra ngay sau khi xem một video, sự khác biệt về kết quả giữa nhóm ghi chú nội dung và nhóm không ghi chú là không đáng kể. Do đó, có thể lợi ích chính của việc ghi chú nằm ở quá trình lưu trữ.
Lưu Trữ:
Tóm lại, tôi tin rằng có những cách khác tốt hơn để đạt được mục đích của việc ghi chú trong giảng đường đại học, bao gồm Encoding và Storage.
Chúng ta cần phải rèn luyện khả năng tập trung và xử lý thông tin, không phải là kỹ năng ghi chú.
Khó khăn của việc ghi chú trong lớp học.
Việc ghi chú trong lớp có thể làm mất tập trung. Trí nhớ phải đồng thời chuyển đổi ý nghĩ thành từng câu chữ và theo dõi bài giảng của giáo viên. Mọi người đều quen với việc cố gắng viết nhanh mà mất chú ý. Tốc độ viết chúng ta không thể so sánh được với tốc độ giảng dạy, dẫn đến xung đột.
Để hấp thụ kiến thức hiệu quả, chúng ta cần phải hiểu mối liên hệ giữa các kiến thức hiện tại và kiến thức trước đó, cũng như giữa các đơn vị kiến thức. Điều này đòi hỏi chúng ta phải lắng nghe, suy nghĩ và tạo ra các liên kết. Điều này là không thể nếu chúng ta chỉ chăm chú vào việc ghi chú.
Ngoài ra, việc ghi chép trong lớp học cũng có nhược điểm. Học sinh thường mắc phải một số lỗi sau khi ghi chép: (1) bỏ qua các chi tiết quan trọng của bài; (2) thiếu bối cảnh để làm rõ thông tin; (3) chép các thông tin mơ hồ hoặc không chính xác; (4) thường chép nguyên văn bài giảng mà không diễn đạt được suy nghĩ của bản thân.
Ghi chép có ích trong quá trình nghe giảng, nhưng không phải là bắt buộc để hiểu bài giảng. Thậm chí, việc chép bài mà không tư duy có thể gây ngược hiệu quả.
Bây giờ, chúng ta sẽ đi vào phân tích cụ thể cách mà học sinh hiện nay thường ghi chép.
Tình trạng ghi chép của học sinh ngày nay
Dựa trên kinh nghiệm cá nhân và quan sát, mình nhận thấy có hai phong cách ghi chép phổ biến như sau:
Nhóm “bạ đâu chép đấy”: những người trong nhóm này chép ngay lập tức mọi điều mà họ nghĩ là quan trọng mà không suy nghĩ. Đây là phong cách phổ biến từ lớp 1 đến lớp 12, thường có nhiều trường hợp “thầy nói gì, trò chép nấy”.
Nhóm “ghi chép với vở sạch chữ đẹp”: nhóm này đặt sự thẩm mỹ của ghi chép lên hàng đầu, và đây là nhóm phổ biến nhất khi tìm kiếm từ khóa “ghi chú” trên Tiktok hoặc Instagram.
Hãy cùng chúng ta phân tích hai nhóm này.
Vấn đề với phong cách ghi chép bạ đâu chép đấy
Bạn cần nhớ rằng việc ghi chú chỉ là một công cụ hỗ trợ tư duy của chúng ta. Với những ai đã trải qua ít nhất 10 năm trong hệ thống giáo dục, họ sẽ biết rằng việc chép bài vào vở và thuộc lòng là không khả thi.
Quan trọng nhất để ghi nhớ một thông tin là ý nghĩa của nó với bản thân ta. Điều này giải thích tại sao có những điều bạn chép nhiều lần nhưng vẫn quên, và những điều chỉ cần nghe một lần bạn đã nhớ mãi.
Ví dụ, hãy thử ghi chép những chữ cái này và xem liệu bạn có nhớ được chúng không.
a/p/p/y/y/h/a/d/i/r/b/h/t
Có thể sau khi chép lại khoảng 10 lần, bạn sẽ nhớ được, nhưng sau khoảng 3 tiếng, bạn có thể quên, và dù bạn chép bao nhiêu lần đi chăng nữa, những chữ cái này vẫn như vô nghĩa.
Tuy nhiên, bạn có thể nhớ những chữ cái này mà không cần phải ghi chép gì cả:
h/a/p/p/y/b/i/r/t/h/d/a/y,
và có thể bạn vẫn nhớ được sau một tuần.
Tóm lại, dòng trên và dòng dưới có chứa những chữ cái giống nhau, nhưng nếu bạn chỉ nhớ theo một thứ tự ngẫu nhiên, bạn sẽ không bao giờ nhớ được dòng trên. Bạn cần xử lý thông tin sao cho những chữ cái đó có ý nghĩa với bạn.
Trong quá trình học, việc ghi chú chỉ là một phần nhỏ. Điều quan trọng là hiểu và thấu hiểu những gì đang được học.
Chép xuống chỉ là cách cuối cùng để ghi nhớ. Quan trọng hơn hết là làm thế nào bạn ứng dụng kiến thức vào thực tế.
Nắn nót chép sao cho đẹp không phải là mọi thứ. Quan trọng hơn hết là sự hiểu biết và khả năng áp dụng.
Ghi chú không chỉ là việc sao chép. Nó còn là cách để tư duy và phản ánh ý kiến.
Ghi chú là công cụ, không phải mục đích. Điều quan trọng là làm thế nào bạn sử dụng nó.
Tư duy không phải lúc nào cũng sạch đẹp từ đầu. Đôi khi, để hiểu được những khái niệm phức tạp, ta cần phải suy luận và tự diễn giải theo cách của riêng mình, sau đó mới hỏi thầy cô để xác nhận. Việc chỉ quan tâm đến việc làm cho vở sạch và đẹp đã không còn phù hợp với thời đại này.
