Buzz
1. Tổng quan
Sự phát triển kinh tế cung cấp cơ sở vật chất cần thiết để đảm bảo quyền con người. Để phát triển kinh tế, các chính sách, đường lối và cơ chế cần được cụ thể hóa qua pháp luật. Pháp luật tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh, phát huy tiềm năng và giảm thiểu các tiêu cực.
2. Đẩy mạnh phát triển kinh tế theo hướng nhanh và bền vững để nâng cao cả đời sống vật chất lẫn tinh thần của người dân.
Mười hai nhiệm vụ tổng quát được đặt ra nhằm phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới đều là những định hướng chính sách quan trọng để bảo vệ quyền con người trong bối cảnh toàn cầu hóa và các tranh chấp lãnh thổ gia tăng, trong khi việc bảo đảm độc lập dân tộc và chủ quyền quốc gia ngày càng trở nên thách thức.
Mục tiêu là: “Phát triển kinh tế nhanh chóng và bền vững để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân”. Phát triển kinh tế là nền tảng quan trọng nhất để thực thi dân chủ và quyền con người. Tăng trưởng kinh tế gắn liền với phát triển văn hóa, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân, thực hiện công bằng xã hội, bảo vệ và cải thiện môi trường chính là thực hiện quyền con người về kinh tế, văn hóa và xã hội. Phát triển kinh tế nhằm nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống nhưng quan trọng hơn là “Tạo cơ hội bình đẳng để tiếp cận nguồn lực phát triển và hưởng thụ các dịch vụ cơ bản và phúc lợi xã hội”. Đảng xác định rằng cùng với tăng trưởng kinh tế, cần thực hiện công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách phát triển để đảm bảo cơ hội sống và phát triển cho mọi người. Để đảm bảo quyền hưởng thành quả phát triển kinh tế - xã hội và phân phối công bằng của cải xã hội, Đảng xác định: “Quản lý tốt sự phát triển xã hội; Bảo đảm an ninh xã hội, nâng cao phúc lợi xã hội; thực hiện tốt chính sách với người có công; nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân...”.
Trong bối cảnh “tình hình thế giới, khu vực có nhiều diễn biến phức tạp... cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các cường quốc tại khu vực; diễn biến phức tạp trên Biển Đông...”, Đảng xác định một nhiệm vụ trọng tâm là: “Kiên quyết, kiên trì bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; duy trì môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước; bảo đảm an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội”. Đây là nhiệm vụ hàng đầu để bảo vệ quyền con người thực tiễn bởi lịch sử Việt Nam và nhiều quốc gia khác đã chứng minh rằng khi đất nước bị lệ thuộc thì quyền tự do và quyền con người sẽ bị xâm phạm nghiêm trọng. Nhiệm vụ này đã được cụ thể hóa bằng các chính sách phát triển kinh tế - xã hội, mở rộng quan hệ quốc tế, nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và tránh để đất nước bị kéo vào xung đột hay bị chi phối bởi các liên minh quân sự, từ đó tạo môi trường hòa bình, ổn định để phát triển và bảo đảm quyền con người tốt nhất cho mọi công dân Việt Nam.
3. Tác động tích cực của nền kinh tế thị trường đối với việc bảo vệ quyền con người
Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là tên gọi mà Đảng Cộng sản Việt Nam dùng để chỉ mô hình kinh tế hiện tại của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Mô hình này được mô tả là nền kinh tế thị trường đa thành phần, trong đó khu vực kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo, với mục tiêu dài hạn là xây dựng chủ nghĩa xã hội. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là kết quả của thời kỳ Đổi Mới, thay thế nền kinh tế kế hoạch bằng nền kinh tế hỗn hợp hoạt động theo cơ chế thị trường. Những thay đổi này giúp Việt Nam hòa nhập vào nền kinh tế toàn cầu. Cụm từ “định hướng xã hội chủ nghĩa” có nghĩa là Việt Nam vẫn đang trong quá trình xây dựng nền tảng cho hệ thống xã hội chủ nghĩa trong tương lai, chưa đạt đến chủ nghĩa xã hội hoàn thiện. Mô hình này tương tự như mô hình kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa của Đảng Cộng sản Trung Quốc, với sự tồn tại của các mô hình kinh tế tập thể, nhà nước, tư nhân, trong đó khu vực nhà nước giữ vai trò chủ đạo.
Hội nhập quốc tế là quá trình các quốc gia, vùng lãnh thổ được công nhận quốc tế thiết lập các mối quan hệ với các quốc gia và tổ chức quốc tế khác nhằm đạt được lợi ích chung về chính trị, kinh tế, văn hóa, an ninh... trên cơ sở tuân thủ các quy định và khuôn khổ chung.
Hiện nay, tác động của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đến việc bảo đảm quyền con người đang diễn ra tích cực. Những ảnh hưởng chính bao gồm: cải thiện điều kiện kinh tế, xã hội nhằm thúc đẩy việc bảo vệ quyền con người; phát triển nhu cầu đa dạng về quyền con người và đối mặt với những thách thức mới; tạo điều kiện để Việt Nam phát triển kinh tế nhanh chóng và bền vững, qua đó bảo đảm quyền con người; thay đổi quan điểm pháp lý về quyền con người; nâng cao sự hòa nhập với các chuẩn mực quốc tế về quyền con người; làm tăng sự hiểu biết của thế giới về thành tựu nhân quyền của Việt Nam; và điều chỉnh thái độ của các quốc gia phương Tây theo hướng hợp tác hơn đối với vấn đề quyền con người của Việt Nam.
4. Tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường đối với quyền con người
Trong quá trình đổi mới, sự tác động đến quyền con người có cả mặt tích cực lẫn tiêu cực, như: gia tăng khoảng cách giàu nghèo giữa các nhóm xã hội, dẫn đến bất bình đẳng trong bảo đảm quyền con người; sự xuất hiện đa dạng và nghiêm trọng các vấn đề cũ và mới liên quan đến quyền con người (quyền sở hữu đất đai và bất động sản, quyền việc làm, quyền tiêu dùng, quyền môi trường, quyền sở hữu trí tuệ, quyền của kiều dân và Việt kiều, quyền của người đồng tính,...). Sự tác động từ biến động kinh tế, khủng hoảng tài chính toàn cầu, truyền thông và dư luận xã hội trong thời đại mạng xã hội, cũng như ảnh hưởng của pháp luật và cơ chế nhân quyền quốc tế đối với việc thực hiện quyền con người cũng là những yếu tố đáng lưu ý.
5. Hướng đi trong giai đoạn tới
Dựa trên chủ trương, đường lối của Đảng, Hiến pháp, pháp luật và chính sách của Nhà nước, cùng với tình hình thực tế và các vấn đề nhân quyền toàn cầu, có thể dự đoán rằng đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 sẽ diễn ra các xu hướng sau: 1/ Xu hướng phát triển đa dạng và phân hóa xã hội trong nhu cầu quyền con người; 2/ Xu hướng tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các thể chế bảo đảm quyền con người theo hướng dân chủ và pháp quyền xã hội chủ nghĩa, với sự tham gia tích cực của các tổ chức xã hội, nhằm đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế khi Việt Nam đã chuyển sang nhóm nước phát triển thu nhập trung bình; 3/ Xu hướng tích cực và chủ động tham gia vào việc bảo đảm các giá trị quyền con người toàn cầu và tích cực đối thoại, đấu tranh trong lĩnh vực nhân quyền trong quá trình hội nhập quốc tế.
Do đó, quan điểm chỉ đạo về bảo đảm quyền con người ở Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 được xác định theo các hướng sau: 1/ Nhân dân là chủ thể của quyền và bảo đảm quyền con người là mục tiêu và động lực chính của công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa; 2/ Quyền con người vừa mang tính phổ quát vừa có đặc thù, được thể hiện trong xã hội qua sự kết hợp giữa tính nhân loại, tính giai cấp và tính dân tộc; 3/ Bảo đảm quyền con người dựa trên việc thực hiện các giá trị nhân quyền toàn cầu trong khuôn khổ chủ quyền quốc gia và điều kiện phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa; 4/ Quyền con người không chỉ là quyền công dân mà còn bao gồm quyền tập thể và cá nhân, quyền gắn với nghĩa vụ và các giới hạn theo quy định của pháp luật, với việc xác định rõ các chủ thể quyền và nghĩa vụ; 5/ Đảm bảo sự bình đẳng giữa các quyền, ưu tiên quyền sống, quyền phát triển và quyền của các nhóm yếu thế; 6/ Quyền con người được bảo vệ thông qua chế độ dân chủ và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Mytour (Tổng hợp)
