Buzz
Sigmund Freud đã đề xuất một mô hình gồm năm giai đoạn của sự phát triển con người, mỗi giai đoạn mang những đặc điểm và thách thức riêng. Điều này không chỉ là một cách hữu ích để nhìn nhận quá trình trưởng thành của chúng ta, mà ông còn tin rằng cá nhân có thể bị 'kẹt' ở một số giai đoạn nhất định, ảnh hưởng mãi mãi đến họ khi trưởng thành. Một phiên bản hiện đại hơn là 'Mô hình Tiến Hóa Liên Tục của Stephen Covey', một mô hình gồm 4 giai đoạn mà tôi cảm thấy hữu ích nhất trong công việc với khách hàng. Dưới đây là những đặc điểm và thách thức của mỗi giai đoạn; hãy xem xem bạn đang ở giai đoạn nào:
Sigmund Freud đã phát triển một mô hình gồm năm giai đoạn về phát triển con người, mỗi giai đoạn có đặc điểm và thách thức riêng. Điều này không chỉ là một cách hữu ích để nhìn nhận quá trình phát triển của chúng ta, mà ông còn tin rằng cá nhân có thể bị 'kẹt' ở một số giai đoạn nhất định, tạo ra hình ảnh vĩnh viễn về họ khi trưởng thành. Một phiên bản hiện đại hơn là Mô hình Tiến Hóa Liên Tục của Stephen Covey, một mô hình bốn giai đoạn mà tôi đã thấy hữu ích nhất trong công việc với các khách hàng của mình. Dưới đây là những đặc điểm và thách thức của mỗi giai đoạn; hãy xem xem điều nào gợi cảm nhất với bạn:
Giai đoạn 1: Sự Phụ Thuộc
Giai Đoạn 1: Phụ Thuộc
Nguồn hình ảnh: google.com
Một đứa trẻ 3 tháng tuổi không thể tự thay tã cho bản thân và một đứa trẻ 8 tuổi không thể tự lái xe đến sân tập bóng đá. Sự phụ thuộc là nơi mầm mống của các mối quan hệ được hình thành, nơi đứa trẻ hiểu được liệu thế giới bên ngoài và những người khác có an toàn, đáng tin cậy và có thể đáp ứng nhu cầu của họ hay không.
Một đứa trẻ 3 tháng tuổi không thể tự thay tã cho bản thân và một đứa trẻ 8 tuổi không thể tự lái xe đến sân tập bóng đá. Phụ thuộc là nơi mầm mống của các mối quan hệ được hình thành, nơi đứa trẻ hiểu được liệu thế giới bên ngoài và những người khác có an toàn, đáng tin cậy và có thể đáp ứng nhu cầu của họ hay không.
Thách thức:
Thách Thức:
Ở một phía đối lập là những đứa trẻ được chăm sóc quá nhiều — luôn được 'nâng niu', luôn được giúp đỡ, luôn là trung tâm của sự chú ý. Chúng không bao giờ phải đối mặt với khó khăn hoặc tự chiến đấu với cuộc sống, và do đó, không bao giờ khám phá ra tiềm năng của mình hoặc phát triển lòng kiên nhẫn xây dựng lòng tự tin. Khi trưởng thành, họ cảm thấy có quyền lợi hoặc vẫn phụ thuộc — mong người khác giúp đỡ, giải quyết vấn đề, điều hành cuộc sống của họ.
Ở phía đối diện là những đứa trẻ được chăm sóc quá nhiều — luôn được 'nâng niu', luôn được giúp đỡ, luôn là trung tâm của sự chú ý. Chúng không bao giờ phải đối mặt với khó khăn hoặc tự chiến đấu với cuộc sống, và do đó, không bao giờ khám phá ra tiềm năng của mình hoặc phát triển lòng kiên nhẫn xây dựng lòng tự tin. Khi trưởng thành, họ cảm thấy có quyền lợi hoặc vẫn phụ thuộc — mong người khác giúp đỡ, giải quyết vấn đề, điều hành cuộc sống của họ.
Giai đoạn 2: Đối Kháng với Sự Phụ Thuộc
Giai Đoạn 2: Phản Phụ Thuộc
Đây là những gì được nói đến trong giai đoạn 'khủng hoảng tuổi 2', khi trẻ mới học cách từ chối và chống trả, nhưng nó trở nên rõ ràng hơn trong thời niên thiếu của họ. Nó được gọi là phản phụ thuộc vì bạn vẫn phụ thuộc — hầu hết chúng ta ở tuổi 13 không thể tự lo cho căn hộ và công việc của mình — nhưng bạn cũng đang phản đối. Bây giờ, bạn rời xa cha mẹ và hòa nhập vào nhóm bạn bè của mình. Họ trở thành người hỗ trợ mới của bạn. Đây là một bước hướng tới sự cá nhân hóa và khám phá bản thân thông qua thử nghiệm và lỗi lầm với bạn bè bằng tuổi mà không có cha mẹ bên cạnh.
Thách Thức:
Khó Khăn:
Trong việc phụ thuộc, một số người rơi vào tình trạng mắc kẹt, trong trường hợp này, trong sự phản kháng của họ. Bản thân họ không còn là họ nữa mà là bản thân không phải của họ. Họ có thể dần dần đi vào những hành vi cực đoan và dễ dàng bị cuốn vào những lối sống hoặc mối quan hệ mà họ không thể kiểm soát được. Và vì thế, họ luôn phải chiến đấu, cảm thấy bị bỏ rơi, cô đơn, và tức giận. Tôi đối đầu với thế giới.
Như trong trường hợp phụ thuộc, một số người rơi vào tình trạng mắc kẹt, trong trường hợp này, trong sự phản kháng của họ. Bản thân họ không còn là bản thân của họ nữa mà là bản thân không phải của họ. Họ có thể đi vào những cực đoan và dễ dàng bị cuốn vào những lối sống hoặc mối quan hệ mà họ không thể kiểm soát được. Và vì vậy, họ luôn phải chiến đấu, cảm thấy bị bỏ rơi, cô đơn, và tức giận. Tôi đối đầu với thế giới.
Giai đoạn 3: Tự lập
Giai đoạn 3: Độc lập
Nguồn ảnh: google.com
Lý tưởng nhất là bạn cần có được hướng đi đúng đắn cho 2 giai đoạn đầu tiên này. Bạn cần giữ bình tĩnh và không phải lúc nào cũng làm phiền cha mẹ. Bạn có thể đi học đại học hoặc chuyển ra ngoài sống và bắt đầu cuộc sống của một người trưởng thành, tự trả tiền hóa đơn của mình, tự đưa ra các quyết định quan trọng, có những người bạn thân. Bạn trở thành chính mình hơn, không chỉ đơn giản là một bản sao của những gì đã từng tồn tại.
Lý tưởng nhất, bạn có thể vượt qua hai giai đoạn đầu này một cách suôn sẻ. Bạn bình tĩnh và không luôn phản kháng cha mẹ. Bạn đi học đại học hoặc ra sống một mình và bắt đầu cuộc sống như một người lớn, tự trả tiền hóa đơn, đưa ra các quyết định lớn, có những người bạn thân. Bạn trở thành chính mình hơn, không chỉ là một phiên bản không đầy đủ của những gì đã từng có.
Tuy nhiên, giai đoạn này rất mong manh, đặc biệt là trong những năm đầu tiên. Bạn sợ rơi vào sự phụ thuộc lại, trở lại thời điểm làm đứa trẻ, và do đó, sự độc lập của bạn, từ đầu, được xây dựng trên khả năng tự cung tự cấp. Dù bạn không nổi loạn như lúc còn là thiếu niên, nhưng bạn vẫn chống lại mọi sự giúp đỡ từ cha mẹ; bạn muốn mọi thứ diễn ra theo cách của bạn và quyết liệt với những gì bạn muốn.
Nhưng giai đoạn này rất dễ bị xao lãng, đặc biệt là trong những năm đầu tiên của nó. Bạn sợ phải quay trở lại sự phụ thuộc, trở thành một đứa trẻ nhỏ, và do đó, sự độc lập của bạn, từ đầu, là sự tự cung tự cấp. Mặc dù bạn không phản kháng như khi còn là một thiếu niên, nhưng bạn vẫn từ chối bất kỳ sự giúp đỡ nào từ cha mẹ; bạn muốn mọi thứ diễn ra theo cách của bạn và kiên quyết với những gì bạn muốn.
Khó khăn:
Thách thức:
Giai đoạn 4: Tương quan phụ thuộc
Giai đoạn 4: Tương phản phụ thuộc
Nguồn ảnh: google.com
Bạn vượt qua giai đoạn tự cung tự cấp đó và chấp nhận rằng bạn không thể tự mình hoàn thành mọi việc, rằng bạn có thể nhờ người khác giúp đỡ và điều này không có nghĩa là bạn yếu đuối, không ảnh hưởng đến lòng tự trọng của bạn. Bạn biết bạn có khả năng tự mình tự lập và tin tưởng vào việc người khác có thể là nguồn hỗ trợ cho bạn.
Bạn vượt qua giai đoạn tự cung tự cấp đó và chấp nhận rằng bạn không thể tự mình làm mọi việc, rằng bạn có thể nhờ đến sự giúp đỡ của người khác và điều này không có nghĩa là bạn yếu đuối, không ảnh hưởng đến lòng tự trọng của bạn. Bạn biết rằng bạn có khả năng tự mình đứng vững và tin tưởng vào việc người khác có thể là điểm tựa cho bạn.
Khó khăn:
Thách thức:
Bước tiếp vào phía trước
Di chuyển về phía trước
Bạn có thể học cách tiến lên nếu bạn bị mắc kẹt ở một giai đoạn nào đó không? Có, và điều chính là học những kỹ năng đó để tạo ra những trải nghiệm mà mỗi giai đoạn yêu cầu. Ví dụ, nếu bạn cảm thấy bạn không tin tưởng hoặc nhận ra bạn quá đòi hỏi quyền lợi hoặc phụ thuộc, thách thức của bạn là tiến hành từng bước nhỏ để hướng tới một mối quan hệ hoặc học cách tự mình điều hành cuộc sống thay vì phụ thuộc vào người khác để làm điều đó cho bạn.
Nếu bạn bị mắc kẹt trong sự phụ thuộc phản đối, bạn cần học cách thách thức cơn tức giận nổi loạn của mình thành những con đường xây dựng. Quan trọng hơn, bạn muốn thực hành đưa ra quyết định và kế hoạch của mình không dựa trên phản ứng của bạn với những gì họ muốn hoặc nói dựa trên những gì bạn muốn.
Nếu bạn bị mắc kẹt trong sự phụ thuộc phản đối, bạn cần học cách thách thức cơn tức giận nổi loạn của mình thành những con đường xây dựng. Quan trọng hơn, bạn muốn thực hành đưa ra quyết định và kế hoạch của mình không dựa trên phản ứng của bạn với những gì họ muốn hoặc nói dựa trên những gì bạn muốn.
Nếu bạn bị mắc kẹt trong sự phụ thuộc phản đối, bạn cần học cách thách thức cơn tức giận nổi loạn của mình thành những con đường xây dựng. Quan trọng hơn, bạn muốn thực hành đưa ra quyết định và kế hoạch của mình không dựa trên phản ứng của bạn với những gì họ muốn hoặc nói dựa trên những gì bạn muốn.
Nếu bạn đang rơi vào sự độc lập tự chủ, hãy thử mở cánh cửa cho sự tự do, từ bỏ cảm giác rằng mọi thứ phải do bạn tự mình xử lý. Nếu bạn thường xuyên tự chỉ trích bản thân, hãy biến việc đối đầu với giọng nói đó thành một thách thức để vượt qua và tiếp tục phát triển.
Nếu bạn đang bị mắc kẹt trong sự tự lập một mình, hãy thử mở rộng phạm vi, từ bỏ cảm giác kiểm soát tất cả. Nếu bạn thường tự trách mắng chính mình, hãy biến việc đối phó với tiếng nói đó thành một thử thách để vượt qua.
Bạn không cần phải ở lại nơi hiện tại. Bạn có thể học cách chữa lành những vết thương từ quá khứ ngay ở đây, ngay bây giờ.
Bạn không cần phải ở lại ở nơi bạn đang đứng. Bạn có thể học cách làm lành những vết thương từ quá khứ trong hiện tại của mình.
Tác giả: Bob Taibbi
