[Tâm Hồn] Sự Kiểm Soát Cảm Xúc Giận Dữ Một Cách Thông Minh

Cảm xúc giận dữ có nhiều điều để dạy cho ta nếu ta sẵn lòng chấp nhận nó.

CÁC ĐIỂM CHÍNH

• Cảm xúc giận dữ chứa đựng những thông điệp giúp con người tồn tại và phát triển.

• Chấp nhận cảm xúc giận dữ có thể giúp con người trở nên thông thái và điều chỉnh linh hoạt trong các tình huống.

• Ý thức cá nhân thường bị rơi vào những 'kịch bản' về đúng và sai, điều này kéo dài sự tức giận và dẫn đến những phản ứng không linh hoạt.

Sự tức giận là một phần không thể thiếu của cuộc sống, hiện tại và tương lai. Đó là một yếu tố quan trọng trong quá trình tiến hóa và cung cấp cho ta những thông tin mạnh mẽ không chỉ giúp ta tồn tại mà còn giúp ta phát triển. Ví dụ, cảm xúc giận dữ có thể giúp ta thoát khỏi những tình huống đe dọa hoặc mối quan hệ không lành mạnh, làm cho chúng ta nắm bắt được các quan điểm về một vấn đề dựa trên cảm xúc. Mặc dù chúng ta có thể chấp nhận điều này từ quan điểm lý trí, nhưng cảm xúc giận dữ vẫn thường gây ra sự không thoải mái và không được hoan nghênh. Nó có thể khiến ta lo lắng, mất ngủ, cáu kỉnh và mất kiểm soát, dễ dàng trở nên hung hăng.

Phật giáo cho rằng cảm xúc giận dữ là một loại cảm xúc phá hoại, làm trở ngại cho sự tự do và hạnh phúc của chúng ta. Bất kỳ ai trong chúng ta, những người đã bị rối ren bởi những chu trình tinh thần của cảm xúc giận dữ, suy nghĩ rối bời đều có thể cảm thấy mất đi lối ra và không thể thoát khỏi những gì gây ra sự tức giận cho ta. Điều này thật sự là một trạng thái không hề hạnh phúc! Tuy nhiên, nếu coi đây là một dấu hiệu cần tránh xa cảm xúc giận dữ, đó là một sự hiểu lầm. Chúng ta cần cảm xúc giận dữ cũng như tất cả các cảm xúc khác, để học hỏi và phát triển. May mắn là, miễn là nó giúp giảm bớt sự bất tiện và nguy cơ xảy ra những thiệt hại không đáng có do những hành động tác động lên mình, chúng ta có nhiều cách để nhìn nhận các khía cạnh tiêu cực của cảm xúc giận dữ. (ví dụ: suy nghĩ kỹ trước khi gửi email tức giận cho sếp của bạn!)

Cách Vượt Qua Cảm Giác Tức Giận

Vậy làm thế nào để chúng ta đối mặt với cảm giác tức giận khi nó xuất hiện? Dưới đây là 3 bước lấy cảm hứng từ triết lý Phật giáo để giúp bạn hành động một cách thông thái trong trải nghiệm tức giận tiếp theo của mình:

1. Nhận biết và điều chỉnh chính xác cảm xúc của bạn.

Thường thì, cảm giác tức giận khiến chúng ta bị cuốn vào vòng quay của trách móc và xấu hổ. Chúng ta rơi vào tình trạng bị mắc kẹt trong những suy nghĩ về việc bị xử án không công bằng, không có sự trả thù, cách chúng ta trả thù,... Bước đầu tiên là nhận ra và đặt tên cho cảm xúc bạn đang trải qua. Hãy dừng lại và tự nói với bản thân, 'Đây là cảm giác tức giận.'

2. Kiểm tra và chấp nhận cảm giác tức giận.

Hãy quan sát nơi tâm trí bạn đang hướng về. Đang hướng về quá khứ hay tương lai? Đừng tránh né cảm xúc, hãy chấp nhận và thấu hiểu chúng như một nhà triết học nghiên cứu sự hiện tại của mình.

Khi làm như vậy, hãy coi sự tức giận như một người bạn đến thăm, sẽ đi và sẽ quay lại. Đừng cố gắng từ chối hay giã từ nó, hãy chấp nhận và nhắc nhở bản thân rằng đó là một phần tự nhiên của cuộc sống và sự trưởng thành. Ý tưởng này Rumi đã thể hiện một cách tuyệt vời trong bài thơ 'The Guest House'.

Một khi sự tức giận đã nổi lên, hãy hỏi nó: Bạn muốn dạy tôi điều gì?

3. Hãy để tức giận tự do thể hiện khi nó đã sẵn sàng.

Dù chúng ta thường mong muốn cơn tức giận sẽ qua nhanh chóng, nhưng những thói quen tinh thần chúng ta thực hiện trong lúc tức giận (thể hiện tức giận, đổ lỗi, biện minh) thực sự kéo dài trạng thái tức giận. Đó là khi chúng ta bật đèn xanh cho cơn giận bằng cách mê mải vào những câu chuyện của chúng ta về đúng và sai.

Quan trọng là không nên loại bỏ hoàn toàn 'câu chuyện'. Giải quyết tình huống một cách thông minh bằng cách thể hiện nhu cầu của mình hoặc thiết lập ranh giới với người khác là một khía cạnh quan trọng và có thể trải nghiệm một cách lành mạnh. Đây thường là nơi thể hiện sự thông minh, kết nối và sự sửa sai. Điều này đòi hỏi suy nghĩ, chuẩn bị và xử lý thông minh, vì vậy rất tốt cho việc khám phá ý nghĩa, quan điểm và con đường hướng tới sự khỏi bệnh được xem như một phần của quá trình này.

Những điều ít hữu ích là những tư tưởng cũ mà bản ngã của chúng ta thúc đẩy về việc làm đúng. Những suy nghĩ được thúc đẩy bởi bản ngã này củng cố các mô hình tâm lý về 'chúng ta so với họ' và tạo ra nhiều sự chia rẽ, lo lắng và nhu cầu tự vệ. Những hành động này đẩy tức giận trở lại giống như nó cố gắng bước ra khỏi cửa.

Vậy làm thế nào để biết khi nào chúng ta đang tức giận và khi nào chúng ta chỉ đang xử lý tình huống và đưa ra giải pháp? Hãy tự hỏi bản thân những câu hỏi sau: Tôi cảm thấy cần phải không? Điều này có phải là bản ngã của mình không thể chấp nhận được là sai? Thường thì, ở giai đoạn ban đầu của cơn tức giận, câu trả lời là có.

Một khi chúng ta nhận ra điều này, chúng ta thường có thể từ bỏ bản ngã và dần dần chú ý đến sự thông minh trong cơn tức giận của mình. Chúng ta có thể nói rằng chúng ta đã sẵn sàng để xử lý hiệu quả khi không cảm thấy bị đe dọa nữa, có thể nhìn nhận nhiều khía cạnh khác nhau (ngay cả khi không đồng ý hoàn toàn) và có thể xác định những gì cần sửa để tiến lên phía trước.

Bạn đã hiểu rồi đấy

Quá trình này đòi hỏi kiên nhẫn và thực hành. Tức giận là một trong những cảm xúc khó chịu nhất và nên phản ứng một cách khôn ngoan. Bạn có thể muốn thử thiền theo phong cách R.A.I.N. khi thực hiện các bước này. (Phong cách thiền này cũng có hiệu quả với những cảm xúc mãnh liệt khác). Tôi cam đoan rằng việc thực hành này xứng đáng với nỗ lực của bạn. Chúc bạn kiên nhẫn và thông thái trên hành trình của mình.

Tác giả: Jordan Fiorillo Scotti Tiến sĩ.