Tám Lễ hội độc đáo mang nét văn hóa đậm ở Bình Thuận

Lễ hội Dinh Thầy Thím Bình Thuận sẽ diễn ra chính thức trong 3 ngày, từ ngày 28 - 30/10/2023 (tương đương ngày 14 – 16/9 âm lịch) tại Dinh Thầy Thím, xã Tân Tiến, thị xã La Gi với nhiều hoạt động du lịch, văn hóa, thể thao truyền thống. Lễ hội là dịp để người dân tưởng nhớ đến công ơn của vợ chồng Thầy Thím đã hy sinh rất lớn cho mảnh đất Tam Tân, đồng thời người dân cũng truyền lửa những ước ao bình an và may mắn.

Trong đó, phần Lễ sẽ có các nghi lễ như: Lễ nghinh thần, rước sắc phong và Bằng công nhận di tích, Lễ nhập điện an vị, dâng cỗ bánh cúng Thầy Thím, cúng ngọ chay, thí thực phát lộc, Lễ thỉnh sanh, giỗ tiền hiền và cúng binh gia, nghi lễ chánh. Phần Hội sẽ có nhiều hoạt động phản ánh nét văn hóa truyền thống của người dân địa phương ven biển như: Biểu diễn thi đấu cờ tướng, khai mạc khu triển lãm mô hình sự tích Thầy Thím, biểu diễn lân - sư - rồng… Bên cạnh đó, còn có các cuộc thi dân gian như: Kéo co; chim hót mở rộng; làm bánh; thu hoạch thanh long; bịt mắt bắt vịt; đập niêu; khiêng thúng ra khơi; đánh cá; đan lưới mở rộng…

Lễ hội Dinh Thầy Thím từ lâu đã được coi là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc, tiêu biểu không chỉ của cộng đồng người dân địa phương mà còn là di sản văn hóa chung của nhiều tỉnh, thành lân cận ở khu vực phía Nam. Không gian của lễ hội còn là nơi để củng cố, tăng cường mối đoàn kết, tương thân tương ái trong cộng đồng dân cư; nâng cao ý thức về cội nguồn dân tộc, giá trị đạo đức, nhân cách sống, tinh thần hòa hợp để gắn kết các thành viên trong cộng đồng lại với nhau, hình thành nên một nếp sống cao đẹp và tình làng nghĩa xóm ngày càng bền chặt hơn.

Lễ Hội Katê, hay còn gọi là Tết Katê của người Chăm ở Bình Thuận, Ninh Thuận, diễn ra hằng năm vào ngày 1.7 Chăm lịch, tương đương cuối tháng 9 đầu tháng 10 dương lịch. Đây là lễ hội kéo dài trong 3 ngày, với nhiều hoạt động văn hóa văn nghệ truyền thống của người Chăm. Katê là lễ hội dân gian đặc sắc nhất của người Chăm theo đạo Balamôn ở Bình Thuận, với ý nghĩa tưởng nhớ đến các vị thần và cầu mong mưa thuận, gió hòa, mùa màng thuận lợi, cầu mong cho sự hòa hợp trong cuộc sống và sự sinh sôi nảy nở của con người và vạn vật. Lễ hội Katê thường bắt đầu bằng lễ hội từ các đền, tháp và kết thúc bằng các hoạt động vui chơi, đón Tết tại nhà. Đây cũng là dịp để người Chăm từ khắp mọi miền trở về đoàn tụ cùng gia đình, bạn bè, dòng họ.

Không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm linh của người Chăm, lễ hội Katê còn thu hút du khách và trở thành sân chơi của người dân địa phương, đặc biệt là các hoạt động trong phần hội. Phần hội của lễ hội Katê năm nay diễn ra sôi nổi với các cuộc thi và trò chơi mang đậm nét văn hóa đặc trưng của người Chăm như: thi trưng bày và trang trí lễ vật, thi làm bánh gừng, giã gạo, đội nước vượt chướng ngại vật…

Lễ hội Katê thể hiện sự thành kính, biết ơn đối với các vị thần linh, ông bà, tổ tiên đã bảo bọc và chở che cho con cháu, mang lại cuộc sống an lành, hạnh phúc; thể hiện khát vọng của cộng đồng luôn mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Đồng thời, đây cũng là dịp thắt chặt tinh thần đoàn kết, mối tương thân tương ái, nâng cao ý thức về cội nguồn dân tộc, giá trị đạo đức, nhân cách sống, tinh thần hòa hợp để gắn kết các thành viên trong cộng đồng lại với nhau.

Lễ Hội Nghinh Ông Quan Thánh Đế Quân là một lễ hội của người Hoa tại Phan Thiết. Lễ hội truyền thống này tiêu biểu cho phong tục tập quán và tín ngưỡng của người Hoa, mong muốn cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, một cuộc sống thanh bình, hạnh phúc cho mọi người trong xã hội. Thông thường, lễ hội được tổ chức mỗi 2 năm một lần (vào năm chẵn) và đã được tổ chức từ hàng trăm năm trước. Nơi thường diễn ra các hoạt động chính là Chùa Ông (hay Quan Đế Miếu) tại phường Đức Nghĩa, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận. Ngôi miếu này được xem là thờ Quan Công.

Lễ hội Bình Thuận này được tổ chức với hai phần chính là phần lễ và phần hội. Mỗi năm, lễ hội thu hút sự tham gia của hơn 1000 người từ các địa phương lân cận đến Phan Thiết. Khi tham gia lễ hội, bạn sẽ được trải nghiệm những màn biểu diễn ấn tượng như múa rồng, múa lân, bát tiên, bát cửu, các điệu múa dân gian… và thưởng thức rất nhiều món ăn đặc trưng của văn hóa ẩm thực Trung Hoa.

Đây là một trong những lễ hội đặc trưng của người dân Phan Thiết, nơi mà người dân chủ yếu làm nghề biển, sinh kế gắn chặt với biển. Ước mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, cuộc sống thanh bình, ấm no, đặc biệt là để ngư dân luôn bình an trong những chuyến đi biển và có bội thu tôm cá là cảm xúc, mong ước chung của người dân cũng như những người tham gia lễ hội.

Lễ Hội Đua Thuyền Sông Cà Ty diễn ra vào mùng hai Tết Nguyên đán. Đây là sự kiện văn hóa đặc sắc do thành phố Phan Thiết tổ chức, diễn ra vào mỗi dịp Tết Nguyên đán, mang đậm bản sắc của người dân miền biển thành phố Phan Thiết. Lễ hội đua thuyền truyền thống của ngư dân Phan Thiết có tuổi đời hàng trăm năm bắt nguồn từ việc cúng tế của các vạn chài. Và theo quan niệm của dân gian thì trong các cuộc đua thuyền, những thuyền đua nào dẫn đầu đoàn đua thì tin tưởng rằng trong năm ấy bà con ngư dân nơi đó làm ăn sẽ gặp nhiều may mắn.

Lễ hội đua thuyền thu hút sự tham gia của gần 300 vận động viên đến từ 13 đơn vị phường, xã trên địa bàn thành phố Phan Thiết, tranh tài với hai thể loại thi đấu đua thuyền và đua thúng dành cho nam. Theo đó, đua thuyền có 3 nội dung gồm: Đua đồng hàng ở cự ly 500m, 300m và đua thuyền quay vòng cự ly 1.200m với sự tham gia của 270 vận động viên đến từ 9 phường, gồm: Mũi Né, Phú Hài, Phú Trinh, Bình Hưng, Đức Thắng, Đức Nghĩa, Lạc Đạo, Đức Long và Phú Tài. Đua thúng gồm bơi thúng (đơn, đôi) và quấy thúng cự ly 500m với sự tham gia của các phường, xã: Hưng Long, Thanh Hải, Hàm Tiến và Tiến Thành. Tất cả những vận động viên tham gia đều là những ngư dân sinh sống bằng nghề chài lưới ở thành phố Phan Thiết.

Lễ hội Bình Thuận này đã được truyền qua nhiều thế hệ, thời xưa nó là dịp để những chàng trai thể hiện sức mạnh bản thân, rèn luyện cơ thể để chuẩn bị cho những ngày đêm lênh đênh trên biển. Còn ngày nay, lễ hội đua thuyền là dịp để thu hút đông đảo khách du lịch gần xa và gìn giữ những giá trị văn hóa lâu đời.

Lễ Hội Ẩm Thực Đường Phố Mũi Né được tổ chức khoảng 6 đến 7 lần mỗi năm, được khởi xướng bởi các nhóm doanh nhân muốn thúc đẩy và quảng bá du lịch Mũi Né. Địa điểm tổ chức lễ hội thường là phía trước mặt tiền các khu resort, kéo dài từ Coco Beach Resort đến Blue Ocean Resort. Đến với lễ hội Ẩm Thực này, bạn sẽ có cơ hội thưởng thức rất nhiều món ăn thơm ngon, chiêm ngưỡng những tiết mục âm nhạc độc đáo, hòa mình vào bầu không khí sôi động và vui tươi của thành phố biển xinh đẹp.

Ngoài 20 gian hàng, thực khách còn được thưởng thứcnhiều chương trình giải trí như múa lân, múa lửa, nhảy hip hop, nhạc DJ,… cực kì sôi động. Đặc biệt Lễ Hội Ẩm Thực Đường Phố đã bắt đầu thu hút sự tham gia của một số nghệ sĩ đến góp vui.

Đây là lễ hội vui nhộn, hấp dẫn, đầy cảm hứng do một nhóm các doanh nhân người nước ngoài ở Hàm Tiến – Mũi Né tổ chức, đặc biệt vào các dịp lễ lớn. Mui Ne Street Food Festival sẽ là lễ hội cực kì thú vị, hấp dẫn, tạo ấn tượng tốt thu hút du khách khi đến du lịch tại Mũi Né – Phan Thiết.

Lễ Hội Tiết Thanh Minh còn được biết đến với tên gọi khác là Duồng, là nét văn hóa đặc trưng của người dân xã Chí Công, huyện Tuy Phong. Lễ hội diễn ra vào những ngày đầu tháng 4 âm lịch hàng năm, với mục đích cầu an và tưởng nhớ công ơn của các bậc tiền nhân khai khẩn đất đai và tạo ra miền đất này. Bà con dân biển xứ Duồng rất trân trọng lễ hội này, bởi nó gắn liền với đạo đức, văn hóa, là nghĩa vụ của con cháu phải tưởng nhớ công lao của tổ tiên. Đồng thời, đây cũng là dịp giỗ tổ chung để mọi người báo hiếu, trả nghĩa, đền đáp ơn sinh thành tạo dựng của những người đi trước. Lễ hội cũng là cơ hội để ngư dân cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, các chuyến biển đầy ắp cá tôm, đời sống ngư dân phát đạt.

Xã Chí Công từng được gọi là Duồng vào thời nhà Nguyễn. Trong Đại Nam nhất thống chí, quyển 12 có ghi: “phía Nam huyện 30 dặm, đầu nguồn từ trong động Man chảy xuống phía Đông, đến cửa Duồng rồi ra biển”. Tại miếu Hùng Vương nằm ở đầu làng chài, bước chân người liên tục ra vào để đặt lễ, thầm cầu nguyện về một mùa biển mới no đủ và xem chương trình hát tuồng được trình diễn trong miếu. Gian miếu nhỏ được nối với bên ngoài bằng 2 chiếc loa để phát chương trình hát tuồng. Trên sân khấu, 36 làn điệu: Nói lối thường, nói lối ai, nói lối xuân, nói lối sảng, ngâm tương tư, vịnh tương tư, hát nam bình ai... luôn cuốn hút những người lớn tuổi ngồi nghe giữa âm thanh của sóng gió biển rì rào. Trong suốt 3 ngày, ngư dân ở làng chài neo đậu toàn bộ tàu, thuyền, thúng để đón chào sự kiện vừa quan trọng, vừa linh thiêng và gắn bó với cả cuộc đời của mỗi thế hệ.

Suốt 3 ngày diễn ra Tiết Thanh Minh, đi khắp làng chài, nơi nào cũng bắt gặp các ngư dân ngồi quanh mâm cỗ. Mọi người nói Tiết Thanh Minh còn vui hơn cả Tết Nguyên đán, vì Tết thì mọi người chỉ gặp nhau trong gia đình, còn Tiết Thanh Minh là ngư dân gặp nhau để bàn tính chuyện làm ăn, các chủ ghe thì lấy lòng bạn chài để sau 3 ngày mở biển ra khơi, trên mỗi ghe có đủ chục người đi biển. Lễ hội tiết Thanh Minh với các nghi lễ độc đáo như Khai Kinh, Thỉnh Sanh, Cúng tế Thần Hoàng, Thỉnh cỗ bánh, Cúng Đại Lễ, Cúng thí thực v.v. Tham gia lễ hội bạn sẽ có cơ hội hiểu hơn về văn hóa truyền thống, thưởng thức rất nhiều món ăn hấp dẫn được người dân dâng hương cúng lễ.

Lễ hội Cầu Ngư diễn ra từ ngày 14/6 đến 16/6 âm lịch hàng năm. Đây là dịp lễ vui nhất của ngư dân và những người sống gắn bó với biển, để tạ ơn biển cả, cầu mong mùa mới may mắn và chúc phúc. Lễ hội này là cơ hội để khám phá các nghi lễ truyền thống, tham gia các trò chơi sôi động như lắc thúng, đua thuyền, bơi lội, bóng chuyền trên bãi biển.

Lễ hội Cầu Ngư bắt đầu bằng nghi thức Nghinh Thần. Hàng chục chiếc thuyền xuất phát từ cảng với kiệu, lễ vật, cờ trước khi ra khơi. Đoàn chèo Bả Trạo diễn xướng cảnh đánh bắt.

Phần hội sôi động với các cuộc thi truyền thống như lắc thúng, đua thuyền, bơi lội và các môn thể thao khác trên bãi biển. Đặc biệt, có tiết mục hát tuồng đặc sắc của vùng biển miền Trung. Một sân khấu lớn được dựng để diễn tuồng. Lễ hội kéo dài 3 ngày, trong đó có các hoạt động văn hóa, thể thao và tôn giáo.

Lễ hội Cầu Ngư ở làng Phước Lộc là dịp để ngư dân thư giãn sau những ngày làm việc vất vả trên biển. Họ cầu mong một mùa mới an lành và phát đạt.