[Tâm Lý] 5 Lí Thuyết Tâm Lý Về Tình Yêu

Tại sao chúng ta lại yêu? Và tại sao một số mối quan hệ có thể kéo dài, trong khi một số khác chỉ là những khoảnh khắc hạnh phúc thoáng qua? Các nhà nghiên cứu và chuyên gia tâm lý đã đưa ra nhiều giả thuyết khác nhau để giải thích sự hình thành và duy trì của tình yêu.

Tình yêu là một trong những cảm xúc cơ bản nhất của con người. Tuy nhiên, việc giải thích lý do tại sao cảm xúc này tồn tại và hoạt động như thế nào không phải là điều dễ dàng. Thực tế, từ lâu, mọi người đã nhận ra rằng tình yêu là một điều gì đó rất nguyên thủy, bí ẩn và thuộc về tâm hồn mà khoa học không thể giải thích được.

Mặc dù vậy, cho đến nay, vẫn có rất nhiều nỗ lực nghiên cứu để hiểu rõ hơn về loại cảm xúc này. Dưới đây là 5 trong số các lý thuyết chính được đề xuất để giải thích về tình yêu và các trạng thái cảm xúc liên quan.

1. Yêu và Thích

Vào những năm 1970, nhà tâm lý học Zick Rubin đã phân biệt rõ sự khác biệt giữa yêu và thích. Đôi khi, chúng ta có thể ngưỡng mộ hoặc đánh giá cao một ai đó, hoặc thích dành thời gian bên cạnh họ nhiều hơn. Theo Rubin, đây là cảm giác của việc “thích” và không phải là “yêu” một cách tuyệt đối.

Tình yêu sẽ sâu đậm hơn, mãnh liệt hơn, và bao gồm cả những mong muốn mạnh mẽ về sự gần gũi và tiếp xúc vật lý. Khi “thích” một ai đó, chúng ta chỉ muốn kết bạn, nhưng nếu là “yêu” thì chúng ta quan tâm đến nhu cầu của người đó như của bản thân mình.

Rubin cho rằng tình yêu lãng mạn được hình thành bởi 3 yếu tố sau:

• Có mối liên kết mạnh mẽ và nhu cầu phụ thuộc

• Có xu hướng giúp đỡ

• Có ý thức sở hữu và bị thu hút bởi người kia

Dựa vào những dấu hiệu này, Rubin đã phát triển một bảng câu hỏi khảo sát để đánh giá thái độ của một người đối với người kia. Ông phát hiện rằng thang điểm từ “thích” đến “yêu” hỗ trợ quan điểm của mình về tình yêu.

2. Bánh Xe Màu Sắc Tình Yêu

Trong cuốn sách Màu Sắc Tình Yêu - The Colors of Love xuất bản năm 1973, tác giả và nhà tâm lý học John Lee đã so sánh các loại tình yêu khác nhau qua bánh xe màu sắc.

Nguồn: Google.com

Ba Loại Tình Yêu Nguyên Thủy

Tương tự như 3 màu cơ bản trong bảng màu, John Lee cho rằng tình yêu cũng xuất phát từ 3 hình thức cơ bản với các tên gọi có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp.

Eros:

Ludus:

Storge:

Sáu Phong Cách Yêu Kết Hợp

Theo nguyên tắc pha màu, từ ba màu gốc chúng ta có thể tạo ra nhiều sắc màu khác nhau, vì vậy John Lee cho rằng kết hợp ba phong cách tình yêu chính có thể tạo ra một cấp độ thứ hai của phong cách yêu. Do đó, vào năm 1977, ông đã mở rộng danh sách về các hình thức thể hiện của tình yêu với ba nhóm sau.

Mania:

Pragma:

Agape:

3. Tam Giác Tình Yêu

Năm 1986, nhà tâm lý học Robert Sternberg đã đưa ra một lý thuyết tam giác về tình yêu, tạo thành từ 3 yếu tố:

• Cảm giác thân thuộc

• Cảm xúc đam mê

• Sự cam kết

Nguồn: Verywellmind.com

Sự kết hợp khác nhau của ba yếu tố này sẽ tạo ra các loại tình yêu khác nhau. Ví dụ, kết hợp 'Thân thuộc' và 'Cam kết' sẽ tạo nên tình yêu động lòng thương, trong khi kết hợp 'Đam mê' và 'Thân thuộc' sẽ tạo thành một tình yêu lãng mạn.

Dựa theo lý thuyết tam giác của Sternberg, các mối quan hệ xây dựng dựa trên hai yếu tố sẽ bền vững hơn so với những mối quan hệ chỉ có một yếu tố. Sternberg cho rằng nếu một mối quan hệ có cả ba yếu tố 'Thân thuộc - Đam mê - Cam kết', thì nó được gọi là tình yêu viên mãn. Vì đây là hình thức yêu mãnh liệt và lâu dài, nên theo Sternberg, nó có thể tồn tại nhưng rất hiếm.

4. Lý Thuyết Liên Kết Trong Tình Yêu

Vào năm 1987, hai nhà nghiên cứu từ Đại học Denver là Cindy Hazan và Phillip Shaver đã đưa ra giả thuyết rằng tình yêu lãng mạn là một quá trình xã hội sinh học giống như cách mà một đứa trẻ gắn bó với cha mẹ của nó. Lý thuyết này được mô phỏng theo Lý thuyết gắn bó của nhà tâm lý học John Bowlby.

Theo thuyết gắn kết trong tình yêu của Hazan và Shaver, cách mà một người gắn bó với người khác phần nào được hình thành bởi mối quan hệ mà họ có với cha mẹ trong thời thơ ấu. Vì vậy nó đã trở thành thói quen cơ bản cho đến khi trưởng thành và trở thành một phần trong phong cách yêu của họ.

Dưới đây là ba phong cách gắn kết của người trưởng thành:

Người lo lắng/thái độ nước đôi:

Người tránh:

Người an toàn:

Dựa trên nghiên cứu của Hazan và Shaver, mối kết nối an toàn được coi là phong cách yêu phổ biến nhất. Ngay sau đó là kiểu gắn bó tránh né, và cuối cùng là mối gắn kết đầy băn khoăn hoặc thái độ nước đôi.

Theo Hazan và Shaver, sự liên kết và trải nghiệm của một người trong tình yêu sẽ ảnh hưởng đến niềm tin và cuối cùng là kết quả của mối quan hệ. Điều này tạo ra một chu trình đối với phong cách yêu an toàn, nhưng có thể gây rắc rối cho những ai có phong cách yêu tránh né hoặc luôn băn khoăn về thái độ nước đôi trong mối quan hệ của họ.

5. Tình yêu đam mê và lòng thương yêu

Năm 1988, nhà tâm lý học Elaine Hatfield đã đưa ra hai loại tình yêu cơ bản: đam mê và lòng thương yêu.

Tình yêu với lòng thương yêu

Tình yêu đam mê

Theo Hatfield, tình yêu đam mê thường xuất hiện khi có kỳ vọng cao về tình yêu, đối diện với định kiến về tình yêu lý tưởng, và khi gặp người khác gợi cảm.

Nguồn: Google.com

Theo Hatfield, tình yêu đam mê thường chỉ kéo dài từ 6 đến 30 tháng, và thường chuyển biến thành tình yêu động lòng thương, tạo ra một tình yêu có giá trị lâu dài.

Mặc dù nhiều người mong muốn một mối quan hệ kết hợp sự an toàn của tình yêu động lòng thương và cảm xúc mãnh liệt của tình yêu đam mê, Hatfield tin rằng mối quan hệ hoàn mỹ như vậy là rất hiếm.

Lời của biên tập viên từ Verywellmind.com

Có nhiều giả thuyết về quá trình hình thành và phát triển của tình yêu. Sự đóng góp của từng người làm cho các giả thuyết này trở nên đa dạng hơn, dựa trên trải nghiệm cá nhân và lý giải cách mối quan hệ bắt đầu, phát triển và thay đổi theo thời gian.