Buzz
Đôi khi chúng ta cảm thấy buộc phải phê phán những điều không hay về những người đã khuất.
Họ nói dối. Họ lừa đảo. Họ để lại một cảm giác hỗn loạn trong cuộc sống.
Họ làm bạn hoang mang. Lừa dối bạn. Mỉa mai bạn là người yếu đuối, gọi bạn là mập phì suốt 25 năm hoặc ít nhất là một lần.
Họ phá hủy những gì bạn yêu quý. Họ khiến bạn muốn biến mất khỏi thế giới này.
Và rồi họ ra đi.
Bạn luôn nghi ngờ rằng sự ra đi đó, ở một cách nào đó, sẽ mang lại sự thoải mái hơn, tự do hơn cho bạn.
Bạn cũng tưởng tượng rằng khi nghe tin họ mất, bản thân sẽ bất chợt cảm thấy nhẹ nhõm hơn, dễ chịu hơn, như thể sự căm ghét bạn dành cho họ là một căn bệnh và nhịp tim cuối cùng của họ là một liều thuốc chữa trị.
Nhưng tại sao cảm giác vẫn khó chịu như vậy?
Tại sao bản thân vẫn cảm thấy “mắc kẹt” trong mảnh đất đầy oán hận ấy? Tại sao hàng rào vẫn nhọn như thế?
Bởi vì cái chết đôi khi làm cho cuộc sống trở nên vô cùng không công bằng. Cái chết cho phép những người xấu đi mà không phải trả giá, không cần hối hận, không cần thay đổi. Đó là lý do tại sao nếu địa ngục không tồn tại, tổ tiên ta đã phải tạo ra nó.
Nhân tiện, cũng phải gửi lời cảm ơn đến ngành khoa học.
Con người luôn chứa đựng những cảm xúc mạnh mẽ. Dù người thân của chúng ta không còn ở lại trên cõi đời này, chúng ta vẫn không ngừng yêu thương họ, phải không? Hận thù cũng vậy, nó vẫn tồn tại mãi mãi: Do thiên kiến tiêu cực (negativity bias), não bộ con người có khuynh hướng ghi nhận và duy trì những điều tiêu cực hơn là những điều tốt đẹp.
Não bộ học từ nỗi đau. Mọi điều khiến chúng ta căm ghét người đó (như sự sốc, nỗi sợ hãi, sự kinh tởm) đều kích thích phản ứng chiến đấu - hoặc - chạy (fight-or-flight response). Hạch hạnh nhân (Amygdala) trong tình trạng cảnh giác cao, kích thích các tín hiệu căng thẳng và “mạch thù ghét” (“hate circuit”): một vòng phản hồi liên quan đến các cấu trúc não như putamen (hạch cơ sở, một phần của hạch nền, liên quan đến sự kinh tởm và căm ghét), thalamus (đồi thị, nằm trên cuống não, xử lý thông tin) và một phần của vỏ não gọi là insula (thuỳ đảo, một phần của vỏ não, nằm ở cả hai bán cầu, có vai trò quan trọng trong nhiều rối loạn tâm thần).
Trên cơ sở sinh học, chúng ta có cảm xúc của sự ghét và căm thù.
Khi nhớ về người mà ta ghét và đã ra đi, các cơ chế thần kinh này sẽ trở nên mãnh liệt và bùng nổ mỗi khi ta gặp lại hoặc nghĩ về họ.
Cái chết không xóa sạch mọi thứ. Một số vết thương không bao giờ lành lại, và lòng nhân từ không bao giờ là điều bắt buộc. Tinh thần, đôi khi sự căm ghét với ai đó cảm thấy như một nghĩa vụ đạo đức, buộc ta phải tiết lộ những hành động xấu xa của họ.
Liệu ta có phải là nạn nhân, là người chứng kiến duy nhất? Còn những người khác thì sao, họ không biết, hay phủ nhận, hoặc lờ đi điều đó?
Sự căm thù thường khiến chúng ta ghét bản thân. Bởi vì chúng ta là những “kẻ căm ghét” - nhóm người bị xã hội coi là xấu xa, tàn bạo và thiếu văn minh. Bởi vì chúng ta là những người tiêu cực. Bởi vì chúng ta luôn bị mắc kẹt trong suy nghĩ hẹp hòi. Bởi vì đã sống kiên cường trong những năm qua, không chịu thay đổi, không chịu trưởng thành, không chịu tha thứ và quên đi.
Chúng ta ghét bản thân vì đã ôm họ, đã giả vờ thích hoặc thậm chí là yêu họ, đã cười vì những trò đùa của họ. Chúng ta ghét bản thân vì không trở thành những người tìm kiếm công lý dũng cảm, mà lại là những kẻ hèn nhát chỉ biết không khóc thôi.
Chúng ta ghét bản thân vì ngay từ đầu đã trở thành nạn nhân của họ, để họ thoải mái làm những gì họ muốn với chúng ta, dù chỉ một hay một nghìn lần. Chúng ta ghét bản thân vì có lẽ đó là lỗi của chúng ta? Có lẽ đó là điều chúng ta mong muốn?
Đó là lý do tại sao tổ tiên của chúng ta thực hiện các nghi lễ. Là lý do tổ tiên viết sigil (biểu tượng được sử dụng trong phép thuật) trên cát và để cho gió cuốn đi. Là lý do tổ tiên tạo ra những bức tượng nhỏ bằng đất sét để phá vỡ. Là lý do tổ tiên ném đồ vật vào lửa và nhảy múa tại các bia mộ. Là lý do tổ tiên ghi tên những kẻ đáng ghét lên dải chì, cuộn lại, bỏ vào ống, rồi ném xuống sông. Đó cũng là lý do tại sao một số thi thể được chôn úp mặt, bị đốt cháy bằng than củi hoặc bị phủ nhận sự trang trọng của việc chôn cất.
Đó là lý do đấy.
Tác giả: S. Rufus
