Để đầu tư vào chứng khoán một cách hiệu quả, bên cạnh việc hiểu biết về thị trường nói chung, yếu tố tâm lý đóng vai trò quan trọng trong thành công của nhà đầu tư (NĐT). Có thể nói, tâm lý đầu tư trên thị trường chứng khoán phản ánh thái độ của NĐT trước các diễn biến thị trường. Các yếu tố tâm lý phổ biến nhất có thể kể đến như: tâm lý bầy đàn, quá tự tin vào bản thân, quá lạc quan hoặc bị quan hay tâm lý sợ thua lỗ.
Tâm lý đám đông hay tâm lý bầy đàn
Trạng thái tâm lý này thể hiện sự tương đồng trong tư duy của một nhóm các NĐT dẫn đến những hành động và quyết định theo đám đông. Tâm lý bầy đàn sẽ tác động đến dòng suy nghĩ của NĐT, theo đó họ có thể chấp nhận mua cổ phiếu giá cao hơn vì tin rằng sẽ có người chấp nhận mua lại mới mức giá cao hơn nữa.
Tuy nhiên, khi một đám đông đồng loạt mua vào một cổ phiếu, giá của nó sẽ bị đẩy lên cao hơn giá trị thực, ảnh hưởng đến cung cầu trên thị trường. Ngược lại, khi lo sợ giá cổ phiếu giảm, nhà đầu tư sẽ cùng nhau bán tháo để cắt lỗ.
Nguyên nhân của tâm lý bầy đàn là do nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm, thiếu thông tin đầy đủ và không phân tích kỹ lưỡng thị trường. Để tránh tình trạng này, nhà đầu tư cần chuẩn bị kiến thức đầy đủ, liên tục cập nhật tin tức từ các nguồn tin chính thống để tránh bị ảnh hưởng bởi đám đông.
Tâm lý quá tự tin
Đây là một trong những tâm lý phổ biến ảnh hưởng đến hành vi và mục tiêu của nhà đầu tư. Với tâm lý này, nhà đầu tư thường tin rằng mình có kiến thức vượt trội, hiểu rõ và có khả năng dự đoán thị trường cũng như chọn lựa cổ phiếu tốt. Tuy nhiên, phần lớn những nhà đầu tư quá tự tin thường đạt tỷ suất sinh lời thấp hơn thị trường.
Thị trường chứng khoán luôn tiềm ẩn nhiều bất ngờ mà mọi nhà đầu tư đều có thể gặp phải trong quá trình giao dịch. Do đó, ngoài việc liên tục cập nhật thông tin và nhận định thị trường, nhà đầu tư nên trao đổi thêm với những nhà đầu tư khác hoặc chuyên gia để có cái nhìn đa chiều về thị trường, từ đó đạt được tỷ suất sinh lợi cao hơn.
Tâm lý lạc quan thái quá
Tâm lý lạc quan thái quá bắt nguồn từ sự tự tin. Họ tin tưởng mạnh mẽ vào các quyết định đầu tư của mình, kỳ vọng rằng những quyết định đó sẽ mang lại kết quả tốt hơn thực tế.
Tâm lý sợ thua lỗ
Tâm lý sợ thua lỗ xuất hiện khi nhà đầu tư đối mặt với rủi ro từ việc giữ lại các cổ phiếu đang giảm giá và hy vọng chúng sẽ tăng trở lại. Quyết định này khiến nhà đầu tư lo lắng rằng họ có thể mắc sai lầm.
Yếu tố tâm lý này xuất phát từ sự thiếu tự tin, thiếu kiến thức và kinh nghiệm trong đầu tư chứng khoán. Tâm lý sợ thua lỗ khiến nhà đầu tư lưỡng lự và bỏ lỡ những cơ hội tốt để hành động.
Tùy thuộc vào tính cách, kiến thức và sự hiểu biết về thị trường, mỗi nhà đầu tư đều bị ảnh hưởng bởi một dạng tâm lý nào đó. Những yếu tố tâm lý này có thể tác động mạnh đến quyết định đầu tư của từng cá nhân. Vì vậy, để thành công trên thị trường chứng khoán, quan trọng nhất là phải hạn chế tối đa các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định đầu tư.
Nhà đầu tư có thể mở tài khoản chứng khoán Mytour tại đây để xem phân tích kỹ thuật, nhận định thị trường và sử dụng các nền tảng giao dịch đa dạng như: Vweb, Vmobile, Vpro...