Tâm lý của nhà thơ trong bài thơ Qua Đèo Ngang

Đề bài: Tâm trạng của tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang

2 bài văn mẫu về Tâm trạng tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang
 

1. Phân tích tâm lý tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang, mẫu số 1:

Bài thơ Qua Đèo Ngang làm xúc động lòng độc giả qua nhiều thế kỷ. Nó ấn tượng không chỉ bởi văn phong tinh tế, giàu cảm xúc, mà còn bởi cách diễn đạt mà các thi sĩ trước đây thường sử dụng: mô tả cảnh và kết hợp với tâm trạng.

Đèo Ngang, điểm dừng đầu tiên trên hành trình về phương Nam để thực hiện nhiệm vụ. Rời xa quê hương, gia đình, người thân, trái tim của nhà thơ ngập tràn nỗi buồn. Điều đầu tiên mà độc giả chú ý đến là bóng tối vương vấn. Khi mặt trời chuẩn bị lặn, hoàng hôn buông lỏng, vũ trụ đang chìm vào sự hư vô tĩnh lặng. Chỉ còn những tia sáng yếu ớt cuối cùng của chiều. Từ 'tà' mô tả một ý niệm sắp tan biến, biến mất. Không gian và thời gian kêu gọi nỗi buồn thấp thoáng, đặc biệt của người con xa quê:

Nghe tiếng chim vịt rì rào buổi chiều
Khơi gợi kỷ niệm mẹ, đêm buông đau lòng

Chiều tà là thời khắc làm tăng sự nhớ nhung. Bà Huyện Thanh Quan cũng vậy, khoảnh khắc ấy là lúc tâm hồn bộc lộ những cảm xúc nhớ thương. Bước chân lữ thứ nhanh chóng như đôi cánh chim chiều đang tìm về tổ, đám trẻ chăn trâu hò hét gọi bạn về làng. Không chỉ trong bài thơ này, mà còn trong bài Chiều hôm nhớ nhà, tâm sự như vậy luôn hiện hữu.

Bóng hoàng hôn lãng đãng trên bầu trời chiều

Bài viết Phân tích Tâm trạng tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang

Chiều buông gợi lại ký ức thương nhớ. Hoành sơn vẫn lưu danh với vẻ đẹp hùng vĩ hoang sơ. Trong khung cảnh ấy, cỏ cây, hoa lá cùng nhau tìm ánh sáng mặt trời trên con đường núi hiểm trở. Trên đỉnh núi cô đơn, tâm hồn nữ sĩ càng trở nên hụt hẫng. Mặc dù cảnh đẹp tự nhiên đẹp đẽ, nhưng lòng người lại nhớ về hình ảnh thân thương, gia đình và quê hương. Đây cũng là lúc bữa ăn chiều sắp sửa được bày tỏ, nhà cửa chuẩn bị hòa mình trong không khí ấm áp... Nhưng giờ đây, bước chân đi trên đất khách, nữ sĩ chỉ cảm nhận sự lạc lõng.

Nổi lòng buồn bã, từ xa dưới chân đèo hiện lên hình ảnh:

Lom khom dưới chân núi, tiều vài chú
Rải rác bên sông, chợ vài nhà

Cảnh vật hiện thực trở nên trống vắng: vài bác tiều phu lom khom chặt củi, những ngôi nhà chợ xiêu lòng. Sử dụng đảo ngữ một cách tinh tế, hình ảnh này so sánh đến cuộc sống vụng trộm, tiêu xơ. Nó khác biệt hoàn toàn với cuộc sống náo nhiệt, sôi động ở nơi khác. Nhà thơ tìm kiếm sự sống, nhưng Đèo Ngang lại mang đến cho Bà cảm giác thất vọng. Hai câu thơ song song này tạo nên bức tranh tiêu cực của cuộc sống ở Đèo Ngang.

Trong cảnh tĩnh lặng đó, xa xa vang lên âm thanh kêu rõ ràng, hòa nhạc của quê hương và gia đình. Theo truyền thống, sau trận thất bại của Lưu Bị trước Lục Tốn từ Đông Ngô, ông chạy về thành Bạch Đế và mất tại đó. Được cho là sau khi mất, ông đã biến thành con chim quốc, biểu tượng của sự đau xót mất nước. Khung cảnh buồn bã với tiếng kêu của chim chiều lại gợi lên những dòng thơ ngâm ngùi:

Núi xanh trùng điệp
Bao la vắng bóng người
Đèo cao và hẹp ngực
Chen lẻ bóng nhà cửa

Tiếng chim quê hương là cách bà cảm nhận hoặc là nghệ thuật biểu đạt tâm sự từ tâm hồn sâu thẳm của nhà thơ. Tình cảm của bà hòa mình với vua Thục, muốn giữ lại những ký ức quý báu, hồi tưởng về một thời điểm quan trọng trong lịch sử. Tiếng kêu của chim đưa ta trở về quê nhà, nhớ về gia đình, nhớ về quê hương - chính sự hoài niệm về triều đại nhà Lê mà bà đã trải qua. Thái độ này của nhà thơ là sự phủ nhận hiện tại, một hành trình tìm kiếm trong quá khứ. Như Nguyễn Du đã nói, 'người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?' - điều này hoàn toàn hợp lý trong bối cảnh này.

Kết thúc bài thơ là một tâm trạng dồn nén:
Dừng chân lại, trời, núi, sông
Một mảnh tình riêng, ta và ta

Nhà thơ chứa đựng lòng u hoài, đứng trước không gian bát ngát: trời, núi, sông. Trong cảnh đẹp vô tận, con người trở nên nhỏ bé và cô đơn. Ở đây, chỉ còn mình ta, tương tác với chính bản thân mình - cá nhân của nhà thơ, đối diện với con người và tâm hồn.

Đơn độc đối mặt với vẻ đẹp thiên nhiên, cuộc sống và cuối cùng là chính bản thân mình. Trong tâm hồn nhà thơ, chất chứa nhiều nỗi niềm không thể chia sẻ. Mảnh tình riêng tư giữa một thế giới tình cảm rộng lớn, có lẽ chỉ có mình ta nói chuyện với chính bản thân mình. Nỗi buồn được làm phình lên nhiều lần. Đây là tâm sự của tác giả, cũng là tâm sự của những con người đối diện với sự thay đổi, của những thế hệ sống qua quá khứ, xót xa trước hiện thực.

Nhiều nhà thơ đã sử dụng cảnh vật để diễn đạt tình cảm, nhưng Bà Huyện Thanh Quan có lẽ là thành công nhất. Hình ảnh thơ mộng, giàu cảm xúc. Điều đặc biệt là bà đã chọn lựa những tín hiệu nghệ thuật quý giá để truyền đạt tâm sự riêng tư của mình. Bài thơ chứa đựng đầy đủ tâm hồn, tình cảm và nỗi lòng của nhà thơ. Những từ ngữ đậm chất cảm động khiến người đọc không khỏi suy ngẫm.

2. Tâm trạng tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang, mẫu số 2:

Hạ Xuân Hương, Đoàn Thị Điểm, và Bà Huyện Thanh Quan đồng là ba nhà thơ nữ nổi tiếng thế kỉ XVIII. Trái với sắc sảo của Hồ Xuân Hương và tính nhẹ nhàng của Đoàn Thị Điểm, thơ của Bà Huyện Thanh Quan nhẹ nhàng nhưng đậm chất da diết khi kể về quá khứ huy hoàng, nỗi nhớ nhà và quê hương. Bài thơ Qua Đèo Ngang là tác phẩm nổi bật của Bà Huyện Thanh Quan.

Bà thường viết về thiên nhiên, đặc biệt là vào buổi chiều, tạo cảm giác vắng lặng và buồn bã. Cảnh trong thơ như một bức tranh thủy mặc, tinh tế và diễn đạt nghệ thuật ước lệ. Bà sử dụng tả cảnh để truyền đạt tình cảm nhớ thương sâu sắc đối với quá khứ huy hoàng.

'Bước chân qua đèo ngang, bóng xế tà
Cỏ cây, đá lá, hoa lá chen chúc'

Khi nhà thơ bước qua đèo ngang, là lúc chiều buông xuống. Bóng xế tà không chỉ thể hiện không gian khi mặt trời dần lặn, mà còn làm nổi bật sự di chuyển nhẹ nhàng, chậm rãi của đám mây trên bầu trời. Không gian hiện ra với sự hoang vắng, làm tôn lên cảm giác cô đơn và lạc lõng của nhân vật trữ tình. 'Cỏ cây, đá lá, hoa lá chen chúc' là tả cảnh một cách tinh tế, vừa gợi lên sự đông đúc, rậm rạp, vừa làm nổi bật vẻ hoang sơ, tự nhiên của núi rừng.

'Lom khom dưới chân núi, tiều vài chú
Lác đác bên sông, chợ vài nhà'

Từ từ 'lom khom' hiện ra hình ảnh những người tiều phu trở về nhà trong khoảnh khắc chiều buông. 'Lác đác' lại làm nổi bật sự trống vắng, thưa thớt trong không gian sống và sinh hoạt. Hai câu thơ này vẫn giữ được vẻ u buồn, tịch mịch khi thể hiện về con người và cuộc sống thưa thớt, xa cách.

Bài viết tham khảo về Tâm trạng tác giả trong bài thơ Qua Đèo Ngang

Tầm nhìn mở ra, nhưng cũng làm sâu thêm nỗi cô đơn, trống vắng của con người xa xứ nơi đất khách:

'Nhớ quê, lòng đau đớn, đất nước quê hương yêu dấu
Thương nhà, mỏi miệng gọi tên gia đình thân thương'

Trong khoảnh khắc chiều tà, khi không gian trở nên vắng vẻ và u buồn, tâm hồn người ta thường hướng về quê hương, đặc biệt là đối với những người đang ở xa xứ. Đó là thời điểm mọi người trong gia đình sum họp dưới mái ấm, và trong không gian chiều tà của đèo ngang, Bà Huyện Thanh Quan chuyển tâm sự nhớ nhà, nhớ quê hương của mình. Nỗi nhớ ấy đậm đặc, chân thành, là tâm trạng của một người con xa quê, đầy nỗi nhớ về ngôi nhà, quê hương. Một nỗi buồn trĩu nặng, khó lòng giải tỏa.

Cảnh đèo ngang trải rộng với trời, núi, và sông đã tạo ra không gian mênh mông, bao la nhưng cũng lạ lẫm:

'Dừng chân đứng lại, trước bức tranh của trời, núi, và sông
Một mảnh tình riêng, ta với ta'