Buzz
Hôm nay trở lại trường đại học cũ, tôi - một người đại diện điển hình của thế hệ trước đó (gen Y) - ngồi thưởng thức tách cà phê với các đàn em trong CLB quen thuộc. Sau thời gian dài lo lắng vì đại dịch, tôi càng tự hỏi nhiều hơn khi nghe các em - những đứa trẻ của thế hệ sau (gen Z) - nói về lo âu của họ.
1. Lo âu trong việc tự khám phá bản thân
Ở một trường đại học hàng đầu, nhiều sinh viên không theo đuổi sở thích của mình mà là để đáp ứng kỳ vọng của gia đình. Câu hỏi quan trọng nhất không phải là về học phí hay kiểm tra, mà là “Mình muốn trở thành ai?”, “Tại sao mình ở đây?”, “Tương lai của mình sẽ ra sao?”. Trong khi đó, những đứa trẻ nhỏ tuổi chỉ quan tâm đến bữa sáng ngày mai và trận bóng tối nay. Những câu hỏi này khiến tôi suy nghĩ sâu về sự mất phương hướng của các em trong hành trình tự khám phá bản thân.
2. Lo âu về việc xác định hướng nghề nghiệp và sự nghiệp tương lai
Một điều đặc biệt tại trường là việc thúc đẩy các mục tiêu lý tưởng như trở thành Management Trainee (MT) tại các tập đoàn lớn, tham gia các cuộc thi chuyên ngành, và đảm nhận các vị trí quan trọng trong các CLB trường.
Những điều đó không phải là xấu, nhưng tổng thể đã tạo ra một mô hình về sinh viên thành công và doanh nhân thành đạt, bỏ qua những con đường khác trong sự nghiệp.
Tôi từng hỏi một bạn sinh viên năm nhất:
- Em có kế hoạch gì cho tương lai không?
- Em đang tham gia một CLB và muốn trở thành Trưởng ban Marketing. Năm sau, em sẽ thực tập ở một công ty, cố gắng đạt được thành tích cao. Sau khi tốt nghiệp, em sẽ tham gia chương trình Management Trainee (MT).
Ban đầu nghe có vẻ thú vị và đầy ngưỡng mộ khi một sinh viên năm nhất đã có kế hoạch rõ ràng như vậy.
- Tuyệt vời, chỉ mới năm nhất mà đã biết rõ con đường riêng của mình rồi đó!
- Không anh ơi, vì anh là President của em, em muốn theo đuổi con đường của mình theo cách riêng.
Em đang đi con đường mà em tự lựa chọn hay đang sống theo ý kiến của người khác?
3. Lo lắng để phát triển bản thân theo hướng đa năng
10 năm trước, việc có được bằng ĐH đã là một ưu thế lớn. Chứng chỉ IELTS 6.5 được coi là một thành tích ấn tượng trước mắt của nhà tuyển dụng. Nhưng trong vòng 10 năm gần đây, bằng Cử nhân đã trở thành điều phổ biến, và điểm IELTS 6.5 trở thành tiêu chuẩn đầu vào của nhiều trường ĐH.
Do đó, các em - Gen Z - cần phải tự tìm kiếm điều gì đó khác biệt hoàn toàn so với phần còn lại của thế giới HOẶC phát triển bản thân theo hướng đa năng - biết mọi thứ nhưng không nhất thiết phải hiểu sâu về mọi thứ.
Áp lực không phải là điều tự sinh ra và không phải là điều mất đi, nó chỉ được truyền từ người này sang người khác. Ở đây có sự mong đợi từ gia đình, hy vọng từ thầy cô, và niềm tin từ bạn bè. Tổng thể, các em phải gánh vác trách nhiệm phải xuất sắc, và phải xuất sắc một cách hoàn hảo và đa năng: học phải xuất sắc, tham gia CLB phải tốt, thi cuộc thi phải đạt, và thực tập ở các công ty lớn. Vậy thì, giá trị cốt lõi của mỗi cá nhân ở đâu khi mọi người đều giỏi như vậy?
4. Lo lắng vì áp lực từ sự cạnh tranh của bạn bè đồng trang lứa
Dù là người khá bình tĩnh như mình, mình không thường xuyên bị áp đặt bởi áp lực từ bạn bè cùng tuổi. Đơn giản vì: Mỗi người có điểm mạnh, điểm yếu riêng, hoàn cảnh sống, điều kiện gia đình, và bắt đầu từ một nền tảng khác nhau. So sánh người này với người kia cũng giống như đánh giá khả năng của một con cá dựa trên khả năng leo cây. Con cá đó có thể suốt đời nghĩ rằng mình ngu ngốc (Albert Einstein).
Một đoạn mình rất thích từ Alice in Wonderland:
Alice đến ngã ba đường một ngày và thấy một chú mèo Cheshire đang ngồi trên cây. Cô bé hỏi:
- Mình nên chọn con đường nào đây?
- Tùy thuộc vào mục tiêu bạn muốn đạt được. (chú mèo trả lời)
- Mình không biết mình muốn đi đâu cả. (Alice trả lời)
- Thì không cần quan trọng.
