[Tâm Lý] Góc Nhìn về Cyberbullying

   Bắt Nạt Trực Tuyến (hay còn gọi là Cyberbullying) là một hình thức sử dụng công nghệ để gây tổn thương cho người khác. Hành vi này thường liên quan đến việc sử dụng Internet, nhưng đôi khi cũng xuất hiện trên điện thoại di động (ví dụ như bắt nạt qua tin nhắn…). Mạng xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc lan truyền bạo lực mạng, bao gồm cả Facebook, Instagram, Tiktok, Snapchat và nhiều nền tảng khác.

Với sự gia tăng đáng kể từ năm 2007 đến 2019 và 59% thanh thiếu niên ở Mỹ báo cáo rằng họ từng bị bắt nạt hoặc quấy rối trực tuyến, Cyberbullying đã trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng chú ý.

 Thường thì, Cyberbullying phát triển do sự tăng số lượng người dùng Internet, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề chưa clear. Mặt khác, người ta thường tập trung vào ảnh hưởng của bạo lực mạng lên nạn nhân mà ít quan tâm đến cách đối phó với nó hoặc giảm bớt vấn đề này, cũng như làm gì khi chính họ là những kẻ bắt nạt.

Cyberbullying là gì? Cyberbullying là hành vi sử dụng công nghệ một cách có chủ đích và lặp lại nhiều lần để đe dọa, quấy rối hoặc bôi nhọ một cá nhân công khai. Do việc sử dụng công nghệ nên hầu hết mọi người đều bị bắt nạt hoặc thậm chí tự bản thân họ cũng có thể bắt nạt qua điện thoại di động, máy tính bảng và máy tính.

Những kẻ bắt nạt có thể hiện diện trên mạng xã hội, ẩn mình trong các ứng dụng, diễn đàn hoặc thậm chí là trong các trò chơi trực tuyến và nhiều hình thức khác. Ngoài ra, hành vi công kích cá nhân cũng có thể xảy ra qua email, tin nhắn văn bản hoặc tin nhắn trực tiếp.

Một cuộc tranh luận đã nảy sinh về việc bạo lực trên mạng có 5 khía cạnh chính: mục đích, chênh lệch quyền lực, ẩn danh, tính công khai.

Khi kẻ bắt nạt tụ tập trên các phương tiện truyền thông, họ thường có mục đích rõ ràng để gây hại cho người khác. Tuy nhiên, bạo lực cũng có thể xảy ra mà không cần lý do cụ thể nếu nạn nhân nhận ra các hành động tiềm ẩn nguy hiểm.

Đây là một biểu hiện của Cyberbullying. Thường là việc lặp đi lặp lại các hành động bạo lực, đồng thời lan truyền và tồn tại lâu hơn cả bản gốc. Điều này thể hiện rõ trong các trường hợp bắt nạt qua việc chia sẻ thông tin cá nhân hoặc hình ảnh của nạn nhân.

Một trong những lý do dễ nhận biết khác dẫn đến Cyberbullying là sự không cân đối về quyền lực giữa nạn nhân và kẻ bắt nạt. Nếu bạo hành diễn ra trên các diễn đàn công khai, thì việc này là hoàn toàn chấp nhận và có thể xảy ra.

Một số kẻ bạo hành tận dụng tính ẩn danh của Internet để trốn tránh sau màn hình máy tính khi chúng hành động cùng nhau làm hại người khác. Ở trường hợp này không cần phải xem xét sự mất cân đối quyền lực giữa kẻ bắt nạt và nạn nhân.

Cuối cùng, một hình thức khác của Cyberbullying là việc sử dụng sự công khai. Một số người chọn cách phỉ báng và xúc phạm người khác một cách công khai như một hình thức bạo hành, và điều này là hoàn toàn đúng.

Các dạng của Cyberbullying

Cyberbullying có thể thể hiện những hình thức đa dạng ra sao? Dưới đây là một số loại mà Cyberbullying có thể tồn tại:

Kích động:

Kích động ở đây ám chỉ việc sử dụng từ ngữ để kích thích hoặc truyền tải các thông điệp mang tính khiêu khích về nạn nhân, với hi vọng kích gợi phản ứng từ họ. Một ví dụ điển hình là cách Donald Trump đã sử dụng các biệt danh như “Crooked Hillary” và “Sleepy Joe Biden” khi nói về đối thủ của mình.

Lan truyền thông tin:

Hành động này bao gồm chia sẻ thông tin cá nhân, các bí mật hoặc những hành vi đáng xấu hổ của một người nào đó lên Internet. Loại hình bạo lực mạng này thường diễn ra trên quy mô lớn hơn so với việc chia sẻ giữa hai cá nhân hoặc trong các nhóm nhỏ.

Trolling:

Hình thức này thường diễn ra qua các bài đăng hoặc bình luận với mục đích khiến mọi người cảm thấy xấu hổ. Đồng thời, những lời nói này thường chứa đựng sự thù hằn hoặc xúc phạm đến một cá nhân hoặc một nhóm với mục đích làm tức giận họ. Những kẻ bắt nạt thường chọn cách này để tạo ra một sự hỗn độn và sau đó lẩn tránh để quan sát mọi diễn biến tiếp theo.

Gọi tên mắng:

Bao gồm việc sử dụng những từ ngữ không hay để gọi một người nào đó. Có báo cáo cho biết 42% trẻ em và thanh thiếu niên đã từng bị gọi những biệt danh không dễ chịu trong quá trình sử dụng điện thoại di động hoặc trên Internet.

Phát tán tin đồn sai sự thật:

Những câu chuyện thường được tạo ra bởi những kẻ bắt nạt về một cá nhân cụ thể và sau đó lan truyền những thông tin 'nửa đúng nửa sai' này trên mạng. Trong cùng một báo cáo về hình thức “gọi tên mắng”, 32% trẻ em và thanh thiếu niên cho biết họ từng bị người khác phát tán tin đồn không đúng về mình.

Gửi hình ảnh hoặc tin nhắn không lành mạnh:

Những hình ảnh hoặc tin nhắn nhạy cảm đôi khi bị lan truyền ra ngoài mà không có sự đồng ý từ nạn nhân.

Rình rập trên mạng, hạ nhục và tấn công:

Những kẻ bắt nạt thường nhắm vào một mục tiêu cụ thể và lặp đi lặp lại các hành động bạo lực của họ. Trong một bài báo cáo, 16% trẻ em và thanh thiếu niên cho biết họ đã từng là nạn nhân của việc tấn công về thể chất trên Internet.

Tại sao mọi người lại tham gia Cyberbullying?

Vậy tại sao mọi người lại tham gia vào việc Cyberbullying? Để trả lời câu hỏi này, có nhiều yếu tố khác nhau có thể dẫn đến việc một người trở thành kẻ bắt nạt:

Vấn đề tâm lý:

Những người này có thể đang phải sống chung với các vấn đề về tâm thần, dẫn đến hành vi bạo lực hoặc thậm chí tồi tệ hơn. Một số biểu hiện bao gồm hành động hoặc lời đe dọa, tăng động hoặc bốc đồng, và lạm dụng thuốc. Ngoài ra, những người có những đặc điểm như 'The dark tetrad' (Tứ diện đen) như tự ái hoặc rối loạn nhân cách thường là những kẻ bắt nạt. Họ thường thiếu sự đồng cảm và bạo hành người khác để tăng cảm giác quyền lực hoặc giàu có.

Nạn nhân của bạo lực:

Trong một số trường hợp, những nạn nhân của bạo lực có thể trở thành những kẻ bắt nạt sau khi trải qua các trải nghiệm đau đớn. Bằng cách này, họ có thể cảm thấy có khả năng kiểm soát mọi thứ hoặc thoát khỏi cảm giác làm nạn nhân và tránh việc không thể phản kháng lại việc họ bị bạo hành.

Hậu quả của các cuộc chia tay hoặc cãi vã:

Nếu Cyberbullying xảy ra giữa hai người, thì thường là do họ từng là bạn hoặc thậm chí đã từng trong một mối quan hệ tình cảm, nhưng mâu thuẫn đã dẫn đến cuộc chia tay hoặc cãi vã. Ở khía cạnh này, đây là một loại Cyberbullying được xem là phản ứng hoặc ghen tuông.

Cảm thấy buồn chán hoặc muốn thay đổi bản thân:

Có ý kiến cho rằng một số người tham gia vào việc bạo lực trên mạng vì họ cảm thấy buồn chán hoặc muốn tạo ra một diện mạo mới cho bản thân trên Internet. Thường thì những người thuộc nhóm này thường hoạt động dưới dạng ẩn danh.

Cảm thấy cô đơn hoặc bị cô lập:

Những kẻ bắt nạt trên mạng cũng có thể là những người cảm thấy cô đơn và bị cô lập trong xã hội. Nếu họ bị từ chối bởi ai đó, họ có thể sử dụng việc chỉ trích như một cách để giải tỏa hoặc để giữ vững vị trí của mình trong cộng đồng.

Tại sao mọi người trở thành kẻ bắt nạt?

Mặc dù một số người bắt nạt cả khi ở trên mạng và ngoại đời, nhưng vẫn có nhiều người chỉ trở thành 'kẻ mạnh' khi họ ở trong không gian ảo. Tại sao lại như vậy? Tại sao họ lại bắt nạt người khác trên Internet nhưng không bao giờ làm như vậy trong đời thực? Có nhiều lý do khác nhau cho tình huống khó hiểu này:

Tránh đối mặt và ẩn danh:

Một trong những nguyên nhân đầu tiên khiến một số người trở thành kẻ bắt nạt trên mạng mặc dù không làm như vậy trong cuộc sống hàng ngày là do bản chất của Internet. Người ta có thể bắt nạt người khác trên mạng mà vẫn giữ bí mật danh tính của mình, điều này rõ ràng không thể xảy ra trong các trường hợp bắt nạt truyền thống. Hơn nữa, việc thực hiện bạo lực trên mạng có thể diễn ra mà không cần đối mặt trực tiếp và đặc biệt khi kẻ bắt nạt hoạt động dưới dạng ẩn danh. Điều này có nghĩa là hung thủ có thể viết những bình luận ác ý mà không cần quan tâm đến phản hồi từ người bị ảnh hưởng.

Không cần danh tiếng hoặc lợi thế:

Để trở thành kẻ bắt nạt trong thực tế, bạn thường phải có ưu điểm nào đó so với nạn nhân. Điều này có thể là sự lớn mạnh, nổi tiếng hơn hoặc bạn có thể đứng ở vị trí quyền lực hơn. Ngược lại, trên mạng, bất kỳ ai cũng có thể trở thành kẻ bắt nạt mà không cần phải có danh tiếng hay quyền lực, từ đó dẫn đến việc họ có thể dễ dàng bắt nạn những người khác dù bản thân họ có thực sự mạnh mẽ như thế nào.

Không có rào cản:

Tương tự như trên, môi trường mạng ít có rào cản ngăn cản việc trở thành kẻ bắt nạt, chỉ cần kết nối với mạng là ai cũng có thể bắt đầu. Mối quan hệ bạn bè được thiết lập và xây dựng một cách linh hoạt, điều này dễ dẫn đến các tình huống một người bắt nạt người kia.

Không có phản ứng từ nạn nhân:

Cuối cùng, một lý do mà một số người không thực hiện những hành vi tồi tệ trong cuộc sống thường cấu kết với nhau để bắt nạt trên mạng trong thời gian dài là vì không có sự phản ứng hoặc chống đối từ phía nạn nhân như trong một giao tiếp trực tiếp. Khi họ nhận ra tác động của mình lên nạn nhân trong cuộc sống thực, họ có thể dừng lại, nhưng trong trường hợp của việc bắt nạt trực tuyến, điều này thường không xảy ra.

Sự khác biệt giữa cyberbullying (bạo lực mạng) và bạo lực trong đời thực là gì?

Trong trường hợp của bạo lực mạng, nạn nhân không có khả năng thoát khỏi việc bị lạm dụng hoặc xúc phạm. Khác biệt với các tình huống trong thực tế, bạo lực trên mạng và Internet không bao giờ thực sự kết thúc hoặc ngừng lại. Điều này khiến nạn nhân cảm thấy bị mắc kẹt, đặc biệt là trong những trường hợp liên quan đến chia sẻ thông tin cá nhân hoặc việc lan truyền thông tin mạnh mẽ. Loại bạo lực này có thể kéo dài trong thời gian dài.

Hậu quả của Cyberbullying

Cyberbullying gây ra nhiều tác động đáng kể lên người bị ảnh hưởng, và quan trọng là nhận biết những dấu hiệu có thể xuất hiện ở nạn nhân để nhận ra khi họ đang bị bắt nạt trên mạng. Các hậu quả này có thể nặng nề hơn cả việc bị bạo hành trong thực tế vì nạn nhân không thể thoát khỏi tình trạng bị lạm dụng. Một số dấu hiệu có thể bao gồm:

o Cảm thấy sợ hãi về việc bị bạo hành.

o Tăng cảm giác phiền lòng và biến đổi tâm trạng bất thường.

o Tăng cảm giác lo lắng.

o Gặp vấn đề về giấc ngủ.

o Có suy nghĩ, ý định về tự tử.

o Tăng cảm giác sợ hãi.

o Cảm thấy tự ti hoặc tự giảm tự tin.

o Xa lánh xã hội, nhóm bạn bè hoặc dành nhiều thời gian một mình.

o Tránh làm những việc mà họ đã từng thích.

o Kết quả học tập giảm sút.

o Gặp vấn đề trong các mối quan hệ với người thân và bạn bè.

o Có những triệu chứng của hậu quả căng thẳng sau sự sống chết.

o Tự gây tổn hại cho bản thân (self-harm), như tự cắt hoặc tự làm tổn thương cơ thể.

o Lạm dụng các loại thuốc.

o Tăng cảm giác giận dữ, cáu gắt hoặc thái độ quát tháo.

Những đặc điểm của nạn nhân

Có một số đặc điểm phổ biến của nạn nhân thường xuất hiện lặp đi lặp lại và tạo nên bản sắc riêng của họ:

o Trẻ em và thanh thiếu niên thường là những nhóm có nguy cơ cao nhất.

o Trong các trường hợp lan truyền thông tin sai sự thật hoặc những hình ảnh phản cảm, phần lớn người bị ảnh hưởng là phụ nữ.

o Những người thuộc cộng đồng LGBT+ thường là những nạn nhân.

o Những người có tính cách thiếu tự tin, dễ xấu hổ, cảm thấy ngại trước đám đông hoặc khó thích nghi cũng dễ trở thành nạn nhân.

o Những gia đình có thu nhập thấp thường dễ bị bắt nạt.

o Những người sử dụng mạng xã hội thường xuyên và liên tục cũng có thể trở thành nạn nhân.

Làm thế nào để đối phó với kẻ bắt nạt trên mạng?

Nếu người thân hoặc con em gặp phải bạo lực trên mạng, là người lớn và thân thuộc, chúng ta có nhiều cách tiếp cận vấn đề này. Bây giờ hãy xem xét từng khía cạnh một:

Với vai trò của một người thân:

Nếu con em của bạn gặp phải Cyberbullying, cách giải quyết tốt nhất là hướng dẫn họ không đáp lại kẻ bắt nạt, đồng thời khuyến khích họ lưu giữ mọi bằng chứng về hành vi bạo lực như tin nhắn, email, hình ảnh, hoặc bất kỳ phương tiện truyền thông nào khác (bạn cũng có thể sử dụng công cụ chụp ảnh màn hình điện thoại nếu cần). Sau đó, gửi những bằng chứng đó cho bạn để đảm bảo bạn kiểm soát tình hình. Nếu hành vi bắt nạt bắt nguồn từ một cá nhân ở trường học, bạn có thể báo cáo tình trạng đó cho giáo viên, hiệu trưởng, hoặc các nhân viên hành chính, hoặc nếu tình hình trở nên nghiêm trọng hoặc bị đe dọa, bạn cũng có thể báo cáo cho cảnh sát. Cuối cùng, điều quan trọng là bạn phải giúp đỡ trẻ em để họ không tự đổ lỗi cho bản thân về việc bị bắt nạt trên mạng. Một số nạn nhân có thể cảm thấy họ tự gây ra tình hình này hoặc tự đổ lỗi cho bản thân. Vì vậy, việc nói với trẻ em biết rằng việc họ bị bắt nạt không phải là lỗi của họ là rất quan trọng.

Với vai trò của một người trưởng thành:

Những điều như trên cũng có thể áp dụng trong tình huống của bạn khi bạn là một người lớn đối mặt với một trường hợp đe dọa trực tuyến. Đầu tiên, hãy đảm bảo rằng bạn có đủ bằng chứng về hành vi bạo lực mạng dưới bất kỳ hình thức nào như tin nhắn, cuộc trò chuyện, hoặc trong các nhóm Facebook. Chụp lại tất cả các bằng chứng này và lưu chúng trên máy tính của bạn như một bằng chứng. Tiếp theo, nếu bạn biết nguồn gốc của vấn đề, hãy xác định xem bạn có thể làm gì trong trường hợp đó. Ví dụ, nếu người đó là đồng nghiệp hoặc người giám sát công việc của bạn, hãy tìm một nhân viên nhân sự mà bạn có thể trao đổi về tình trạng này. Nếu trường hợp là một thành viên trong gia đình, hãy thử tìm cách trình bày vấn đề này với các thành viên khác và tìm kiếm sự giúp đỡ từ họ. Cuối cùng, nếu đó là một người trên mạng mà bạn biết, hãy cố gắng chặn và xóa họ khỏi bất kỳ phương tiện truyền thông nào mà họ có thể tiếp cận bạn. Cách giải quyết tốt nhất là tránh tiếp xúc với họ càng nhiều càng tốt. Tuy nhiên, nếu bạn nhận được bất kỳ đe dọa nào, nếu bạn muốn báo cáo cho cảnh sát, hãy chắc chắn rằng bạn thu thập đủ bằng chứng về vấn đề này.

Vai trò của cộng đồng:

Đối với những nạn nhân, việc chỉ tìm kiếm cách giải quyết với những kẻ bắt nạt sẽ không đủ vì họ thường cảm thấy rất khó khăn trong việc tìm thấy sự giúp đỡ và cảm xúc của họ trở nên rất hỗn loạn. Điều này là nhiệm vụ của chúng ta hướng tới việc thiết lập một hệ thống nhằm ngăn chặn Cyberbullying diễn ra ở bất kỳ nơi nào. Một số ý tưởng tiềm năng đã được đề xuất như sau:

1)      Trẻ em và thanh thiếu niên chịu ảnh hưởng từ Cyberbullying vẫn tiếp tục học cách kiểm soát cảm xúc và thương lượng với các tình huống xã hội. Có thể nói rằng việc bị bạo lực mạng ở độ tuổi này có thể ghi lại dấu ấn lâu dài, do đó các liệu pháp tâm lý cần được thực hiện cẩn thận để hỗ trợ các nạn nhân quản lý tinh thần của họ.

2)      Sự phát triển mạnh mẽ của Cyberbullying dựa vào tình trạng và sự ủng hộ của cộng đồng. Kẻ bắt nạt sẽ dừng lại khi xã hội bác bỏ hành vi này và khiến nó không còn phổ biến nữa. Điều này đồng nghĩa với việc mọi hành vi bạo lực mạng phải bị chống lại và không được tha thứ. Hơn nữa, cần có các chiến dịch để tăng ý thức rằng Cyberbullying không chỉ bị tuyên bố là không chấp nhận mà còn là biểu hiện của sự thiếu văn minh.

3)      Trường học đóng vai trò quan trọng trong việc liên kết với phụ huynh giúp đỡ con cái vượt qua Cyberbullying. Giải pháp là trường học cần triển khai các chương trình và biện pháp ngăn chặn kịp thời để gia đình không cần phải yêu cầu nhiều lần mà không nhận được sự hỗ trợ.

Nếu bạn là kẻ bắt nạt, hậu quả sẽ như thế nào?

Nếu bạn đang tham gia vào hành vi bắt nạt và muốn dừng lại, bạn cần phải tự thẩm định lại lý do bạn bắt đầu. Điều này sẽ hướng dẫn bạn tìm cách giải quyết tốt nhất. Hãy xem xét một số điều dưới đây và những gì bạn có thể làm:

Bạn có vấn đề về sức khỏe tâm lý:

Nếu bạn cảm thấy sức khỏe tinh thần của bạn không ổn định và có thể dẫn đến hành động bạo lực trực tuyến, hãy gặp bác sĩ để được tư vấn và giải quyết vấn đề của bạn. Ví dụ, nếu bạn gặp rắc rối với cảm xúc giận dữ, bạn có thể tham gia chương trình để quản lý cảm xúc của mình. Nếu bạn thiếu lòng thương cảm hoặc có triệu chứng bệnh lý tâm thần, hãy tìm cách chuyển hướng năng lượng của bạn vào những hoạt động tích cực khác.

Bạn đã từng là nạn nhân:

Nếu bạn từng là nạn nhân của cyberbullying và điều đó dẫn đến việc bạn tham gia bắt nạt, hãy thay đổi để giải tỏa cảm xúc của mình và trở nên mạnh mẽ hơn. Hãy tìm sự giúp đỡ để vượt qua khó khăn bạn đã trải qua.

Bạn có một cuộc cãi vã hoặc đổ vỡ:

Nếu bạn trở thành một Cyberstalker vì cuộc cãi vã hoặc đổ vỡ với người khác, hãy xem xét mục đích của hành động đó và tìm sự giúp đỡ để khắc phục tình trạng cảm xúc của bạn.

Bạn cảm thấy cô đơn và bị cô lập:

Nếu bạn cảm thấy cô đơn và sử dụng bạo lực mạng, đó có thể là do bạn cảm thấy bị bỏ rơi hoặc cảm thấy cô đơn trong cuộc sống.

Bạn cảm thấy chán:

Nếu bạn sử dụng bạo lực mạng vì bạn cảm thấy chán, hãy xem xét liệu việc làm người khác đau đớn có đáng giá để bạn không còn cảm thấy chán nản hay không. Tìm kiếm những sở thích mới và thói quen tích cực để vượt qua cảm giác chán chường.